ESSMANOWSKI Stefan

Imiona metrykalne: Stefan Tadeusz.
Pseudonimy i kryptonimy: Dr. T. Jazgot; Dr. T. Togzaj; eses; Ess; (Ess.); -jaz-; S.E.; se; Stefan Jazgot; Stefan Tadeusz Jazgot; Tadeusz Togzaj; – wspólnie z Emilem Zegadłowiczem: Tadeusz Ervinne.
Poeta, tłumacz, krytyk.

Urodzony 8 sierpnia 1898 w Miechowie; syn Józefa Ignacego Essmanowskiego, urzędnika i nauczyciela gimnazjalnego, i Leokadii z Kamińskich. Przed wstąpieniem do gimnazjum pobierał naukę w domu. W 1908 mieszkał w Krakowie, gdzie w 1909-14 uczył się w Cesarsko-Królewskim III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego (Cesarsko-Królewskie (c.k.) III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego). Z powodu wypadków wojennych przeniósł się w okolice Wadowic i w 1915-17 kontynuował naukę w c.-k. gimnazjum wyższym w Wadowicach (Cesarsko-Królewskie gimnazjum wyższe w Wadowicach). Działał tam w kółku naukowo-literackim i był redaktorem naczelnym szkolnego pisma „Nasz Łan” (Nasz Łan), w którym zadebiutował wierszami Baśń i Z pobojowiska. W 1917 uzyskał maturę z odznaczeniem. Tegoż roku rozpoczął studia z zakresu filologii polskiej i klasycznej na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ) (Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego). Uczestniczył w proseminariach łacińskim i greckim prof. Tadeusza Sinki. Z rekomendacji zaprzyjaźnionego z jego rodziną Emila Zegadłowicza był przedstawicielem dwutygodnika „Zdrój” (Zdrój) w Krakowie. Do 1920 należał do zespołu redakcyjnego tego pisma i współpracował z grupą skupionych wokół niego ekspresjonistów. W 1920 kierował teatrem plebiscytowym na Spiszu. W latach 1920-22 pracował jako nauczyciel w Sosnowcu i Krakowie. W 1921 podjął starania w kierunku uzyskania uprawnień nauczycielskich. W tymże roku wstąpił w związek małżeński. W 1922 uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy pt. O sielankach i sielankopisarzach polskich powstałej pod kierunkiem prof. Stanisława Windakiewicza. Po zakończeniu studiów przeniósł się do Warszawy i w 1923 podjął pracę w Gimnazjum Państwowym im. M. Konopnickiej (Gimnazjum Państwowe im. M. Konopnickiej w Warszawie). W tymże roku rozpoczął współpracę z pismem „Czartak” (Czartak), dzieje którego spisał w 1931 („Polonista” nr 5/6). W 1924 zdał egzamin nauczycielski pozwalający na zatrudnienie w szkołach średnich, rozszerzony o uprawnienia do nauczania języka niemieckiego. W 1928-29 mieszkał w Poznaniu. Był redaktorem technicznym pisma „Tęcza” (Tęcza), a od lipca 1928 zastępcą jego redaktora naczelnego. Zadebiutował tu w 1928 jako tłumacz przekładem fragmentu dramatu Calderóna de la Barki Czarnoksiężnik (nr 29; całość przekładu spłonęła podczas II wojny światowej); zamieszczał na łamach tego tygodnika artykuły i tłumaczenia z języka francuskiego i angielskiego. Równocześnie współpracował ze „Światem Kulis” (Świat Kulis). Wykładał w oddziale dramatycznym Wielkopolskiej Szkoły Muzycznej (Wielkopolska Szkoła Muzyczna) oraz wyższej szkoły radiowo-filmowej w Poznaniu (Wyższa Szkoła Radiowo-Filmowa w Poznaniu). Od 1929 publikował w „Wiadomościach Literackich” (Wiadomości Literackie) artykuły o literaturze hiszpańskiej i włoskiej. W 1930 osiadł w Warszawie, gdzie nauczał w Gimnazjum im. A. Mickiewicza (Gimnazjum im. A. Mickiewicza). Był także wykładowcą Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej (Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej) na wydziale sztuki reżyserskiej, a następnie prowadził wykłady z teorii dramatu. Nadal współpracował z E. Zegadłowiczem, m.in. jako współautor sztuki Gra w zielone, czyli Świadome ojcostwo. Równocześnie zajmował się krytyką literacką i teatralną, rozwijał zainteresowania literaturą hiszpańską i włoską, prowadził prace przekładowe. Przekłady, recenzje i szkice publikował m.in. w „Wiadomościach Literackich” (1929-36, 1938), „Świecie Kobiecym” (Świat Kobiecy) (1931-32), „Kulturze” (Kultura) (1932), „Roczniku Literackim” (Rocznik Literacki) (w 1932-35 dział sprawozdań pt. Literatura hiszpańska), „Pionie” (Pion) (1933-35), „Tygodniku Ilustrowanym” (Tygodnik Ilustrowany) (1934-39), „Gazecie Polskiej” (Gazeta Polska) (1935-36, 1939), „Scenie Polskiej” (Scena Polska) (1938), dla której przełożył ustęp Poetyki Arystotelesa o tragedii z komentarzem i wprowadzeniem. Należał do Polskiego PEN Clubu. W 1938 pracował jako redaktor działu oświatowego i kulturalnego w „Roczniku PAT” (Rocznik PAT) (Polskiej Agencji Telegraficznej). Jego przekład komedii heroicznej Owcze źródło Lope de Vegi, który miał zostać wystawiony przez Aleksandra Węgierkę w sezonie 1939/40, nie doczekał się realizacji scenicznej i zaginął. Wraz z Tymonem Terleckim planował opracować encyklopedię teatru, co udaremniła II wojna światowa. Przed wybuchem wojny odwiedził Francję. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie, gdzie uczył na tajnych kompletach. Działał w konspiracyjnej organizacji wojskowej Komenda Obrońców Polski (Komenda Obrońców Polski). W kwietniu 1941 został aresztowany przez gestapo i osadzony na Pawiaku. Zginął rozstrzelany w masowej egzekucji 2 kwietnia 1942 na terenie położonym obok Karnego Obozu Pracy Treblinka; jego symboliczny grób znajduje się w Palmirach.

