POPŁAWSKA Zofia

POPŁAWSKA Zofia

1891-1969

Utwory podpisywała też nazwiskiem Rejewska.

Pseudonimy i kryptonimy literackie: Krystyna Pawłowska; Zofia; Z.P.

Pseudonimy konspiracyjne: Fija; Maria; Nida.

Tłumaczka, publicystka bibliotekarka.

Urodzona 6 marca 1891 w Rostowie nad Donem; córka Romana Rejewskiego, inżyniera, i Aleksandry z Feistów. W 1903 wstąpiła do organizacji Młodzi Polacy, pozostającej pod wpływami Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Prowadziła akcję pomocy dla uczniów szkół polskich po wybuchu strajku szkolnego w 1905. W 1909 wstąpiła do tajnego Koła Przyjaciół Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) w Rostowie (Koło Przyjaciół Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) w Rostowie), w którym działała przez kilka miesięcy, do końca nauki w gimnazjum. W 1909 ukończyła ze złotym medalem gimnazjum w Nachiczewaniu nad Donem; egzamin z łaciny zdała w męskim gimnazjum w Rostowie. Złożyła egzaminy uprawniające do nauczania arytmetyki. Od 1911 uczyła się w Wyższej Szkole Gospodarczej w Chyliczkach pod Warszawą (Wyższa Szkoła Gospodarcza). Po jej ukończeniu w tymże roku podjęła studia w zakresie nauk przyrodniczych na Wydziale Filozoficznym w trybie nadzwyczajnym na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie (Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego). Jesienią 1912 wstąpiła do żeńskiego oddziału Związku Strzeleckiego (Związek Strzelecki). Przerwała studia w 1914 po wybuchu I wojny światowej; poważne problemy zdrowotne uniemożliwiły jej podjęcie działalności niepodległościowej. W 1914-15 była zatrudniona w pracowni zoologicznej Jana Tura w Towarzystwie Naukowym Warszawskim (Towarzystwo Naukowe Warszawskie). W 1915 poślubiła Wiktora Popławskiego (1889-1935), publicystę, poetę i tłumacza, z którym później dokonywała wspólnych przekładów literackich. Jesienią tegoż roku przeniosła się z mężem do Wyszkowa nad Bugiem. Uczyła przyrody i geografii w tamtejszym gimnazjum. Założyła tam również szkolne koło niepodległościowe, które prowadziła do połowy 1918. Wzięła udział w akcji pomocniczej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) w Warszawie (Polska Organizacja Wojskowa). W czerwcu 1918 została aresztowana przez Niemców, a następnie wydalona z Wyszkowa. Znalazłszy się w Warszawie, kontynuowała nieformalną działalność w POW. W 1918-19 wykładała w Szkole Realnej (Szkoła Realna) i przez krótki czas uczyła w Gimnazjum Edwarda Rontalera. W 1919-22 pracowała jako urzędniczka w dziale statystycznym Polskiej Żeglugi Państwowej (Polska Żegluga Państwowa). Od 1921 zajmowała się wyłącznie pracą dziennikarską, literacką i przekładową. Znała kilka języków obcych: angielski, francuski, niemiecki i rosyjski. Zadebiutowała w 1921 przekładem komedii Żołnierz i bohater George’a Bernarda Shawa, przygotowanym wspólnie z mężem dla Teatru Polskiego. Tłumaczyli razem także inne sztuki Shawa oraz utwory prozatorskie. Pisała recenzje teatralne, artykuły i felietony dla „Kuriera Porannego” (Kurier Poranny), „Gazety Polskiej” (Gazeta Polska), „Kobiety w Świecie i Domu” (Kobieta w Świecie i w Domu), „Tygodnika Kobiety” (Tygodnik Kobiety). Publikowała przekłady drobnych utworów w „Cyruliku Warszawskim” (Cyrulik Warszawski), „Przeglądzie Wieczornym” (Przegląd Wieczorny), „Wiadomościach Literackich” (Wiadomości Literackie), „Wieku Nowym” (Wiek Nowy). Ponadto jej tłumaczenia ukazywały się na łamach „Kuriera Łódzkiego” (Kurier Łódzki) (1926). Była współpracowniczką i członkinią zespołów redakcyjnych „Bluszczu” (Bluszcz) (1926-27, 1934) oraz „Kobiety Współczesnej” (Kobieta Współczesna); od początku istnienia pisma była stałą autorką sprawozdań teatralnych, publikowała również przekłady (1927-31). W 1927 opracowała powieść filmową pt. Siódme niebo na podstawie scenariusza Austina Stronga, opublikowaną pod nazwiskiem panieńskim. Jej przekłady drukowano w „Echu” (Echo) (1929), „Kurierze Zachodnim Iskra” (Kurier Zachodni Iskra)(1929), „Gońcu Częstochowskim” (Goniec Częstochowski) (1929) i „Drodze” (Droga) (1930). W 1932 podjęła pracę w Dziale Handlowym Polskiego Monopolu Solnego (PMS) (Polski Monopol Solny). Prowadziła bibliotekę koleżeńską i naukową Dyrekcji PMS. W 1933-34 redagowała czasopismo Świat Dziewcząt. W 1934 opracowywała i prowadziła audycje literackie i edukacyjne w Polskim Radiu (Polskie Radio). Działała w Społecznym Komitecie Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju (Społeczny Komitet Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju); od 1936 redagowała pismo Dla Przyszłości i była członkinią zarządu Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet (Organizacja Przysposobienia Wojskowego Kobiet). Należała do Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet (Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet). Publikowała artykuły w dwutygodniku Związku, „Pracy Obywatelskiej” (Praca Obywatelska), a w 1937-39 była jego redaktorką. Przed 1939 została odznaczona Krzyżem Niepodległości, zaś w 1939 – Srebrnym Krzyżem Zasługi za zasługi na polu pracy społecznej. W czasie okupacji niemieckiej, w 1940-42, pracowała w referacie podatkowym spółdzielni handlowej "Zespół Solny", założonej w Warszawie przez niedawnych pracowników PMS; zajmowała się także korespondencją oraz prowadziła spółdzielczą bibliotekę. Jednocześnie podjęła działalność konspiracyjną w szeregach Służby Zwycięstwu Polski (Służba Zwycięstwu Polski) i Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) (Związek Walki Zbrojnej), w Oddziale II (Oddział II) (wywiad) i w Dziale Ochrony Komendy Głównej ZWZ „Ochronce” Dział Ochrony Komendy Głównej ZWZ „Ochronka”). Początkowo prawdopodobnie pracowała jako tłumaczka języka niemieckiego i sprawdzała poprawność fałszowanych dokumentów, następnie zajęła się szyframi. Od 1942 była zastępczynią szefa łączności Komendy Głównej Armii Krajowej (Armia Krajowa), a od kwietnia lub maja 1944 kierowała komórką szyfrancką AK w oddziale V-K-Wydział Łączności Wewnętrznej. Otrzymała wówczas stopień kapitana. Brała udział w powstaniu warszawskim pod pseudonimem Nina; odznaczono ją Krzyżem Walecznych i Krzyżem AK. Po upadku powstania od października 1944 do maja 1945 przebywała w obozach jenieckich najpierw w Niemodlinie, a następnie Zeithain (Niemcy). Pod koniec maja 1945 wróciła do kraju, gdzie zaopiekowała się ocalałą z obozu koncentracyjnego siostrą, Marią Karską. W Od 1945 pracowała w Bibliotece Publicznej miasta stołecznego Warszawy (Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy) w Dziale Zasadniczym Biblioteki Głównej Naukowej. Równolegle prowadziła dalszą działalność konspiracyjną pod pseudonimem Maria. Była organizatorką łączności w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj (Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj), a następnie kierowała kancelarią i łącznością I Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (I Zarząd Główny Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”). W związku ze sprawą pułkownika Jana Rzepeckiego 3 listopada 1945 została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa (UB) i osadzona w więzieniu mokotowskim. Prawdopodobnie zgodziła się na współpracę z UB, wobec czego umorzono postępowanie przeciw niej i 12 listopada 1946 zwolniono ją z więzienia. Wróciła do pracy na dawne stanowisko w bibliotece. W 1948 złożyła wymówienie z pracy; powodem rezygnacji była odmowa przyznania jej dodatku naukowego, być może ze względów politycznych. Do końca życia pracowała jako bibliotekarka w Rzymskokatolickim Seminarium Duchownym Archidiecezji Warszawskiej (Rzymskokatolickie Seminarium Duchownym Archidiecezji Warszawskiej). Nie wznowiła działalności pisarskiej i przekładowej. Zmarła 25 stycznia 1969 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Powązkowskim. 

