FELDHORN Juliusz

1901-1943

Pseudonimy i kryptonimy: Dr J.F.; (f); J. F.; J.L.; Jan Las; Zan.

Poeta, prozaik, tłumacz, krytyk, historyk literatury.

Urodzony 17 sierpnia 1901 w Tarnopolu w rodzinie żydowskiej; syn Mojżesza Michała Feldhorna, austriackiego urzędnika pocztowego, i Lei Herman. Szkołę podstawową ukończył w Tarnopolu. W 1911 wraz z rodziną przeniósł się do Przemyśla, gdzie przez pięć lat uczęszczał do Gimnazjum Klasycznego (Gimnazjum Klasyczne w Przemyślu). W 1916, gdy rodzina zamieszkała w Krakowie, kontynuował naukę w II Gimnazjum św. Jacka (II Gimnazjum św. Jacka w Krakowie). Jako wybitnie uzdolniony filologicznie, uczył się równolegle kilku języków obcych: hebrajskiego, łaciny, greki, niemieckiego i francuskiego. W 1919 zdał egzamin maturalny i rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego . W 1920, podczas wojny polsko-bolszewickiej, zgłosił się na ochotnika do wojska i służył jako tłumacz dla misji wojskowej przybyłej z Francji. Debiutował w 1920 artykułem Billet du jour. Les fées de l'hôpital ogłoszonym w Le Journal de Pologne (nr 6); z pismem tym współpracował do 1924. W 1923 ukończył studia, otrzymując tytuł magistra filozofii UJ. Od tegoż roku pracował jako nauczyciel języka polskiego w Żydowskim Gimnazjum Koedukacyjnym w Krakowie (Żydowskie Gimnazjum Koedukacyjne w Krakowie), w którym uczył do wybuchu II wojny światowej. Jako tłumacz zadebiutował prawdopodobnie w 1923 przekładem Fiammetty Giovanniego Boccaccia. W 1927 na podstawie rozprawy Hamlet w Polsce, napisanej pod kierunkiem profesora Stanisława Windakiewicza, uzyskał stopień doktora filozofii UJ. Pod koniec lat trzydziestych odmówił przejścia na katolicyzm, co było warunkiem rozwijania kariery uniwersyteckiej. Tłumaczył z kilku języków, w tym: hebrajskiego, włoskiego, francuskiego, serbskiego, niemieckiego i rosyjskiego. Równolegle kontynuował twórczość literacką i naukową. Był członkiem krakowskiej grupy poetyckiej Helion następnie grupy Litart . W 1926-27 należał do stałych współpracowników krakowskiej „Gazety Literackiej” (Gazeta Literacka) (tu m.in. dział „Z zagadnień literatury współczesnej”). Jako poeta debiutował tomem wierszy Domy (1922). Wiersze, małe formy prozatorskie, artykuły i recenzje oraz przekłady publikował w czasopismach, m.in. w organie PPS Naprzód (1927-28), w żydowskich pismach polskojęzycznych: Miesięcznik Żydowski (1931-35), w którym zajmował się głównie motywami żydowskimi w literaturze polskiej i światowej, i Nowy Dziennik (1931-38). Po wybuchu II wojny światowej wziął udział w kampanii wrześniowej. Dostał się do niewoli niemieckiej pod Lublinem, po zwolnieniu wrócił do Krakowa i na krótko przystąpił do pracy w Gimnazjum Koedukacyjnym. W listopadzie 1939, po zamknięciu przez Niemców szkół w Krakowie, dołączył do przebywającej we Lwowie rodziny i pracował tam, do czerwca 1941, jako nauczyciel w szkole zawodowej. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa, w czerwcu 1941, wyjechał i przez kilka miesięcy ukrywał się w gospodarstwie rolnym w Kopalinach koło Wiśnicza niedaleko Bochni. Tam, pod pretekstem prowadzenia kursów rolniczych, uczył okoliczne dzieci. W 1942 zagrożony aresztowaniem przeniósł się z rodziną do Swoszowic pod Krakowem, gdzie pod nazwiskiem Krawczyk uczył na tajnych kompletach. W wyniku obławy gestapo na zameldowanych w czasie okupacji mieszkańców podkrakowskich, 11 sierpnia 1943, został razem z żoną, Stellą, aresztowany i w tym samym dniu rozstrzelany w publicznej egzekucji na Rynku w Wieliczce; miejsce pochowania nieznane. Był dwukrotnie żonaty. Pierwsze małżeństwo zawarł w 1924 z córką adwokata z Limanowej, z którą rozstał się w 1928. W 1932 ożenił się ze Stellą Bronisławą Landy (primo voto Landau, tłumaczką). Z tego małżeństwa miał córkę, Marię (1934-), która po śmierci rodziców przyjęła ich nazwisko okupacyjne – Krawczyk. 