Lokalizacja archiwum tłumacza nieznana. 

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. G.T. Anstey: Mosiężna butla. [Powieść]. Lwów, Warszawa: Księgarnia Polska B. Połoniecki [1934], 295 s.

Tytuł oryginału: The brass bottle.

2. Ch. Dickens: Oliwer Twist. Opracował [i przełożył] [S. Essmanowski] Tadeusz Togzaj. Warszawa: J. Przeworski 1937, 419 s. Wydanie następne tamże 1938.

Tytuł oryginału: Oliver Twist.

3. R. Graves: Klaudiusz. [Powieść]. Warszawa: J. Przeworski 1938 [antydat. 1937], 455 s. Wydania następne pt. Ja, Klaudiusz: Przypisy opracował L. Joachimowicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 587 s., tamże: wydanie 2 [!] 1959, wydanie 3 1970, wydanie 4 1975, wydanie 5 przejrzane, poprawione i uzupełnione 1982. Klub Interesującej Książki, wydanie 6 1988, wydanie 6 [!] 1991;. [wydanie 9] Poznań Zysk i S-ka 1995, tamże 1996; Warszawa: Świat Książki 1997; Warszawa: Muza 2001; Warszawa: De Agostini Polska we współpracy z Editiones Altaya Polska 2003; Katowice: Książnica 2004, wydanie 2 tamże Oddział Publicat 2015; Kraków: Mediasat Poland [2004]; Słowo od autora tłumaczyła H. Cieplińska. Warszawa: Agora; Bellona 2012.

