- /
- Osoby
- /
- KOŁONIECKI Roman Bolesław
KOŁONIECKI Roman Bolesław
1906-1978
Pseudonimy i kryptonimy: Coh-i noor; Coh-I-NOOR, COH-I-NOOR; R.K.; rk.; Pobóg/Teodor; Polanowski/Zbigniew; Teodor Pobóg; Z.P.; Zbigniew Polanowski; Z.Polanowski.
Poeta, tłumacz, publicysta.
Urodzony 3 sierpnia 1906 w Warszawie; syn Władysława Kołonieckiego, szewca, i Korduli z Chełstowskich. Początkowo uczył się w domu. Od maja 1916 do listopada 1918 pobierał nauki w szkole założonej przez Radę Główną Opiekuńczą w Płocku, mieszkając w internacie szkolnym. Po powrocie do Warszawy ukończył czteroklasowe Progimnazjum św. Klemensa i od 1922 uczęszczał do I Gimnazjum Męskiego Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskiego Szkół Średnich (I Gimnazjum Męskie Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskiego Szkół Średnich ), w którym m.in. uczył się języka łacińskiego, niemieckiego oraz francuskiego. Wspólnie z kolegą szkolnym Lucjanem Szenwaldem pracował wówczas nad przekładem libretta Walkirii Ryszarda Wagnera. W siódmej klasie zajmował się przekładem Cyda Pierre’a Corneille’a, który pozostał w rękopisie. W tym okresie, wraz z L. Szenwaldem, założył grupę literacką My (grupa literacka My) i w 1925-26 wydawał organ grupy – szkolne pismo Pochodnia, w którym drukował m.in. wiersze, przekłady i artykuły. Jako tłumacz zadebiutował w 1925 na łamach „Robotnika” (Robotnik) przekładem wiersza Śmierci Jauresa Anny de Noailles. W latach 1925-39 jego wiersze, recenzje, przekłady i artykuły krytyczne pojawiały się w m.in. „Ateneum” (Ateneum 1938), „Czasie” (Czas), „Gazecie Literackiej” (Gazeta Literacka), „Gazecie Polskiej” (Gazeta Polska), „Głosie Prawdy” (Głos Prawdy), „Meteorze” (Meteor), „Pamiętniku Warszawskim” (Pamiętnik Warszawski 1931), „Piórze” (Pióro 1938), „Robotniku” (Robotnik 1925, 1928), „Skamandrze” (Skamander 1925-1928), „Wiadomościach Literackich” (Wiadomości Literackie 1927-1938), „Wiedzy i Życiu” (Wiedza i Życie), „Znaku” (Znak), „Tygodniku Ilustrowanym” (Tygodnik Ilustrowany). Po zdaniu matury w 1926 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim (Uniwersytet Warszawski UW). W 1928-30 należał do łódzkiej grupy literackiej Meteor (grupa literacka Meteor). W 1930 uzyskał dyplom magistra prawa i wyjechał na stypendium Wydziału Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego do Francji, gdzie w Grenoble ukończył kursy języka i literatury francuskiej. W latach 1930-37 kilkakrotnie jeszcze wyjeżdżał za granicę do Francji i Szwajcarii. Poznał biegle francuski oraz słabiej angielski i włoski. Po powrocie do kraju był w 1931-37 sekretarzem redakcji miesięcznika „Droga” (Droga), a następnie do maja 1939 redaktorem „Pionu” (Pion); publikował tam równocześnie przekłady, utwory poetyckie, recenzje i artykuły literackie. W 1932 został członkiem sekcji tłumaczy Związku Zawodowego Literatów Polskich, a w 1935 członkiem rzeczywistym ZZLP (Związek Zawodowy Literatów Polskich po wojnie od 1946; od 1949 Związek Literatów Polskich), należał również do Polskiego PEN Clubu (Polski PEN Club). W 1936 otrzymał nagrodę literacką miasta Warszawy za całokształt twórczości. Przed 1939 należał też do Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (Polskie Towarzystwo Tatrzańskie), Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (Polskie Towarzystwo Krajoznawcze), Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej). Pod koniec lat 30. związał się z poetką Henryką Łazowertówną. Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie i Podkowie Leśnej w domu Jarosława Iwaszkiewicza, gdzie pracował jako osobisty sekretarz poety i nauczyciel jego córek. Kontynuował jednocześnie twórczość przekładową, tłumacząc m.in. utwory Paula Valéry’ego. Po wojnie ożenił się z dr Anielą Wolską z domu Faterson, fizyczką, pracowniczką UW. W 1945 prowadził w Poznaniu Klub Satyryków „Kukułka” (Klub Satyryków „Kukułka”). Tuż po wojnie jego twórczość ukazywała się m.in. w „Przekroju” (Przekrój 1945), „Szpilkach” (Szpilki 1945), „Stolicy” (Stolica 1948) „Twórczości” (Twórczość 1946-75, z przerwami), „Tygodniku Powszechnym” (Tygodnik Powszechny 1945-57, z przerwami), „Życiu Literackim” (Życie Literackie 1945-55, z przerwami), „Dziś i Jutro” (Dziś i Jutro 1948-54). Po powrocie do Warszawy w 1946 przez kilka miesięcy pełnił funkcję sekretarza miesięcznika Problemy. Równocześnie do lata 1947 pracował w Wydziale Kontroli Audycji Polskiego Radia (Wydział Kontroli Audycji Polskiego Radia). Następnie przez pół roku przebywał za granicą – we Francji, Belgii i Anglii. W 1948-49 był lektorem wydawnictw Panteon (Panteon) i Spółdzielni Wydawniczej „Wiedza” (Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza”). W kolejnych dekadach jego wiersze, recenzje, przekłady, artykuły krytyczne i eseje były także drukowane m.in. na łamach „Kameny” (Kamena 1958-61), „Kierunków” (Kierunki 1960-65), „Literatury” (Literatura 1973), „Nowej Kultury” (Nowa Kultura 1957-1961), „Poezji” (Poezja od 1971). W ciągu życia w prasie ukazywały się wszystkim jego przekłady poezji francuskiej, m.in. Guillaume’a Apollinaire, Paula Claudela, Valéry’ego Larbauda, Stephane’a Mallarmé, Éluarda Paola, Jules’a Supervielle’a, Paula Valéry’ego. Tłumaczył także poetów włoskich (Giosuè Carducciego, Ugona Foscolego, Giacoma Leopardiego, Adę Negri, Giuseppe Ungarettiego) oraz irlandzkiego – Williama Butlera Yeatsa. Pojedyncze przekłady wierszy wchodziły także w skład jego autorskich tomów poetyckich. Za twórczość przekładową otrzymał w 1960 nagrodę Polskiego PEN Clubu (Polski PEN Club). W latach 60. zaczął przygotowania do publikacji w wydawnictwie Ossolineum pierwszej w Polsce antologii poezji włoskiej okresu 1850-1950. Chorował na gruźlicę. Odznaczony w 1966 Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w związku z obchodami jubileuszu 40-lecia pracy literackiej. Zmarł 25 stycznia 1978 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym.
Główne zespoły archiwalne tłumacza znajdują się w Muzeum im. A. Mickiewicza w Warszawie. Pojedyncze jednostki można znaleźć także w Bibliotece Narodowej oraz Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie.
TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA
1. J.M. Cocteau: Orfeusz. Tragedia w 1 akcie z interwałem. Przełożył R. Kołoniecki. „Droga” 1932 nr 11 s. 981-987, nr 12 s. 1101-1118. Wydanie osobne: Warszawa: Droga 1933, 67 s. Biblioteka Dramatyczna „Drogi”, nr 3. Wystawienie: teatralne – Kraków, Konspiracyjny Teatr Niezależny Młodych Plastyków 1941; telewizyjne – Reżyseria: A. Hanuszkiewicz. Teatr Telewizji 1958.
Tytuł oryginału: Orphée.
Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://encyklopediateatru.pl/autorzy/6611/roman-koloniecki.
Recenzja:
Z. CZERNY: Ruch tłumaczeń z francuskiego na polski. „Rocznik Literacki 1933” wyd. 1934.
2. A. Gide: Edyp. Tragedia w trzech aktach. Przełożył R. Kołoniecki. „Droga” 1933 nr 7/8 s. 665-691. Wydanie osobne: Warszawa: Droga 1933, 51 s. Biblioteka Dramatyczna „Drogi”, nr 5.