Archiwum tłumacza, przekazane przez córkę, Marię Feldhorn-Krawczyk, znajduje się w Żydowskim Instytucie Historycznym im. E. Ringelbluma w Warszawie (Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma w Warszawie). 

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. G. Boccaccio: Fiammetta. Przełożył z włoskiego J. Feldhorn. Kraków: Italica 1923, 143 s.

Tytuł oryginału: Fiammetta.

2. Dante Alighieri: Pieśniarz. Przełożył i uwagami opatrzył J. Feldhorn. Kraków: Italica 1926, 87 s.

Tytuł oryginału: Canzoniere.
Recenzje:
1. [J. BRAUN] J.B. „Gazeta Literacka” 1926 nr 9/10.
2. P. GRZEGORCZYK. „Ruch Literacki” 1926 nr 10.
3. S. RUM: Pierwszy polski przekład „Pieśniarza” Dantego. „Epoka” 1926 nr 24. 

3. M. Leblanc: Córka Józefa Balsamo hrabina Cagliostro. T. 1-2. Warszawa: [b.m.] [1926], 156 + 155 s. Wydanie następne: Z upoważnienia autora przełożył [J. Feldhorn] J. Las. Kraków: Księgarnia Powszechna; Warszawa: Panteon [1929]. Przygody Arsena Lupina / Maurice Leblanc.

Wydanie z 1926 bez wymienienia nazwiska tłumacza.
Tytuł oryginału: La comtesse de Cagliostro.
Wydania elektroniczne:
E-book: Warszawa: Ktoczyta.pl - Ventigo Media 2016, pliki w formacie EPUB, MOBI, PDF; Copenhagen, Dennmark: Saga Egmont 2020, plik tekstowy.

4. Pieśń nad pieśniami. Tłumaczył J. Feldhorn. Kraków: Księgarnia Powszechna; Warszawa: Panteon 1928, 16 s.

Tytuł oryginału: Szïr haszïrim.
Recenzja:
J.S.W. „Echo Tygodnia” 1929 nr 13.

5. L. Tołstoj: Kozacy. Powieść kaukaska. Z rosyjskiego przełożył [J. Feldhorn] J. Las. Kraków: Księgarnia Powszechna; Warszawa: Panteon 1928, 267 s. 

Tytuł oryginału: Kazaki.

6. M. Leblanc: Kryształowy korek. Powieść. Z upoważnienia autora przełożył [J. Feldhorn] Jan Las. Kraków: Księgarnia Powszechna; Warszawa: Panteon [1929], 214 s. Przygody Arsena Lupina / Maurice Leblanc. Wydania następne: tamże [1939]; Warszawa: Alfa 1991. Seria z Bluszczem, 10. 

Tytuł oryginału: Le Bouchon de cristal.
Wydania elektroniczne:
E-book: Warszawa: Ktoczyta.pl - Ventigo Media 2016, pliki w formacie EPUB, MOBI, PDF; Copenhagen, Dennmark: Saga Egmont 2020, plik tekstowy.