Wydania elektroniczne:
Audiobooki: Czyta R. Nadrowski. Warszawa: Zakład Wydawnictw i Nagrań Polskiego Związku Niewidomych 1984, 22 kasety; Czyta Z. Lutogniewski. Warszawa: Polski Związek Niewidomych. Studio Książki Mówionej [19?], 22 kasety; Czyta M. Baka. Warszawa: Bellona 2012. Biblioteka „Gazety Wyborczej”. Mistrzowie Słowa, 8, 1 płyta CD, pliki w formacie mp3.
Tytuł oryginału: I, Claudius.
Część 1 cyklu; część 2 zob. poz. 4.

4. R. Graves: Klaudiusz i Mesalina. Warszawa: J. Przeworski 1939 [antydat. 1938], 511 s. Wydania następne pt. Klaudiusz i Messalina: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, tamże: wydanie 2 [!] 1959, wydanie 3 1970, wydanie 4 1975, wydanie 5 1982, [wydanie 6] 1988, 1989, wydanie 6 [i.e. 7,] 1991; [wydanie 9] Poznań: Zysk i S-ka 1995; Warszawa: Świat Książki 1997; Warszawa: Muza 2001; Warszawa: De Agostini Polska we współpracy z Editiones Altaya Polska 2003; Katowice: Książnica 2004, tamże 2012.

Wydanie elektroniczne:
Audiobook: Czyta R. Nadrowski. Warszawa: Związek Wydawnictw i Nagrań Polskiego Związku Niewidomych 1984, 22 kasety.
Tytuł oryginału: Claudius and Messaline.
Część 2 cyklu; część 1 zob. poz. 3.

Recenzja:
J. KADEN-BANDROWSKI. „Gazeta Polska” 1933 nr 305. 

5. W. Hugo: Nędznicy. [Powieść]. Opracował [i przełożył] [S. Essmanowski] Tadeusz Tozgaj. Warszawa: J. Przeworski 1938 [antydat. 1937], 466 s.

Tytuł oryginału: Les misérables.

PRACE NAUKOWE DOTYCZĄCE PRZEKŁADU ORAZ LITERATUR, KTÓRYMI ZAJMOWAŁ SIĘ TŁUMACZ I KRYTYKA PRZEKŁADU

Książki

1. Italia. Podręcznik do nauki łaciny dla I klasy gimnazjalnej. [Współautor:] I. Strycharski. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1937, 123 s.

2. Italia. Podręcznik do nauki łaciny dla II klasy gimnazjalnej. [Współautor:] I. Strycharski. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1939, 184 s.

Artykuły

1. Wjazd Don Kichota do Polski. „Kultura” 1931 nr 16.

2. „Angelita” Azorina. „Wiadomości Literackie” 1931 nr 16.

3. Hiszpania Baroyi. „Wiadomości Literackie” 1931 nr 23.

4. Klęska Cyda. „Pion” 1933 nr 4.

5. Od mistyków do Pitigrillego. Dialog romantyczny. „Wiadomości Literackie” 1933 nr 42 [dot. przekładu „Don Kichota” E. Boyé].

6. Współczesna literatura hiszpańska. Zamknięta spirala. „Pion” 1933 nr 7.

7. Prof. Sinko i mecenas Cycero. (Zamiast recenzji). „Pion” 1934 nr 36.

8. Nowy przekład Don Kichota. „Polonista” 1934 nr 1/2.

9. Hiszpańska pieśń ludowa. „Wieś” 1934 nr 6-7 [tu także piosenki w przekładzie S. Essmanowskiego].

10. Kastylianizm św. Teresy z Avila. „Wiadomości Literackie” 1934 nr 27.

11. Starożytność bez koturnów. „Wiadomości Literackie” 1935 nr 21.

12. „Miguel Mañara” Oskara Miłosza. „Wiadomości Literackie” 1938 nr 21.