Lokalizacja archiwum tłumaczki pozostaje nieznana. Akta osobowe tłumaczki znajdują się w Archiwum Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. G.B. Shaw: Żołnierz i bohater. [Dramat]. Tłumaczyli Z. i W. Popławscy. Wystawienie: Reżyseria: K. Borowski. Warszawa, Teatr Polski 1921.

Tytuł oryginału: Arms and the man.

2. Bajki z Zielonej Wyspy. [Zbiór baśni irlandzkich]. Opracowała Z. Popławska. Ilustracje i inicjały wykonał K. Koźmiński. Wyszków nad Bugiem: Wydawnictwo Księgarni M. Wędołowskiego 1922, 134 s.  

Zbiór 13 baśni irlandzkich, m.in. Król kotów; Księżniczka Kasia.

3. E.T.A. Hoffmann: Panna de Scudery. Powieść fantastyczna. Przekład Z. Popławskiej. Warszawa: Książki Ciekawe [ca 1922], 86 s. Książki Ciekawe, nr 13. Wydanie następne tamże [1923]. Książki Ciekawe, nr 13.

Tytuł oryginału: Das Fräulein von Scuderi.

4. E. Phillpotts: Szary pokój. [Powieść]. Przekład Z. Popławskiej. Warszawa: Księgarnia I. Rzepeckiego 1922, 240 s.

Tytuł oryginału: The grey room.

5. A. Bennett: Upiór. [Powieść]. Przekład Z. Popławskiej. Warszawa: Skład Główny I. Rzepecki 1923, 220 s.

Tytuł oryginału: The ghost.

6. R. Kipling: Stalky i towarzysze. Powieść. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. T. 1-2. Warszawa: Wydawnictwo Biblioteki Groszowej [ca 1923], 155 + 155 s. Wydania następne: tamże T. 1-2 [1927]. Biblioteka Groszowa, t. 202-203; Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [1938].

Tytuł oryginału: Stalky & Co.

Według zapowiedzi wydawniczych oraz hasła R. Skręta w „Polskim Słowniku Biograficznym” przekładu mieli dokonać wspólnie Z. i W. Popławscy. 

Wydanie z [ca 1923] w jednym woluminie.

7. [A. de Gobineau] A. Gobineau: Kochankowie z Kandaharu; Dostojny czarodziej. [Opowiadania]. Przekład W. i Z. Popławskich. Ilustracje B. Karpińskiego. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1924], 156 s. Chwila Wywczasu, nr 8. 

Tytuły oryginałów: Les amants de Kandahar; L’illustre magicien.

8. J. Meredith: Historia Generała Ople i Lady Camper. [Powieść]. Przekład z angielskiego Z. Popławskiej. Warszawa: Ignis 1924, 106 s. Książki Ignisa, t. 14. 

Tytuł oryginału: The case of General Ople and Lady Camper.

9. R. Rolland: Mahatma Gandhi. Powieść o proroku Indii. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Wydawnictwo Współczesne 1924, 217 s. Wydania następne: Warszawa: Biblioteka Groszowa [1930]; Warszawa: Biblioteka Kuriera Polskiego 1933. Biblioteka Kuriera Polskiego, t. 12. 

Tytuł oryginału: Mahatma Gandhi.

10. G. Meredith: Evan Harrington. [Powieść]. Autoryzowany przekład z angielskiego Z. Popławskiej. „Kurier Łódzki” 1926 nr 313, 315-320, 322-327, 329-334, 336-337, 339-341, 343-348, 350-353, 355-358; 1927 nr 1, 3-5, 7-8, 10-15, 17-22, 24-29, 31-36, 38-43, 45-50, 52-57, 59-64, 66.