7. L. Renn: Wojna. Pamiętnik żołnierza wielkiej wojny. Przekład autoryzowany J. Feldhorna. Kraków: Księgarnia Powszechna; Warszawa: Panteon [1929], 358 s.

Tytuł oryginału: Der Krieg.

8. J. Wassermann: Czterdziestoletni mężczyzna. Powieść. Przekład autoryzowany J. Feldhorna. Kraków – Warszawa: Panteon [1929], 244 s.

Tytuł oryginału: Der Mann von vierzig Jahren.

9. T. Mann: Czarodziejska góra. Powieść. T. 4. Przełożył J. Feldhorn. Warszawa: Rój 1930, 272 s. Dzieła XX Wieku.

Tytuł oryginału: Der Zauberberg. Roman.

10. J. Wassermann: Na rozdrożach życia. Powieść. Z upoważnienia autora przełożył z języka niemieckiego J. Feldhorn. Kraków – Warszawa: Panteon [1932], 299 s.

Tytuł oryginału: Oberlins drei Stufen. 

PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE

1. A. Puszkin: Rusłan i Ludmiła. Powstanie ok. 1943.

Rękopis w Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Spuścizna rodziny Feldhornów. 

Tytuł oryginału: Ruslan i Lȗdmila.

ROZPRAWY I STUDIA O PRZEKŁADACH W CZASOPISMACH I KSIĄŻKACH ZBIOROWYCH (wybór)

1. Literatura polska wieku XVI a Żydzi. W: Sprawozdanie kierownictwa Żydowskiego Gimnazjum Koedukacyjnego typu Humanistycznego w Krakowie za rok szkolny 1928/29. Kraków: Nakładem kierownictwa Żydowskiego Gimnazjum Koedukacyjnego 1929.

2. Galsworthy o Żydach. „Miesięcznik Żydowski” 1934 nr 1.

3. Stefan Zweig jako liryk. „Miesięcznik Żydowski” 1935 nr 3/4.

4. Żydzi w literaturze anglosaskiej. Żydzi w literaturze francuskiej. W: Udział Żydów w kulturze. Cz. I. Kraków 1938 [i.e. 1937].

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. K. WYKA. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 6. Kraków 1948.

2. Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.

3. E. GŁĘBICKA [E.G.]. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 2. Warszawa 1994. Uzupełnienia. T. 10. Warszawa 2007. 

4. M. KISIEL. W: Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000.

OMÓWIENIA 

1. A. SKOTNICKI: Juliusz Feldhorn. Poeta, pisarz, tłumacz, wybitny polonista Gimnazjum Hebrajskiego w Krakowie. Kraków: AA 2011, 168, s.

2 W. ZECHENTER: Strzały w Swoszowicach. „Życie Literackie” 1963 nr 32.

3. I. BRONNER: „Stary Julek” i „Koncert Feldhorna”. W: Cykady nad Wisłą i Jordanem. Kraków 1991.

4. T. KOWALIK: „Bo taki już jest dziwny Żyd”, czyli o Juliuszu Feldhornie. W: Spotkanie kultur. Judaizm i chrześcijaństwo w Krakowie. Kraków 1993.

Grażyna Pawlak

1901-1943

Pseudonyms and cryptonyms: Dr J.F.; (f); J. F.; J.L.; Jan Las; Zan.

Poet, prose writer, translator, critic, literary historian.