13. Pedro Calderon de la Barca. „Comoedia” 1938 nr 3.

PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE WRAZ Z LOKALIZACJĄ

1. L. de Vega: Owcze źródło. [Komedia heroiczna]. Powstanie przekładu ca 1939.

Informacja za J.J. Lipski: Warszawscy „Pustelnicy” i „Bywalscy”. T. 2. Warszawa 1973 s. 432-433; T. Terlecki: S.E. W tegoż: Rzeczy teatralne. Warszawa 1984 s. 266-273.
Tytuł oryginału: Fuente ovejuna.

PRACE EDYTORSKIE I REDAKCYJNE

1. Wergiliusz: Wybór z Bukolik i Georgik. Opracował S. Essmanowski. Lwów: Ossolineum 1938, 42 + 27 s. Teksty Łacińskie dla Liceum Humanistycznego i Klasycznego, nr 7.

2. Liwiusz: Walka stanów w Rzymie. (Wybór z pierwszej dekady Liwiusza). Opracował S. Essmanowski. Lwów: Wydawnictwo Książek Szkolnych 1939, 46 + 28 s. Teksty Łacińskie dla 2 klasy Liceum Humanistycznego i Klasycznego, nr 3. Wydanie 2 na nowo objaśnił M. Golias. Wrocław: Ossolineum 1950, 48 + 48 s.

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

1. Teczka osobowa Stefana Essmanowskiego. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Sygn. WF II 504.

2. Akta osobowe Stefana Essmanowskiego. Kolekcja Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Archiwum Akt Nowych w Warszawie. 

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. S. ŁOZA: Czy wiesz, kto to jest. Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa 1939. 

2. Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.

3. J. STARNAWSKI. W: Słownik badaczy literatury polskiej. T. 5. Warszawa 2002.

4. [B. TYSZKIEWICZ] B.T. W: Współcześni pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 2, 10 (Uzupełnienia). Warszawa 1994, 2007.

OMÓWIENIA 

1. T. TERLECKI: Stefan Essmanowski. „Kultura”, Paryż 1950 nr 2/3, przedruk w tegoż: Rzeczy teatralne. Warszawa 1984.

Nomi all’anagrafe: Stefan Tadeusz.

Pseudonimi e criptonimi: Dr. T. Jazgot; Dr. T. Togzaj; eses; Ess; (Ess.); -jaz-; S.E.; se; Stefan Jazgot; Stefan Tadeusz Jazgot; Tadeusz Togzaj; – insieme a Emil Zegadłowicz: Tadeusz Ervinne.

Poeta, traduttore, critico.

