GODLEWSKI Stefan Józef

1894-1942 

Pseudonimy i kryptonimy: G.; Gamma; Jacek Wolski; S.G.; S.J.G.; Skrobek; St.G.; St.J.G. 

Poeta, prozaik, tłumacz, dziennikarz

Urodzony 5 sierpnia 1894 w Warszawie; syn Stefana Jerzego Godlewskiego, urzędnika, i Heleny z Kozłowskich. Po wczesnej śmierci ojca pozostał z matką, która opiekowała się pierwszą żoną Zygmunta Wasilewskiego, polityka i publicysty, współpracownika Romana Dmowskiego. Po objęciu przez Wasilewskiego redakcji lwowskiego „Słowa Polskiego”, w 1902 przeprowadził się wraz z matką do Lwowa, gdzie uczęszczał do gimnazjum. W 1911 powrócił do Warszawy i w 1914 zdał maturę. W tymże roku debiutował wierszami pt. Magdalena, Marie Antoinette, Mary Stuart, ogłoszonymi w „Echu Literacko-Artystycznym” (z. 23/24). W 1916 ożenił się z Janiną Mikulską. Po I wojnie światowej pracował jako stołeczny dziennikarz. Podjął wówczas także pracę przekładową z języka francuskiego, debiutując w 1921 roku tłumaczeniem wierszy Sfinks i Trebia José Marii de Heredii w „Kurierze Polskim” (nr 174). Tłumaczył również poezję Charlesa Baudelaire’a, Anatole’a France’a, Julesa Laforgue’a i Georgesa Rivolleta. Przekładał francuskie sztuki teatralne wystawiane na scenach warszawskich. Ogłaszał recenzje teatralne, najczęściej przedstawień z repertuaru francuskiego w „Sowizdrzale”, „Gazecie Porannej” (1920-25), a także pismach Narodowej Demokracji kierowanych przez Z. Wasilewskiego: „Gazecie Warszawskiej” (1918-25, tu m.in. w 1924 cykl artykułów pt. Wrażenia z Rumunii) i „Myśli Narodowej” (1925-39).. Równocześnie rozwijał twórczość literacką. Interesował się dziełami Bolesława Prusa. Tworzył utwory nawiązujące do jego powieści oraz szkice, studia i felietony o warszawskich realiach Lalki, które ogłaszał m.in. w „Kinie” i „Wiadomościach Literackich”. W 1939 publikował w „Warszawskim Dzienniku Narodowym”. Podczas okupacji niemieckiej nadal przebywał w Warszawie i utrzymywał się z handlu wypiekami domowymi. W marcu 1941 został aresztowany przez gestapo i uwięziony na Pawiaku; stamtąd 16 października 1941 został przewieziony do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie zginął w komorze gazowej 6 września 1942. 

Z małżeństwa z Janiną Mikulską miał córkę Hannę. 

Lokalizacja archiwum tłumacza nieznana.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. [J.A.F. Thibault] A. France: Święty satyr. [Opowiadanie]. Tłumaczył S. Godlewski. Warszawa: F. Gadomski [1922], 79 s. Książki Ciekawe, 4.

Tytuł oryginału: Saint Satyr.

2. J.J. Frappa: U stóp Olimpu. Przełożył z francuskiego [S. Godlewski] S.G. Warszawa: Księgarnia Perzyński, Niklewicz 1922, 203 s.

Tytuł oryginału: À Salonique sous l'œil des Dieux.

Recenzja:

I. GRABOWSKI: Piękna powieść bez pretensji. „Gazeta Warszawska” 1922 nr 277.

3. [J.A.F. Thibault] A. France, P. Chaine: Bogowie łakną krwi. Dramat w 5 aktach. Tłumaczył S. Godlewski. Wystawienie: Reżyseria: E. Chaberski. Warszawa, Teatr Rozmaitości 1923. 

Tytuł oryginału: Dieux ont soif.

4. L. Hémon: Maria Chapdelaine. Opowiadanie osnute na tle stosunków w Kanadzie francuskiej. Tłumaczył S. Godlewski. Poznań, Paryż: Eos 1923, 169 s. 

Tytuł oryginału: Maria Chapdelaine. Récit du Canada français.