Born on 17 August 1901 in Austrian-ruled Tarnopol (now Ternopil, Ukraine) into a Jewish family; son of Mojżesz Michał Feldhorn, an Austrian postal officer, and Lea Herman. He completed primary school in Tarnopol. In 1911, he and his family moved to Przemyśl, where he spent five years at a classical grammar school (gymnasium). His family moved to Krakow in 1916, where he attended the St James (Św. Jacka) Grammar School No. II. He was an exceptionally talented philologist and thus learned several languages simultaneously, namely Hebrew, Latin, Ancient Greek, German, and French. He completed his advanced secondary education in 1919 and started a degree at the Faculty of Philosophy of the Jagiellonian University (UJ) in Krakow. In 1920, during the Polish-Soviet War, he volunteered for the army, serving as a translator for a military mission that had arrived from France. He made his debut in 1920 with the article Billet du jour. Les fées de l'hôpital, which appeared in “Le Journal de Pologne” (no. 6). He continued to collaborate with the periodical until 1924. He graduated from university in 1923 with a Master of Philosophy from UJ. That year he started working as a Polish language teacher at the Jewish Co-Educational Secondary School in Krakow, remaining in this role until the outbreak of World War II. He made his debut as a translator most probably in 1923 with a Polish translation of Giovanni Boccaccio’s Fiammetta. He was awarded the title of Doctor of Philosophy from UJ in 1927 for his thesis Hamlet w Polsce [Hamlet in Poland], which was supervised by Prof. Stanisław Windakiewicz. In the late 1930s, he refused to convert to Catholicism, which was a pre-requisite for pursuing a university career. He translated texts from several languages, including Hebrew, Italian, French, Serbian, German, and Russian. He was also active as a writer and scholar. He was a member of the Krakow-based poetry group Helion and then later of the Litart group. In 1926/27, he was a regular contributor to the Krakow-based “Gazeta Literacka”, contributing to sections including “Z zagadnień literary współczesnej” [Aspects of contemporary literature]. He made his debut as a poet in 1922 with the volume Domy [Houses]. His poems, short prose pieces, articles, and reviews, as well as translations, appeared in periodicals including the Polish Socialist Party (Polska Partia Socjalistyczna, PPS) organ “Naprzód” (1927-28), and the Polish-language Jewish periodicals “Miesięcznik Żydowski” (1931-35), where he focused primarily on Jewish motifs in Polish and world literature, and “Nowy Dziennik” (1931-38). Following the outbreak of World War II, he was involved in the September 1939 military campaign. He was captured by German forces near Lublin and returned to Krakow following his release, briefly working at the Co-Educational Secondary School. In November 1939, after occupying German authorities closed schools in Krakow, he joined his family in Lwów (today: Lviv, Ukraine), where he worked until June 1941 as a teacher in a vocational school. Following the German invasion of the city in June 1941, he escaped and spent several months in hiding on a farm in Kopaliny, near Wiśnicz, close to Bochnia. While claiming to be holding agriculture classes, he taught the local children. He was threatened with arrest in 1942, so he and his family subsequently moved to Swoszowice, near Krakow, where he taught secret classes using the name Krawczyk. He and his wife Stella were arrested on 11 August 1943 by the Gestapo during a raid on those who had registered to live in the Krakow area during the German occupation. They were murdered in a public execution by firing squad on the Market Square in Wieliczka; they are buried in an unknown location. He was married twice; first from 1924 to 1928 to a lawyer’s daughter from Limanowa. In 1932, he married the translator Stella Bronisława Landy (first married name Landau). They had a daughter, Maria (b. 1934), who adopted her parents’ occupation-era surname, Krawczyk, following their death.

Juliusz Feldhorn’s archive was deposited at the Jewish Historical Institute in Warsaw by his daughter Maria Feldhorn-Krawczyk.

1901-1943

Pseudonyme und Kryptonyme: Dr J.F.; (f); J. F.; J.L.; Jan Las; Zan.

Dichter, Prosaschriftsteller, Übersetzer, Kritiker, Literaturhistoriker.