Nato l’8 agosto 1898 a Miechów, da Józef Ignacy Essmanowski, impiegato e insegnante di ginnasio e Leokadia Essmanowska, nata Kamińska. Prima di entrare al ginnasio, fu istruito a casa. Nel 1908 abitò a Cracovia, dove dal 1909 al 1914 studiò presso il III Ginnasio Imperial-Regio “Jan Sobieski”. A causa della guerra si trasferì nei dintorni di Wadowice e tra il 1915 e il 1917 proseguì gli studi presso il Ginnasio Superiore Imperial-Regio del luogo. Lì, fu attivo nel circolo scientifico-letterario e fu caporedattore del giornale scolastico “Nasz Łan”, nel quale esordì con le poesie Baśń [Fiaba] e Z pobojowiska [Dal campo di battaglia]. Nel 1917 sostenne l’esame di maturità, ottenendo la lode. Lo stesso anno si iscrisse a Filologia Polacca e Classica presso la Facoltà di Filosofia dell’Università Jagellonica (UJ). Frequentò i proseminari di greco e latino del professor Tadeusz Sinko. Su raccomandazione dell’amico di famiglia Emil Zegadłowicz divenne rappresentante del quindicinale “Zdrój” a Cracovia. Fino al 1920 fece parte della redazione della rivista e collaborò con il gruppo di espressionisti che vi gravitava attorno. Nel 1920 diresse il Teatro del Plebiscito [Teatr Plebiscytowy] nella regione dello Spisz. Dal 1920 al 1922 lavorò come insegnante a Sosnowiec e Cracovia. Nel 1921 intraprese il percorso per ottenere le credenziali per l’insegnamento. Lo stesso anno si sposò. Nel 1922 ottenne il dottorato in Filosofia con una tesi intitolata O sielankach i sielankopisarzach polskich [Sulle poesie bucoliche e i poeti bucolici polacchi] scritta avendo come relatore il professor Stanisław Windakiewicz. Terminati gli studi si trasferì a Varsavia e nel 1923 cominciò a lavorare al Ginnasio Statale “M. Konopnicka”. In quell’anno cominciò la sua collaborazione con la rivista “Czartak”, di cui avrebbe raccontato le vicende nel 1931 (sui numeri 5 e 6 di “Polonista”). Nel 1924 superò l’esame necessario per accedere all’insegnamento nelle scuole medie, ampliato per includere anche l’abilitazione all’insegnamento del tedesco. Dal 1928 al 1929 abitò a Poznań. Fu impaginatore della rivista “Tęcza” e, dal luglio del 1928, vicecaporedattore. Esordì sulla stessa rivista nel 1928 come traduttore con la versione di un frammento del dramma di Calderón de la Barca Czarnoksiężnik [Il mago dei prodigi] (sul numero 29; la traduzione nella sua interezza venne bruciata durante la seconda guerra mondiale); sulle pagine dello stesso settimanale pubblicò articoli e traduzioni dal francese e dall’inglese. Negli stessi anni collaborò con “Świat Kulis”. Tenne lezioni per la sezione di drammaturgia presso la Scuola di Musica della Grande Polonia [Wielkopolska Szkoła Muzyczna] e all’Accademia della Radio e del Cinema [Wyższa Szkoła Radiowo-filmowej] di Poznań. Dal 1929 pubblicò su “Wiadomości Literackie” articoli sulla letteratura spagnola e italiana. Nel 1930 si stabilì a Varsavia, dove insegnò al Ginnasio “A. Mickiewicz”. Insegnò altresì all’Istituto Nazionale di Arte Drammatica [Panstwowy Instytut Sztuki Teatralnej, PIST] presso la sezione di regia, e tenne lezioni di teoria drammaturgica. Continuò a collaborare con E. Zegadłowicz, tra l’altro come coautore della pièce Gra w zielone, czyli Świadome ojcostwo [Fuori il verde, o la paternità consapevole]. Nello stesso periodo si occupò di critica letteraria e teatrale, approfondì il proprio interesse per la letteratura spagnola e italiana e si dedicò a diverse traduzioni, che pubblicò insieme a recensioni e schizzi su diverse riviste, tra cui “Wiadomości Literackie” (1929-36, 1938), “Świat Kobiecy” (1931-32), “Kultura” (1932), “Rocznik Literacki” (dal 1932 al 1935 nella sezione delle segnalazioni intitolata Literatura hiszpańska [Letteratura spagnola]), “Pion” (1933-35), “Tygodnik Ilustrowany” (1934-39), “Gazeta Polska” (1935-36, 1939), “Scena Polska” (1938), per la quale tradusse un frammento sulla tragedia della Poetica di Aristotele con introduzione e commento. Fu membro del PEN Club polacco. Nel 1938 lavorò come redattore della sezione educativa e culturale del “Rocznik PAT” (rivista dell’Agenzia Telegrafica Polacca, [Polska Agencja Telegraficzna]). Komedia heroiczna, la sua traduzione di Fuenteovejuna di Lope de Vega che avrebbe dovuto essere portata in scena da Aleksander Węgierko nella stagione teatrale 1939/40, non venne mai rappresentata ed è andata perduta. Insieme a Tymon Terlecki progettò di redigere un’enciclopedia del teatro, un piano naufragato a causa della seconda guerra mondiale. Prima dello scoppio della guerra, visitò la Francia. Ai tempi dell’occupazione tedesca visse a Varsavia, dove insegnò nella scuola clandestina. Fu attivo nel Comando dei difensori della Polonia [Komenda Obrońców Polskich, KOP], un’organizzazione militare clandestina. Nell’aprile del 1941 venne arrestato dalla gestapo e detenuto nella prigione di Pawiak. Morì fucilato in un’esecuzione di massa il 2 aprile 1942 in un luogo vicino al campo di lavoro di Treblinka; la sua tomba simbolica si trova a Palmiry.

