SUŽIEDĖLIS Juozas

1902-1980

Tłumacz.

Urodzony 22 marca 1902 we wsi Ulbiny w gminie Koniawa w województwie nowogródzkim. Dwie klasy szkoły początkowej z rosyjskim językiem wykładowym ukończył w Koleśnikach, następnie uczył się w Święcianach, a od 1916 w Gimnazjum im. Witolda Wielkiego (Gimnazjum litewskie im. Witolda Wielkiego) z litewskim językiem nauczania w Wilnie. Po zajęciu w 1919 Wilna przez Polskę jako Litwin wyjechał do Kowna. 20 września 1920 wstąpił do działającej tam paramilitarnej organizacji Związek Strzelców Litewskich (Związek Strzelców Litewskich), który w 1921 opuścił. W 1924 ukończył litewskie Gimnazjum Aušros w Kownie (Gimnazjum Aušros), po czym pracował jako nauczyciel w Szyrwintach, Żyżmorach oraz Krakinowie. W 1924 zadebiutował jako tłumacz przekładem powieści Iwana Turgieniewa Ojcowie i dzieci oraz Szlacheckie gniazdo z języka na litewski. W 1926 podjął studia na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Litewskiego w Kownie (Wydział Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Litewskiego). Następnie pracował w Litewskim Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, gdzie pełnił funkcję starszego urzędnika działu prasowego Departamentu Bezpieczeństwa Państwa (Litewskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Departamentu Bezpieczeństwa Państwa)). W czerwcu 1941 w ramach prowadzonych przez władze sowieckie masowych deportacji ludności Litwy z żoną i dwuletnią córką Liudviką Rasą został wywieziony z Kowna na Ałtaj. W następnym roku został przeniesiony wraz z rodziną do Jakucji. Od 1947 był nauczycielem litewskiego w Jakucku. Na Litwę powrócił w 1956 i zamieszkał w Żyżmorach, kontynuując pracę translatorską.  Po śmierci żony (1963) w 1965 zamieszkał z córką w Wilnie. Zmarł 28 kwietnia 1980 w Wilnie; miejsce pochowania nieznane.

Lokalizacja archiwum tłumacza nieznana.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA Z JĘZYKA POLSKIEGO

1. H. Senkevičius: Ugnimi ir kalaviju. Senųjų laikų apysaka. Išvertė J. Sužiedėlis. T. 1-4. Įžangą parašė M. Biržiška. Kaunas-Marijampolė: Dirvos b-vė, 1931-1932, 246 + 255 + 244 + 254 s.

Oryginał: H. Sienkiewicz: Ogniem i mieczem. Powieść z lat dawnych.

2. H. Senkevičius: Be dogmos. Romanas. Išvertė J. Sužiedelis. T. 1-2. Kaunas-Marijampolė: Dirvos b-vė 1936, 206 + 212 s. 

Oryginał: H. Sienkiewicz: Bez dogmatu.

3. H. Senkevičius: Tvanas. Senųjų laikų apysaka. Išvertė J. Sužiedėlis. T. 1-3. Kaunas-Marijampolė: Dirvos b-vė 1936-1938, 261 + 286 + 294 s. 

Oryginał: H. Sienkiewicz: Potop. Powieść z lat dawnych.

4. E. Ožeškienė: Chamas. Vertė J. Sužiedelis. Vilnius: Valstybinė grožinės literatūros leidykla 1957, 336 s. Wydanie 2 Vilnius: valstybinė grožinės literatūros leidykla, 1956, 334 s.

Oryginał: E. Orzeszkowa: Cham.

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. Lietuvių literatūros enciklopedija. Vilnius 2001.

2. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Vilnius 2012.

1902–1980

Vertėjas.

Gimė 1902 m. kovo 22 d. Ulbinų kaime, Kaniavos valsčiuje, Varėnos rajone. Dvi pradinės mokyklos klases baigė rusiškoje Kalesninkų mokykloje, paskui mokėsi Švenčionyse, o nuo 1916 m. lietuviškoje Vilniaus Vytauto Didžiojo gimnazijoje.  1919 m. Lenkijai užėmus Vilnių, išvažiavo į Kauną. 1920 m. rugsėjo 20 d. įstojo į ten veikusią Lietuvos šaulių sąjungą, iš kurios 1921 m. išstojo. 1924 m. baigė Kauno „Aušros“ gimnaziją, tada dirbo mokytoju Širvintose, Žiežmariuose ir Krekenavoje.  Kaip vertėjas debiutavo 1924 m. Ivano Turgenevo romanų Tėvai ir vaikai ir Bajorų gūžta vertimu iš rusų į lietuvių kalbą. Nuo 1926 m. studijavo Kaune, Lietuvos universiteto Humanitarinių mokslų fakultete. Vidaus reikalų ministerijoje dirbo Valstybės saugumo departamento spaudos skyriaus vyriausiuoju specialistu. 

1941 m. birželį sovietų valdžiai pradėjus masinę Lietuvos žmonių deportaciją, su žmona ir dvejų metų dukra Liudvika Rasa ištremtas į Altajų, kitais metais su šeima buvo perkeltas į Jakutiją. Nuo 1947 m. lietuvių kalbos mokytojas Jakutske. 1956 m. grįžo į Lietuvą ir apsigyveno Žiežmariuose, tęsė vertėjo darbą. Po žmonos mirties (1963) 1965 m. su dukra apsigyveno Vilniuje. Mirė 1980 m. balandžio 28 d.; palaidojimo vieta nežinoma.