Geboren am 17. August 1901 in einer jüdischen Familie in Tarnopol; Sohn des österreichischen Postbeamten Mojżesz Michał Feldhorn und von Lea Herman. Die Grundschule absolvierte er in Tarnopol. Gemeinsam mit der Familie übersiedelte er 1911 nach Przemyśl, wo er fünf Jahre lang das klassische Gymnasium besuchte. Als die Familie 1916 nach Krakau übersiedelte, setzte er seine Schulbildung im II. St.-Hyazinth-Gymnasium [II Gimnazjum św. Jacka] fort. Philologisch herausragend begabt, erlernte er gleichzeitig mehrere Fremdsprachen: Hebräisch, Latein, Griechisch, Deutsch und Französisch. 1919 bestand er das Abitur und begann ein Studium an der Philosophischen Fakultät der Jagiellonen-Universität [Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego]. Während des Polnisch-Sowjetischen Kriegs meldete er sich als Freiwilliger zur Armee und diente als Übersetzer für eine aus Frankreich eingetroffene Militärmission. 1920 debütierte er mit dem Artikel Billet du jour. Les fées de l'hôpital, der in „Le Journal de Pologne” (Nr. 6) veröffentlicht wurde; mit dieser Zeitschrift arbeitete er bis 1924 zusammen. Sein Studium schloss er 1923 ab und erhielt den Titel eines Magisters der Philosophie an der Jagiellonen-Universität [magister filozofii UJ]. Ab diesem Jahr arbeitete er als Lehrer für die polnische Sprache im Jüdischen Koedukativen Gymnasium [Żydowskie Gimnazjum Koedukacyjne] in Krakau, in dem er bis zum Ausbruch des Zweiten Weltkriegs unterrichtete. Als Übersetzer debütierte er wahrscheinlich 1923 mit einer Übertragung von Giovanni Boccaccios Fiammetta. Aufgrund der Abhandlung Hamlet in Polen [Hamlet w Polsce], bei der er von Prof. Stanisław Windakiewicz betreut wurde, erwarb den Titel eines Doktors der Philosophie an der Jagiellonen-Universität [doktor filozofii UJ]. Gegen Ende der 1930er-Jahre lehnte er es ab, zum Katholizismus überzutreten, was die Bedingung für eine weitere universitäre Laufbahn war. Er übersetzte aus mehreren Sprachen, darunter: Hebräisch, Italienisch, Französisch, Serbisch, Deutsch und Russisch. Gleichzeitig war er weiterhin literarisch und wissenschaftlich aktiv. Er war Mitglied der Krakauer Dichtergruppe Helion, später Litart. Zwischen 1926-27 gehörte er zu den festen Mitarbeitern der Krakauer Zeitung „Gazeta Literacka“ (hier u. a. in der Rubrik „Zur Problematik zeitgenössischer Literatur“ [Z zagadnień literatury współczesnej]. Als Dichter debütierte er 1922 mit dem Gedichtband Häuser [Domy]. Er veröffentlichte Gedichte, kleine Prosaformen, Artikel und Rezensionen sowie Übersetzungen in Zeitschriften, u. a. im Organ „Naprzód“ (1927-28) der Polnischen Sozialistischen Partei [Polska Partia Socjalistyczna (PPS)] oder in den polnischsprachigen jüdischen Zeitschriften „Miesięcznik Żydowski” (1931-35), wo er sich hauptsächlich mit jüdischen Motiven in der polnischen Literatur und der Weltliteratur beschäftigte, und „Nowy Dziennik” (1931-38). Nach Ausbruch des Zweiten Weltkriegs nahm er am Polenfeldzug im September 1939 teil. Er geriet bei Lublin in deutsche Kriegsgefangenschaft, kehrte nach seiner Befreiung nach Krakau zurück und nahm kurzzeitig die Arbeit im Koedukativen Gymnasium wieder auf. Nachdem die Deutschen im November 1939 die Krakauer Schulen geschlossen hatten, schloss er sich seiner in Lemberg [Lviv] lebenden Familie an und arbeitete dort bis Juni 1941 als Lehrer in einer Berufsschule. Nach dem deutschen Einmarsch in Lemberg im Juni 1941, verließ er die Stadt und versteckte sich einige Monate in einem Bauernhof im Dorf Kopaliny bei Wiśnicz, unweit von Bochnia. Unter dem Vorwand landwirtschaftlicher Kurse, unterrichtete er die Kinder aus der Umgebung. Als 1942 seine Verhaftung drohte, übersiedelte er mit seiner Familie nach Swoszowice bei Krakau, wo er unter dem Namen Krawczyk in der Schule im Untergrund unterrichtete [sog. tajne komplety]. Infolge einer Razzia der Gestapo auf Einwohner aus der Umgebung Krakaus, die sich während der Besatzung angemeldet hatten, wurde er gemeinsam mit seiner Frau Stella am 11. August 1943 verhaftet und noch am selben Tag bei einer öffentlichen Hinrichtung auf dem Marktplatz von Wieliczka erschossen; Ort der Beisetzung unbekannt. Er war zweimal verheiratet. Die erste Ehe ging er 1924 mit der Tochter eines Rechtsanwalts aus Limanowa ein, von der er sich 1928 trennte. 1932 heiratete er Stella Bronisława Landa (nach erster Ehe Landau, Übersetzerin). Das Ehepaar hatte eine Tochter, Maria (1934-), die nach dem Tod ihrer Eltern deren Nachnamen aus der Zeit der Besatzung – Krawczyk – annahm.