Non si conosce l’ubicazione dell’archivio del traduttore.

Prénoms inscrits sur l’acte de naissance :  Stefan Tadeusz.

Pseudonymes et cryptonymes : Dr. T. Jazgot ; Dr. T. Togzaj ; eses ; Ess ; (Ess.) ; -jaz- ; S.E. ; se ; Stefan Jazgot ; Stefan Tadeusz Jazgot ; Tadeusz Togzaj ; – avec Emil Zegadłowicz : Tadeusz Ervinne.

Poète, traducteur, critique.

Né le 8 août 1898 à Miechów, il est le fils de Józef Ignacy Essmanowski, fonctionnaire et professeur des gymnases et de Leokadia née Kamińska. La première étape de son éducation a lieu dans la maison familiale. En 1908, il s’installe à Cracovie ; dans les années 1909-14, il fréquente le Gymnase impérial et royal numéro III Jan Sobieski. Après le déclenchement de la Première Guerre mondiale, il déménage dans les environs de Wadowice pour continuer son éducation, dans les années 1915-17, au Gymnase supérieur impérial et royal de Wadowice. Il devient un membre actif du cercle scientifique et littéraire de l’école et le rédacteur en chef de la revue du gymnase « Nasz Łan », où il fait ses débuts avec les poèmes Baśń et Z pobojowiska. En 1917, il obtient son baccaleauréat avec distinction.  La même année, il commence des études de philologie polonaise et de philologie classique à la Faculté de Philosophie de l’Université Jagellonne (UJ).  Il participe aux proséminaires de latin et de grec donnés par le professeur Tadeusz Sinko. Par recommandation de Emil Zegadłowicz, ami de famille, il devient le représentant de la revue bi-hebdomadaire « Zdrój » à Cracovie.  Jusqu’en 1920, il fait partie du comité de rédaction de cette revue et il collabore avec un groupe d’expressionistes lié à la revue. En 1920, avant le plébiscite, il dirige un théâtre de propagande pour le rattachement à la Pologne dans la région frontalière de Spiš. Dans les années 1920-22, il travaille comme instituteur à Sosnowiec et à Cracovie. En 1921, il entame des démarches pour devenir enseignant. La même année, il se marie. En 1922, il obtient le titre de docteur en philosophie ; sa dissertation, intitulée O sielankach i sielankopisarzach polskich, a été écrite sous la direction du professeur Stanisław Windakiewicz. Ses études terminées, il s’installe à Varsovie et se met à travailler, en 1923, au Gymnase public Maria Konopnicka. La même année, il entame une collaboration avec la revue « Czartak » dont il rédige une histoire, en 1931 (« Polonista », numéros 5/6). En 1924, il passe l’examen permettant d’enseigner dans les écoles secondaires et d’enseigner la langue allemande. Dans les années 1928-29, il vit à Posnan. Il devient le rédacteur technique de la revue « Tęcza » et, au mois de juillet 1928, le rédacteur en chef adjoint. C’est aussi dans cette revue qu’en 1928, il fait ses débuts en tant que traducteur  avec un fragment du drame de Calderón de la Barca Le magicien prodigieux [El mágico prodigioso] (numéro 29 ; le texte intégral de la traduction est détruit durant la Seconde Guerre mondiale) ; il y