Tytuł oryginału: Evan Harrington. A novel.

11. F. de Miomandre: Przygoda. Powieść. Przełożyła z upoważnienia autora Z. Popławska. Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych [1926], 107 s. Biblioteka Dzieł Wyborowych, seria 3, t. 24. Wydanie następne pt. Przygoda Teresy Beauchamps. Tamże [1928].

Tytuł oryginału: L’aventure de Thérèse Beauchamps.

12. A. Bennett: Anna z pięciu miast. [Powieść]. Autoryzowany przekład Z. Popławskiej. T. 1-2. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1927], 159 + 156 s. Biblioteka Groszowa, 199-200.

Tytuł oryginału: Anna of the five towns.

13. K. Dickens: Klub Pickwicka. Powieść. Przekład W. Górskiego, uzupełniony przez Z. i W. Popławskich. T. 1-4. Warszawa: Wydawnictwo Gutenberga [1927], 355 + 342 s. Dzieła. Wydania następne: wydanie nowe T. 1-4. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1949, tamże: wydanie nowe z ilustracjami Seymoura i „Phiza”. T. 1-2. 1951, wydanie 3 powojenne T. 1-4. 1951. Biblioteka „Gazety Krakowskiej”, 18-21, wydanie nowe z ilustracjami Seymoura i „Phiza”. T. 1-2. 1952, wydanie 7 [!] z ilustracjami Seymoura i „Phiza”. T. 1-2. 1953; Opracowanie graficzne A. Heidrich. Wstęp: J. Wilhelmi. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1958, tamże: wydanie 8 [!] z ilustracjami Seymoura i „Phiza”. T. 1-3. 1968. Seria z Delfinem, wydanie 9 z ilustracjami Seymoura i „Phiza”. T. 1-2. 1973. Seria z Delfinem; wydanie 10 T. 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977. Biblioteka Arcydzieł. Najsławniejsze Powieści Świata; wydanie 11 z ilustracjami Seymoura i „Phiza”. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1982, tamże: wydanie 12 z ilustracjami Seymoura i „Phiza” 1987, [wydanie 13] 1991; T. 1-2. Warszawa: Muza 1995. BB Biblioteka Bestsellerów; [Posłowie W. Sadkowski]. T. 1-2. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1997. Biblioteka Klasyki; T. 1-2. Warszawa: Prószyński i S-ka 1998. Klasyka Powieści; Posłowie: M. Szymański. Warszawa: Świat Książki 2001; Uzupełnili Z. i W. Popławscy oraz P. Gruchała. Posłowie: A. Knapik. Kraków: Zielona Sowa 2005. Arcydzieła Literatury Światowej, Uzupełnili Z. i W. Popławscy oraz P. Gruchała. Posłowie: A. Knapik. Tamże 2005. Złota Seria. Literatura Obca; [Madryt]: Mediasat Group 2005. Biblioteka Gazety Wyborczej. XIX wiek, 20. 

Wydanie fragmentów: Opracowanie i wstęp: Z. Żabicki. Z ilustracjami Seymoura i „Phiza”. Wrocław: Ossolineum 1953, 150 s. Nasza Biblioteka. 

Tytuł oryginału: The posthumous papers of the Pickwick Club.

Wydanie z [1927] w dwóch woluminach.

14. S. Lewis: Babbitt. Powieść amerykańska. Przekład Z. Popławskiej. T. 1-3. Warszawa: Biblioteka Groszowa [ca 1927], 151 + 158 + 141 s. Biblioteka Groszowa. Wydania następne: T. 1-3. Warszawa: Wydawnictwo „Kurier Polski” 1937. Biblioteka „Kuriera Polskiego”, t. 55-57; T. 1-3. Warszawa: Biblioteka Groszowa 1938. Biblioteka Groszowa, nr 177-178a. Warszawa: Książka i Wiedza 1949; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961. Powieści XX Wieku.

Tytuł oryginału: Babbitt.