Das Archiv des Übersetzers, übergeben von der Tochter Maria Feldhorn-Krawczyk, befindet sich E.-Ringelblum-Jüdischen-Historischen-Institut [Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma] in Warschau. 

1901-1943

Псевдонимы и криптонимы: Dr J.F.; (f); J. F.; J.L.; Jan Las; Zan.

Поэт, прозаик, переводчик, критик, историк литературы. 

Рожден 17 августа 1901 в Тернополе (стар. Тернополь) в еврейской семье; сын австрийского почтового чиновника Моисея Михаила Фельдхорна [Mojżesz Michał Feldhorn] и Леи Герман [Leja Herman]. Начальную школу закончил в Тернополе. В 1911 вместе с семьей переехал в Пшемыcль [стар. Перемышль, пол. Przemyśl], где в течение пяти лет посещал классическую гимназию. В 1916, когда семья поселилась в Кракове, продолжал обучение во II гимназии св. Яцека. Демонстрируя выдающиеся филологические способности, одновременно изучал несколько иностранных языков: еврейский, латынь, древнегреческий, немецкий и французский. В 1916 сдал экзамен на аттестат зрелости и начал обучение на филологическом факультете Ягеллонского университета (UJ). В 1920, во время польско-большевистской войны, вступил добровольцем в армию и служил переводчиком для военной миссии, прибывшей из Франции. Дебютировал в 1920 статьей  Billet du jour. Les fées de l'hôpital, опубликованной в „Le Journal de Pologne” (№ 6); с этим журналом сотрудничал до 1924. В 1923 закончил университет, получив звание магистра философии Ягеллонского университета. С этого же года работал учителем польского языка в Кракове, в еврейской гимназии с совместным (смешенным) обучением, в которой преподавал до начала второй мировой войны. В качестве переводчика дебютировал вероятно в 1923, переводом повести Fiammett [Фьяметта] Джованни Бокаччо. В 1927 на основании диссертации Hamlet w Polsce [Гамлет в Польше], написанной под руководством профессора Станислава Виндакевича [Stanisław Windakiewicz], получил степень доктора философии Ягеллонского университета. В конце тридцатых годов отказался исполнить условие для дальнейшей университетской карьеры и не перешел в католицизм. Переводил с нескольких языков, в том числе с еврейского, итальянского, французского, сербского, немецкого и русского. Одновременно с этим продолжал литературную и научную работу. Был членом краковской поэтической группы Гелион [Helion], а затем – группы Литарт [Litart]. В 1926-27 принадлежал с числу постоянных сотрудников краковской газеты „Gazeta Literacka” (в частности, в разделе „Z zagadnień literatury współczesnej”). В качестве поэта дебютировал томом стихотворений Domy [Дома] (1922). Стихи, малые прозаические формы, статьи, а также рецензии и переводы публиковал в периодике, в частности в органе Польской социалистической партии (PPS) „Naprzód” (1927-28) и в еврейских польскоязычных журналах: „Miesięcznik Żydowski” (1931-35), в котором занимался прежде всего еврейскими мотивами в польском и мировой литературе, а также „Nowy Dziennik” (1931-38). После начала второй мировой войны участвовал в операции «Вайс» (Сентябрьской кампании). Попал в немецкий плен под Люблином, был освобожден, вернулся в Краков и ненадолго поступил на работу в гимназию с совместным (смешанным) обучением. В ноябре 1939, после закрытия немцами школ в Кракове, воссоединился с находившейся во Львове семьей и до 1941 работал там учителем в школе профессионального обучения. После вторжения немцев во Львов выехал и несколько месяцев укрывался в земледельческом хозяйстве в деревне Копалины [Kopaliny] около Виснича [Wiśnicz] неподалеку от города Бохня [Bochnia]. Там, под предлогом ведения сельскохозяйственных курсов, обучал местных детей. В 1942 из-за угрозы ареста переехал с семьей в Свошовице [Swoszowice] под Краковом, где под псевдонимом Кравчик [Krawczyk] тайно преподавал. В результате облавы гестапо, устроенной на прописанных под Краковом во время оккупации жителей, 11 августа 1943 был вместе с женой Стеллой [Stella] арестован и в этот же день расстрелян во время публичной экзекуции на рыночной площади в городке Величка [Wieliczka]; место захоронения неизвестно. Был дважды женат. Первый брак был заключен в 1924 с дочерью адвоката из города Лиманова [Limanowa], с которой Фельдхорн расстался в 1928. В 1932 женился на переводчице Стелле Брониславе Ланды [Stella Bronisława Landy], primo voto: Ландау [Landau]. От этого брака имел дочь Марию (1934–), которая после смерти родителей приняла их фамилию со времени оккупации – Кравчик. 

Архив переводчика, переданный его дочерью Марией Фельдхорн-Кравчик [Maria Feldhorn-Krawczyk], находится в Еврейском историческом институте им. Эммануэля Рингельблюма [Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma] в Варшаве. 

1901-1943

Pseudonimi e criptonimi: Dr J.F.; (f); J. F.; J.L.; Jan Las; Zan.

Poeta, scrittore, traduttore, critico, storico della letteratura.