publie des articles et des traductions des langues française et anglaise. À la même époque, il collabore avec « Świat Kulis ». Il donne des cours à la section dramatique de l’École de musique de la Grande Pologne [Wielkopolska Szkoła Muzyczna] et de l’École supérieure de radio et de cinéma [Wyższa Szkoła Radiowo-Filmowa] de Posnan. À partir de 1929, il publie dans « Wiadomości Literackie » des articles sur les littératures espagnole et italienne. En 1930, il s’installe à Varsovie et enseigne au Gymnase Adam Mickiewicz. Il est également enseignant à la faculté de la mise en scène à l’Institut national d’art dramatique [Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej], ensuite il donne des cours de théorie du drame. Il continue à collaborer avec E. Zegadłowicz, entre autres comme co-auteur de la comédie Gra w zielone, czyli Świadome ojcostwo. Parallèlement, il pratique la critique littéraire et théâtrale, s’intéresse aux littératures espagnole et italienne, se consacre à la traduction. Il publie des traductions, des comptes rendus et des essais dans, entre autres, « Wiadomości Literackie » (1929-36, 1938), « Świat Kobiecy » (1931-32), « Kultura » (1932), « Rocznik Literacki » (dans les années 1932-35, il dirige la rubrique consacrée à la littérature espagnole), « Pion » (1933-35), « Tygodnik Ilustrowany » (1934-39), « Gazeta Polska » (1935-36, 1939), et finalement ; « Scena Polska » (1938), revue pour laquelle il traduit un fragment de la Poétique d’Aristote portant sur la tragédie ; ce fragment est accompagné d’un commentaire et d’une introduction. Il est membre du PEN Club polonais. En 1938, il devient le rédacteur de la section « éducation et culture » de la revue annuelle de l’Agence télegraphique polonaise [Polska Agencja Telegraficzna, PAT]. Sa traduction de la Comédie héroïque [Comedia heróica y nueva] de Lope de Vega qui allait être mise en scène par Aleksander Węgierka pendant la saison 1939/40, n’a pas pu être représentée ; son texte a disparu durant la Seconde Guerre mondiale. Avec Tymon Terlecki, il travaille à la rédaction d’une encyclopédie sur le théâtre, mais ce projet est contrarié par la guerre. Avant le déclenchement de la guerre, il visite la France. Pendant l’occupation allemande, il vit à Varsovie et participe à l’organisation de cours clandestins. Il est membre de l’organisation militaire clandestine Komenda Obrońców Polski. En avril 1941, il est arrêté par la Gestapo et détenu à la prison de Pawiak. Il meurt fusillé au cours d’une exécution de masse, le 2 avril 1942, dans les environs du camp de travail de Treblinka ; son tombeau symbolique se trouve au cimetière de Palmiry.

La localisation des archives du traducteur est inconnue.

Given names: Stefan Tadeusz.

Pseudonyms and cryptonyms: Dr. T. Jazgot; Dr. T. Togzaj; eses; Ess; (Ess.); -jaz-; S.E.; se; Stefan Jazgot; Stefan Tadeusz Jazgot; Tadeusz Togzaj; – with Emil Zegadłowicz: Tadeusz Ervinne.

Poet, translator, literary critic.