Recenzja:

W. BOROWY. „Przegląd Warszawski” 1923 nr 25.

5. P. Géraldy, R. Spitzer: Gdybym chciała. [Dramat]. Tłumaczył S. Godlewski. Wystawienie: Reżyseria: Z. Łozińska. Warszawa, Teatr Letni 1925. 

Tytuł oryginału: Si je voulais.

6. P. Claudel: Spoczynek dnia siódmego. [Dramat]. Tłumaczył S. Godlewski. Wystawienie: Reżyseria: W. Radulski. Warszawa, Teatr Narodowy 1928.

Tytuł oryginału: Le repos du septieme jour. 

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór) 

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria I. T. 1. Warszawa 1974. 

2. A. CHOJECKI. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 8. Kraków 1960.

3. [B. TYSZKIEWICZ] (B.T.). [Hasło w]: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. T. 3, 10 (Uzupełnienia). Warszawa 1994, 2007. 

OMÓWIENIA

1. L.B. GRZENIEWSKI: Posłowie. W: S. GODLEWSKI, L.B. GRZENIEWSKI, H. MARKIEWICZ: Śladami Wokulskiego. Przewodnik literacki po warszawskich realiach „Lalki”. Warszawa 1957.

2. A. GRZYMAŁA-SIEDLECKI: Nie pożegnani. Kraków 1972, passim.

3. W. NATANSON: Poległy poeta o legendach Warszawy. „Twórczość” 1947 z. 2. 

4. L. WANAT: Za murami Pawiaka. Warszawa 1985, passim.

1894-1942 

Pseudonymes et cryptonymes : G. ; Gamma ; Jacek Wolski ; S.G. ; S.J.G. ; Skrobek ; St.G. ; St.J.G.

Poète, prosateur, traducteur, journaliste.

Né le 5 août 1894 à Varsovie, il est le fils de Stefan Jerzy Godlewski, fonctionnaire, et de Helena, née Kozłowska. Après la mort prématurée de son père, il vit avec sa mère qui prend soin de la première femme de Zygmunt Wasilewski, homme politique et journaliste, ami de Roman Dmowski. Lorsque Wasilewski devient rédacteur de la revue « Słowo Polskie » à Lvov, Godlewski s’installe avec sa mère dans cette ville, en 1902 ; il fréquente un gymnase là-bas. En 1911, il revient à Varsovie et passe son baccalauréat en 1914. La même année, il fait ses débuts poétiques avec les poèmes Magdalena, Marie Antoinette, Mary Stuart, publiées en « Echo Literacko-Artystyczne » (cahier 23/24). En 1916, il épouse Janina Mikulska. Après la Première Guerre mondiale, il travaille à Varsovie comme journaliste. Il commence à traduire du français. En 1921, il publie ses traductions de Sphinx et de La Trebbia de José Maria de Heredia dans « Kurier Polski » (no 174). Il traduit également Charles Baudelaire, Anatole France, Jules Laforgue et Georges Rivollet tout comme des pièces de théâtre pour les scènes de Varsovie. Il publie ses critiques, le plus souvent de spectacles français, dans « Sowizdrzał », « Gazeta Poranna » (1920-25) et dans les revues de la Démocratie nationale dirigées par Wasilewski : « Gazeta Warszawska » (1918-25, par exemple un cycle des articles « Wrażenia z Rumunii », en 1924) « Myśl Narodowa » (1925-39). Parallèlement, il crée ses propres œuvres. Il s’intéresse aux ouvrages de Bolesław Prus. Il publie des textes inspirés des romans et des essais de cet auteur ainsi que des études et des feuilletons consacrés à la Varsovie de La Poupée, le chef-d’œuvre de Prus, notamment dans « Kino » et « Wiadomości Literackie ». En 1939, il publie dans « Warszawski Dziennik Narodowy ». Pendant l’occupation allemande, il vit à Varsovie et gagne sa vie en vendant du pain et d’autres produits faits maison. En mars 1941, il est arrêté par la gestapo et emprisonné à Pawiak ; le 16 octobre 1941, il est transféré au camp Auschwitz-Birkenau et tué dans une chambre à gaz, le 6 septembre 1942.

De son mariage avec Janina Mikulska, il a une fille prénommée Hanna.

La localisation des archives du traducteur est inconnue.