Nato il 17 agosto 1901 a Tarnopol (oggi Ternopil’, Ucraina) in una famiglia ebraica; figlio di Mojżesz Michał Feldhorn, impiegato postale austriaco e Lea Herman. A Tarnopol completò la scuola elementare. Nel 1911 insieme alla famiglia si trasferì a Przemyśl, dove per cinque anni frequentò il Ginnasio Classico. Nel 1916, quando la famiglia si trasferì a Cracovia, continuò gli studi al II Ginnasio San Giacinto. Dimostrando un notevole talento per le lingue, studiò contemporaneamente diverse lingue straniere: ebraico, latino, greco, tedesco e francese. Nel 1919 sostenne l’esame di maturità e si iscrisse alla Facoltà di Filosofia dell’Università Jagellonica (UJ). Nel 1920, durante la guerra polacco-bolscevica, si arruolò  come volontario e servì come traduttore per un contingente venuto dalla Francia. Esordì nel 1920 con l’articolo Billet du jour. Les fées de l'hôpital [Biglietto giornaliero. Le fate dell’ospedale] uscito ne “Le Journal de Pologne” (sul numero 6), rivista con la quale collaborò fino al 1924. Nel 1923 conseguì la laurea magistrale in Filosofia all’UJ. Dallo stesso anno lavorò come insegnante di lingua polacca al Ginnasio Ebraico Misto [Żydowskie Gimnazjum Koedukacyjne] a Cracovia, nel quale insegnò fino allo scoppio della seconda guerra mondiale. Come traduttore esordì probabilmente nel 1923 con una traduzione di Fiammetta di Giovanni Boccaccio. Nel 1927, con la dissertazione Hamlet w Polsce [Amleto in Polonia], scritta avendo come relatore il professor Stanisław Windakiewicz, ottenne il titolo di dottore di filosofia all’UJ. Alla fine degli anni trenta rifiutò di convertirsi al cattolicesimo, condizione al tempo necessaria per intraprendere una carriera universitaria. Tradusse da diverse lingue, tra cui: ebraico, italiano, francese, serbo, tedesco e russo. Allo stesso tempo non interruppe la sua produzione letteraria e scientifica. Fu membro del gruppo poetico cracoviano Helion, poi conosciuto come Litart. Tra il 1926 e il 1927 fu uno dei collaboratori fissi della rivista cracoviana “Gazeta Literacka” (nella quale, tra le altre rubriche, scrisse per “Z zagadnień literatury współczesnej” [Questioni di letteratura contemporanea]). Come poeta esordì con la raccolta Domy [Case] (1922). Pubblicò poesie, prose brevi, articoli, recensioni e traduzioni in diverse riviste, come l’organo del Partito Socialista Polacco [PPS] “Naprzód” (1927-28), in riviste ebraiche di lingua polacca, come “Miesięcznik Żydowski” (1931-35), nella quale si occupava principalmente di temi ebraici nella letteratura polacca e mondiale, e “Nowy Dziennik” (1931-38). Dopo lo scoppio della seconda guerra mondiale prese parte alla campagna di settembre in difesa della Polonia. Venne fatto prigioniero dai tedeschi vicino a Lublino; dopo essere stato rilasciato tornò a Cracovia e lavorò brevemente al Ginnasio Misto. Nel novembre 1939, dopo che i tedeschi chiusero le scuole di Cracovia, si unì alla famiglia residente a Leopoli (all’epoca Lwów, in Polonia; oggi L’viv, in Ucraina) e lì lavorò, fino al giugno del 1941, come insegnante in una scuola professionale. Dopo l’entrata dei tedeschi a Leopoli, nel giugno 1941, se ne andò e per qualche mese si nascose in un’azienda agricola a Kopaliny, vicino a Wiśnicz e non lontano da Bochnia. Lì, sotto il pretesto di condurre dei corsi di agricoltura, insegnò ai bambini dei dintorni. Nel 1942, minacciato di arresto, si trasferì con la famiglia a Swoszowice, vicino a Cracovia, dove con il cognome Krawczyk insegnò nella scuola clandestina. In seguito a un rastrellamento della gestapo tra gli abitanti dell’area di Cracovia e dintorni ai tempi dell’occupazione, l’11 agosto 1943 fu arrestato insieme alla moglie Stella e fucilato quello stesso giorno in un’esecuzione pubblica nella piazza di Wieliczka. Non si conosce il luogo di sepoltura. Si sposò due volte. La prima volta nel 1924 con la figlia di un avvocato di Limanowa, dalla quale si separò nel 1928. Nel 1932 si sposò con Stella Bronisława Landy (dopo il primo matrimonio  aveva assunto il cognome Landau, traduttrice). Da questo matrimonio ebbe una figlia, Maria (1934-), la quale dopo la morte dei genitori assunse il loro cognome dei tempi dell’occupazione, Krawczyk. 

L’archivio del traduttore, donato dalla figlia, Maria Feldhorn-Krawczyk, si trova presso l’Istituto Storico Ebraico E. Ringelblum [Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma] a Varsavia.