15. P. Villetard: Rodzina Państwa Bille. [Powieść]. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. „Kobieta Współczesna” 1927 nr 1-29.

Tytuł oryginału: M. et Mme Bille.

16. K. Dickens: Little Dorrit = Mała Dorrit. [Powieść]. Przekład Z. i W. Popławskich. T. 1-8. Warszawa: Wydawnictwo Gutenberga [1928], 343 + 333 + 324 + 302 s. Dzieła. Zob. poz. 30.

Wydanie w czterech woluminach.

17. Ch. Dickens: Opowieść o dwóch miastach. [Powieść]. Przekład Z. Popławskiej. T. 1-(2). Warszawa: Wydawnictwo Gutenberga [1928], 328 s. Dzieła.

Tytuł oryginału: A tale of two cities.

18. B. Tarkington: Plutokrata. Powieść. Przekład autoryzowany z angielskiego Z. Popławskiej. T. 1-2. Warszawa: Biblioteka Groszowa 1928, 230 + 230 s.

Tytuł oryginału: The plutocrat. A novel.

19. R.H. Benson: Czarownicy. Powieść. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1929], 316 s.

Tytuł oryginału: Necromancers.

20. L. Tołstoj: Wojna i pokój. [Powieść]. Przekład Z. Popławskiej. T. 1-12. Warszawa: Wydawnictwo Gutenberga [1929], 335 + 351 + 320 + 328 + 319 + 388 s. Wydania następne: T. 1-12. Warszawa: Biblioteka Wielkich Pisarzy 1930. Dzieła pod redakcją J. Tuwima; T. 1-12. Kraków: Wydawnictwo Gutenberga [1932]. Dzieła; T. 1-2. Warszawa: KWE 2000-2001.

Tytuł oryginału: Vojna i mir.

Wydania z [1929], 1930 i [1932] wydane w sześciu woluminach.

21. H.K. Webster: Kwarcowe oko. [Powieść]. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Pierwodruk: „Echo” (Łódź) 1929 nr 133-171. Wydania następne: pt. Miłość aktorki [od numeru 269 pt. Kwarcowe oko]. „Kurier Zachodni Iskra” 1929 nr 255-264, 267-269, 271-274, 276-279, 281, 283-285, 287, 289, 291-293, 296-301, 303-304, 307, 310, 312-313, 315, 317-318, 320, 322, 325, 327-328; 1930 nr 1-13, 15-19, 21-36; pt. Zdradziecka soczewka. „Goniec Częstochowski” 1929 nr 265-299, 1930 nr 1-9, 11-27; Wydanie osobne pt. Kwarcowe oko. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1930], 245 s. Przedruk: „Kurier Białostocki” 1939 nr 7-12, 14-17, 19, 21-26, 28-33, 36, 38-39, 41-45, 47-52, 54-58, 61-62, 64-66, 68-77, 79-80, 82, 85-87, 89-92, 95-97, 99, 103, 105-107, 110.  

Tytuł oryginału: The quartz eye. A mystery in ultra violet.

22. M. Coolidge-Rask: Północ pod Londynem. Powieść. Przekład autoryzowany z angielskiego [Z. Popławskiej] Z.P. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1930], 210 s. Biblioteka Groszowa, nr 727-728.

Tytuł oryginału: London after midnight.

23. T. Dreiser: Siostra Carrie. Powieść. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1930], 560 s. Wydania następne: T. 1-4. Warszawa: Kurier Polski [1937]. Biblioteka „Kuriera Polskiego”, t. 66-69; Warszawa: Książka i Wiedza 1949; wydanie 2 [powojenne] Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1959, tamże: wydanie 3 T. 1-2 1961. Biblioteka Powszechna, wydanie 4 1969, wydanie 5 1978; wydanie 6 Katowice: Książnica 1995. Powieść Obyczajowa.

Tytuł oryginału: Sister Carrie.

Wydanie z [1937] w dwóch woluminach.

24. J. Hergesheimer: Odwieczna tęsknota. Cytherea. [Przełożyła Z. Popławska]. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1930], 281 s. Wydania następne: Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Świat [1935]; T. 1-2. Warszawa: [b.w.] 1935. Biblioteka „Kuriera Polskiego”, t. 34.