Tytuł oryginału: Edipe.
Adaptacja radiowa: Adaptacja i reżyseria: Z. Kopalko. Polskie Radio 1959.
Recenzje:
Z. CZERNY. „Rocznik Literacki 1933” wyd. 1934.
3. P. Valéry: Semiramida. Melodramat. Przełożył R. Kołoniecki. „Pion” 1934 nr 51 s. 4-5. Przedruk zob. poz. 6.
Tytuł oryginału: Sémiramis.
4. P. Claudel: Młodość Violeny. [Dramat]. Przełożył R. Kołoniecki. „Droga” 1935 nr 4 s. 343-364, nr 7/8 s. 642-666. Wydanie osobne: Warszawa: Droga 1935, 113 s. Biblioteka Dramatyczna „Drogi”, nr 11.
Tytuł oryginału: La jeune fille Violaine.
Recenzje:
J. IWASZKIEWICZ. „Wiadomości Literackie” 1936 nr 36.
[T. SINKO] R.: Wśród nowych książek. „Kurier Literacko-Naukowy” 1936 nr 34.
5. A. Gide: Persefona. Melodramat. Przełożył R. Kołoniecki. „Droga” 1935 nr 11 s. 955-970. Wydanie osobne: Warszawa: Droga 1936, 30 s. Biblioteka Dramatyczna „Drogi”, nr 12.
Tytuł oryginału: Perséphone.
Recenzja:
[T. SINKO] R.: Wśród nowych książek. „Kurier Literacko-Naukowy” 1936 nr 34.
6. P. Valéry: Utwory wybrane. Wstęp, wybór i przekład: R. Kołoniecki. Warszawa: Droga 1936, 178 s.
Zawiera m.in. Semiramida. Melodramat [poz. 3].
Opracowania muzyczne z nutami poszczególnych utworów:
1. Tak jak na brzegu morza = Comme au bord de la mer... Partytura. Słowa: P. Valéry. Przełożył R. Kołoniecki. [Muzyka:] E. Knapik. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1979, 48 s. [tekst w języku polskim i francuskim].
2. Le chant. Na sopran solo i orkiestrę do fragmentu z poematu „Cmentarz Morski”. = For soprano solo and orchestra words by Paul Valéry excerpt from the poem „Le Cimetiere marin”. Muzyka: E. Knapik. [Przełożył R. Kołoniecki]. [Partytura]. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1980, 44 s. [tekst w języku polskim i francuskim].
Recenzje i omówienia:
K. KOTT: Poezja. „Pion” 1936 nr 37.
M. PIECHAL: Paul Valéry po polsku. „Gazeta Polska” 1936 nr 59.
[T. SINKO] R.: Wśród nowych książek. „Kurier Literacko-Naukowy” 1936 nr 34.
K. CZACHOWSKI: Poeci ze „szkoły” Iwaszkiewicza. „Kurier Literacko-Naukowy” 1937 nr 36, passim.
H. ELZENBERG. „Rocznik Literacki 1936” wyd. 1937.
L. FRYDE: Pod urokiem świetnej tradycji. „Pion” 1937 nr 23.
M.J. WOŹNIAK: Intelektualna poezja Paula Valéry’ego w polskich przekładach. Uwagi na marginesie tłumaczeń „Cmentarza morskiego”. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2006 nr 8.
7. A. Daudet: Listy z mojego młyna. [Opowiadania]. Przełożył R. Kołoniecki. Warszawa: Wiedza 1948, 184 s. Wydania następne: wydanie 2 z języka francuskiego przełożył R. Kołoniecki. Redagowała E. Bąkowska. Ilustrował J.S. Miklaszewski Warszawa: Czytelnik 1956. Książka Nowego Czytelnika; [wydanie 3, poprawione] w opracowaniu A. Kulawika. Wrocław-Kraków: Ossolineum 1991. Biblioteka Narodowa, III, Dla Młodzieży, 4.
Tytuł oryginału: Les lettres de mon moulin.