Born on 8 August 1898 in Miechów; son of the official and secondary school teacher Józef Ignacy Essmanowski and Leokadia, née Kamińska. Before joining a secondary school, he was home-schooled. In 1908, he lived in Krakow, where between 1909 and 1914 he was a pupil at the Imperial and Royal Jan Sobieski Grammar School No. III. Due to the events of the war, he moved to the Wadowice region where from 1915 to 1917 he continued his education at the local secondary school. He was active in the scientific and literary group there, serving as editor-in-chief of the school periodical “Nasz Łan”, where he made his debut with the poems Baśń [Fairy tale] and Z pobojowiska [From the battlefield]. In 1917, he completed his advanced secondary education with distinction. The same year, he began a degree in Polish and Classical philology at the Faculty of Philosophy at the Jagiellonian University (UJ) in Krakow. He attended proseminars in Latin and Ancient Greek given by Prof. Tadeusz Sinko. Following a recommendation from family friend Emil Zegadłowicz, he was appointed Krakow correspondent for the biweekly “Zdrój”. He served on its editorial board until 1920, collaborating with the group of expressionists associated with it. In 1920, he was director of a theatre touring the Spiš (Spisz) region around the time of a plebiscite. From 1920 to 1922, he worked as a teacher in Sosnowiec and Krakow. In 1921, he sought to formalize his teaching qualifications. He got married the same year. In 1922, he was awarded a PhD for his thesis O sielankach i sielankopisarzach polskich [On Polish pastoral literature and writers], which was supervised by Prof. Stanisław Windakiewicz. After completing his studies, he moved to Warsaw and took up a post at the Maria Konopnicka State Grammar School. The same year, he started collaborating with the periodical “Czartak”, whose history he chronicled in 1931 (in the journal “Polonista”, no. 5/6). In 1924, he passed a teaching exam that permitted him to work in middle schools with an additional qualification allowing him to teach German. In 1928-29 he lived in Poznan. He was technical editor of the periodical “Tęcza”, where from July 1928 he served as a deputy editor. He made his debut as a translator in that periodical, with a Polish version of an extract of Pedro Calderón de la Barca’s play El mágico prodigioso [Polish: Czarnoksiężnik, English: The Wonder-Working Magician (no. 29; his translation of the full play was destroyed by fire during World War II). He published articles and translations from French and English in “Tęcza”, too. He also collaborated with the periodical “Świat Kulis”. He was a lecturer at the drama department of the Greater Poland Music School and at the Higher School of Radio and Film in Poznan. From 1929, he published articles on Spanish and Italian literature in the journal “Wiadomości Literackie”. He moved to Warsaw in 1930, where he was a teacher at the Adam Mickiewicz Grammar School. He was also a lecturer at the department of directing at the State Theatre Institute (PIST) before later also teaching the theory of drama. He continued to collaborate with E. Zegadłowicz, including co-authoring the play Gra w zielone, czyli Świadome ojcostwo [Playing Green, or: Conscious fatherhood]. At the same time, he was active as a literary and theatre critic, and as a translator, while furthering his interest in Spanish and Italian literature. His translations, articles and short essays appeared in periodicals including “Wiadomości Literackie” (1929-36 and 1938), “Świat Kobiecy” (1931-32), “Kultura” (1932), “Rocznik Literacki” (in 1932-35 he ran a series of reports titled Literatura hiszpańska [Spanish litearture]), “Pion” (1933-35), “Tygodnik Ilustrowany” (1934-39), “Gazeta Polska” (1935-36 and 1939), and “Scena Polska” (1938), where he published a Polish translation of a section of Aristotle’s Poetics on tragedy together with a commentary and introduction. He was a member of the Polish PEN Club. In 1938, he worked as an editor of the section on education and culture in the yearbook of the Polish Telegraphic Agency, “Rocznik PAT”. His translation of Lope de Vega’s heroic comedy Fuenteovejuna, which was to be staged by Aleksander Węgierko during the 1939/40 season, was never performed and the text was lost. Together with Tymon Terlecki, he planned to develop an encyclopaedia of theatre but these plans were scuppered by World War II. Before the outbreak of the war, he visited France. He spent the period of German occupation in Warsaw, where he taught on secret university courses. He was active in the underground military organization Komenda Obrońców Polski (Command of the Defenders of Poland). In April 1941 he arrested by the Gestapo and jailed in the Pawiak prison. He was killed by firing squad in a mass execution on 2 April 1942 that was conducted in the vicinity of the Treblinka Penal Labour Camp. His symbolic grave is located at the Palmiry War Cemetery. 

The location of his archive is unknown.