25. R.L. Stevenson: Odpływ = (The ebb-tide). [Powieść]. Przekład Z. Popławskiej. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1930], 164 s. Biblioteka Groszowa, nr 268-269.

26. B. Tarkington: Kobiety. [Powieść]. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Biblioteka Groszowa [ca 1930], 335 s. Wydanie następne: T. 1-2. Warszawa: Kurier Polski 1935, 144 + 145-335 s. Biblioteka Kuriera Polskiego, t. 29-30.

Tytuł oryginału: Women.

27. T. Dreiser: Galeria kobiet. [Opowiadania]. Autoryzowany przekład Z. Popławskiej. Warszawa: Świat [1933], 206 s. Premie Powieściowe „Świata”. Por. poz. 29, 32. 

Tytuł oryginału: A gallery of women.

Tytuły oryginałów opowiadań: Olive Brand; Reina; Giff; Ida Hauchawout; Bridget Mullanphy.

Zawiera: Oliwia Brand; Reina; Giff (Introdukcja); Ida Hauchawout; Brygida Mullanphy.

28. T. Dreiser: Prawo do życia = A gallery of women. [Opowiadania]. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [1933], 248 s. Por. poz. 28, 32.

Zawiera opowiadania z poz. 27, nadto: Rella.

29. K. Dickens: Mała Dorrit. [Powieść]. Opracowała dla młodzieży Z. Popławska. Warszawa: Wydawnictwo J. Przeworskiego 1935, 422 s. Wydania następne: tamże: [1937], 1949. Por. poz. 16.

30. L. Farago: Abisynia na widowni. [Reportaż]. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. T. 1-2. Wilno: Biblioteka „Kuriera Wileńskiego” 1935, 159 + 161-301 s. Biblioteka „Kuriera Wileńskiego”, t. 20-21. Wydania następne: Łódź: Biblioteka Echa Polskiego 1936. Biblioteka „Echa Polskiego”, t. 117-118; Warszawa: Świat [1936], 288 s. Premie Powieściowe „Świata”; Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [1936].

Tytuł oryginału: Abessinia on the eve.

Wydanie z 1935 w jednym woluminie.

31. Ch. Kingsley: Na podbój świata. [Powieść]. Przełożyła Z. Popławska. Warszawa: J. Przeworski 1935, 291 s. Wydania następne: tamże 1937; Warszawa: Wiedza 1947.

Tytuł oryginału: Westward ho!

32. T. Dreiser: Niewolnice. [Opowiadania]. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Biblioteka Kuriera Polskiego 1936, 165 s. Biblioteka „Kuriera Polskiego”, t. 39. Por. poz. 28, 29.

Tytuł oryginału: A gallery of women.

Tytuły oryginałów opowiadań: Ellen Adams Wrynn; Albertine; Regina C.; Ernestine.

Zawiera: Ellen Adams Wrynn; Albertyna; Regina C.; Ernestyna.

33. L. Farago: Palestyna na widowni. [Reportaż]. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [1936], 175 s. 

Tytuł oryginału: Palestine at the crossroads.

34. L. Farago: Palestyna płonie. [Reportaż]. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [1936], 187 s. 

Tytuł oryginału: Palestine on the eve.

35. [M. von Lichnowsky] M. Lichnowska: Miłość Delajdy. Powieść. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [1936], 284 s. Wydanie następne T. 1-2. Łódź: Biblioteka „Echa Polskiego” 1936. Biblioteka „Echa Polskiego”, t. 131-132.

Tytuł oryginału: Delaïde.

36. D. Pilgrim: Cesarz i kobieta = So great a man. [Powieść]. Przekład autoryzowany Z. Popławskiej. T. 1-3. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Współczesne [1939], 288 + 289-542 + 543-894 s. Wydanie następne: T. 1-6. Warszawa: Kurier Polski [1939]. Biblioteka „Kuriera Polskiego”, t. 130-135.

37. Ch. Dickens: Nasz wspólny przyjaciel. [Powieść]. Przekład z angielskiego Z. Popławskiej. T. 1-2. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 486 + 469 s.

Tytuł oryginału: Our mutual friend.

PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE WRAZ Z LOKALIZACJĄ

1. G.B. Shaw: Człowiek i nadczłowiek. [Utwór dramatyczny]. Tłumaczyli Z. i W. Popławscy. Egzemplarz teatralny w Muzeum Teatralnym w Warszawie.

Tytuł oryginału: Man and superman.

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

Akta osobowe Zofii Popławskiej w Archiwum Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego w Warszawie. 

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

R. SKRĘT. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 27. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1983.

OMÓWIENIA

1. [Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku. Warszawa: Volumen 2017 s. 126-127.

2. K. LESZCZYŃSKI: Nieznane i zapomniane bohaterki szyfrów. 1939-1945. Szefowe. Warszawa: K. Leszczyński 2021 s. 247-264.

3. Pamiętamy o bohaterach! Przystanek Historia, odcinek 44 [online] Powstał 2022. Scenariusz i realizacja: E. Zielińska. Instytut Pamięci Narodowej we współpracy z Telewizją Polską. Dostępny w Internecie: https://www.youtube.com/watch?v=FWXSHgJahOA [dostęp 7 listopada 2022].

POPŁAWSKA Zofia

1891-1969

She also published under the name Rejewska.

Literary pseudonyms and cryptonyms: Krystyna Pawłowska; Zofia; Z.P.

Paramilitary cryptonyms: Fija; Maria; Nida.

Translator, columnist, librarian.

Born on 6 March 1891 in Rostov on Don, Russia; daughter of the engineer Roman Rejewski and Aleksandra, née Feist. In 1903, she joined the Young Poles (Młodzi Polacy) organization, which was connected to the Zet Union of Polish Youth (Związek Młodzieży Polskiej Zet). She was involved in activities supporting pupils at Polish schools following the outbreak of the 1905 schools strike. In 1909, she joined the underground Circle of Friends of the Polish Socialist Party (PPS) in Rostov, where she was active for several months before completing her advanced secondary education. In 1909, she graduated with a gold medal from the grammar school in Nakhichevan-on-Don. She took her Latin exam at the boys’ grammar school in Rostov. She qualified as a mathematics teacher. In 1911, she was a pupil at the Higher School of Economics in Chyliczki, near Warsaw. After completing her education there, she started a degree in natural sciences at the Faculty of Philosophy at the Jagiellonian University (UJ) in Krakow as an extramural student. In autumn 1912, she joined the women’s section of the Rifelman’s Association (Związek Strzelecki). Following the outbreak of World War I in 1914, she abandoned her studies. Significant health problems prevented her from becoming involved in efforts towards securing Polish independence.  In 1914/15, she was employed at Jan Tur’s zoological workshop at the Warsaw Scientific Society (Warszawskie Towarzystwo Naukowe). She married the columnist, poet and translator Wiktor Popławski (1889-1935) in 1915. They produced literary translations together. In autumn of 1915, she and her husband moved to Wyszków on the Bug, where she taught natural sciences and geography at the local grammar school. She also founded a group supporting Polish independence at the school, which she led until 1918. She was involved in the activities of the Polish Military Organisation (Polska Organizacja Wojskowa, POW) in Warsaw. In June 1918, she was arrested by German forces and deported from Wyszków. Having been sent to Warsaw, she remained active in the POW informally. In 1918/19, she taught at a Comprehensive School and also, briefly, at the Edward Rontaler Grammar School. Between 1919 and 1922, she was employed as an administrator in the statistical department of the Polish State Steamship Company (Polska Żegluga Państwowa). From 1921, she focused exclusively on journalism, writing and translation. She knew several foreign languages, namely English, French, German and Russian. She made her debut in 1921 with a translation of George Bernard Shaw’s comedy Arms and the Man [Polish: Żołnierz i bohater], which she and her husband produced jointly for Warsaw’s Polski Theatre. They translated further plays and prose pieces by Shaw together. She wrote theatre reviews, articles and column pieces for the periodicals “Kurier Poranny”, “Gazeta Polska”, “Kobieta w Świecie i Domu”, and “Tygodnik Kobiety”. She also published translations of short literary pieces in “Cyrulik Warszawski”, “Przegląd Wieczorny”, “Wiadomości Literackie”, and “Wiek Nowy”. Her translations also appeared in the newspaper “Kurier Łódzki” (1926). She was co-editor and a member of the editorial boards of the periodicals “Bluszcz” (1926/27 and 1934) and “Kobieta Współczesna”, where she was a regular founding contributor as a theatre reviewer, while she also published translations there (1927-31). In 1927, she developed a screenplay titled Siódme niebo [Seventh heaven] that was based on a script by Austin Strong and published under her maiden name. Her translations appeared in “Echo” (1929), “Kurier Zachodni Iskra” (1929), “Goniec Częstochowski” (1929), and “Droga” (1930). In 1932, she took up a position at the Trade Department of the Polish Salt Monopoly (PMS). She ran the popular and scientific library at the Directorate of the PMS. In 1933/34, she was editor of the girls’ magazine “Świat Dziewcząt”. In 1934, she was producer and presenter of literary and educational programmes on Polish Radio. She was active in the Social Committee for Preparing Women for the Defence of the Country (Społeczny Komitet Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju). From 1936, she was editor of the periodical “Dla Przyszłości” and served on the editorial board of the Organization for Women’s Military Training (Organizacja Przysposobienia Wojskowego Kobiet). She was a member of the Union of Women’s Civic Labour (Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet). She published articles in the Union’s biweekly, “Praca Obywatelska”, where she served as editor between 1937 and 1939. Prior to 1939, she was awarded the Independence Cross, while in 1939 she received the Silver Cross of Merit in recognition of her contributions to social activism. Between 1940 and 1942, under German occupation, she was employed in the tax section of the salt trade cooperative Zespół Solny, which was founded in Warsaw by former employees of the PMS. She was also responsible for managing its correspondence and for a cooperative library. At the same time, she was involved in the underground activities of the Service for Polish Victory (Służba Zwycięstwu Polski) and the Union of Armed Struggle (ZWZ), where she was involved in its II Division (intelligence) and the Division for the Defence of the ZWZ Headquarters (known as Ochronka). She was most probably initially employed as a translator of German and was active in checking the accuracy of forged documents, before becoming involved in codebreaking. From 1942, she served as the deputy director of communications at the Home Army (AK) Command Centre, while from April or May 1944 she was head of the AK codebreaking cell within section V-K, the Department of Internal Communication. She was awarded the rank of captain at this time. She took part in the Warsaw Uprising of 1944 using the nom-de-guerre Nina. She received the Cross of Valour and the AK Cross. Following the collapse of the Uprising in October 1944 and until May 1945, she was held in prisoner of war camps in Niemodlin and then Zeithain in Germany. In late 1945, she returned to Poland, where she cared for her sister Maria Karska, who had survived a concentration camp. In 1945, she took up a post at the Public Library of the City of Warsaw, working in the Central Department of the Main Scientific Library. At the same time, she remained active in the underground, adopting the pseudonym Maria. She was involved in coordinating communication in the Armed Forces Delegation for Poland (Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj) before becoming head of the presidential office and communications office of the First Head Office of the Freedom and Independence Association (Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, WiN). She was arrested by the Polish Security Office (UB) on 3 November 1945 in connection with the case relating to Colonel Jan Rzepecki. She was held in Mokotów Prison. She most probably agreed to collaborate with the Security Office, meaning that the case against her was dropped and she was released from prison on 12 November 1946. She returned to her previous post at the library. In 1948, she submitted her resignation from the position having been denied a bonus, probably for political reasons, that was due to scientific researchers. For the rest of her life, she was employed at the library of the Roman Catholic Seminary of the Warsaw Archdiocese. She never returned to writing or translation. She died on 25 January 1969 in Warsaw, where she is buried at the Powązki Cemetery. 

The location of her archive is unknown. Her personal papers are held in the collections of the Archive of the Central Library of the Mazovian Voivodeship in Warsaw.