8. J. Giraudoux: Wojny trojańskiej nie będzie. Sztuka w dwóch aktach. Przełożył R. Kołoniecki. Druk fragmentu „Listy z Teatru” 1948 nr 27, s. 7-8. Druk całości w J. Giraudoux: Teatr. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957 s. 181-290.
Tytuł oryginału: La guerre de Troie n’aura pas lieu.
Adaptacja radiowa: Adaptacja: K. Salaburska. Reżyseria: Z. Kopalko. Polskie Radio 1969.
9. A. Daudet: Niezwykłe przygody Tartarena z Taraskonu. Przełożyli H. Iwaszkiewicz i R. Kołoniecki. Ilustracje J. Szancera. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 164 s. Wydania następne pt. Tartaren z Taraskonu: wydanie 2 poprawione. Przełożył z języka francuskiego R. Kołoniecki. Ilustrował J.M. Szancer. Redakcja, wstęp i objaśnienia: Z. Ryłko. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, wydanie 3 łączne z poz. 11. Przełożyli z francuskiego R. Kołoniecki, Z. Ryłko tamże 1959.
Tytuł oryginału: Aventures prodigieuses de Tartarin de Tarascon. W wydaniu z 1959 także: Tartaren sur les Alpes; Port-Tarascon.
Wydanie z 1959 zawiera także: Port-Tarascon. Przełożył Z. Ryłko.
10. M. Axioti: Poliksena. Opowieść grecka. Z francuskiego przełożył R. Kołoniecki. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1950, 150 s.
Tytuł oryginału: XX-ème siècle.
11. A. Daudet: Tartaren w Alpach. Wielkich czynów taraskońskiego bohatera ciąg dalszy. Przełożył R. Kołoniecki. Ilustrował J.M. Szancer. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 229 s. Wydania następne pt. Tartaren w Alpach. Opracowanie redakcyjne i objaśnienia: Z. Ryłko. Ilustrował J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954; wydanie 3 łączne z poz. 9 pt. Tartaren z Taraskonu. Przełożyli z francuskiego R. Kołonieckiego, Z. Ryłko tamże 1959.
Tytuł oryginału: Tartarin sur les Alpes.
Wydanie z 1959 zawiera także: Port-Tarascon. Przełożył Z. Ryłko.
12. E. Triolet: Upiory pod bronią. Powieść. Przełożył R. Kołoniecki. Warszawa: Gebethner i Wolff 1950, 430 s.
Tytuł oryginału: Les fantômes armés.
Zawiera także wstęp „Od tłumacza”.
13. É. Zola: W matni. [Powieść]. [Tłumaczył z języka francuskiego R. Kołoniecki]. T. 1-2. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 269 + 237 s. Dzieje Rougon-Macquartów. Wydanie następne Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958. Rougon-Macquartowie. Historia naturalna i społeczna rodziny za Drugiego Cesarstwa, nr 7. Przedruk w: É. Zola: Dzieła wybrane. Warszawa 1954.
Tytuł oryginału: L’assommoir.
Adaptacja radiowa: Adaptacja: Z. Orszulska. Polskie Radio 1977.
14. A. Daudet: Okruszek. [Powieść]. Przełożył R. Kołoniecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 320 s.
Tytuł oryginału: Le petit chose.
15. [H. Beyle] Stendhal: Armancja. [Powieść]. Przełożył i przypisami opatrzył R. Kołoniecki. Posłowiem opatrzył M. Żurowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 283 s.
Tytuł oryginału: Armance.
16. J.W. Goethe: Herman i Dorota. [Poemat]. Przełożył Roman Kołoniecki. Powstanie przekładu 1957. Wydanie: Wstępem i objaśnieniami opatrzył F. Witczuk. Wydania następne: wydanie 2 zmienione Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum 1964, 101 s. Biblioteka Narodowa II, 51, wydanie 3 tamże 1980.
Tytuł oryginału: Hermann und Dorothea.
Wydanie 1 w 1928 w przekładzie L. Janikego.
17. A. Daudet: Wspólnicy. [Powieść]. Przełożył R. Kołoniecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 383 s.
Tytuł oryginału: Fromont jeune et Risler âiné.
18. [L. Farigoule] J. Romains: Trzeba być jasnowidzem. [Powieść]. Przełożył R. Kołoniecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 218 s. Klub Interesującej Książki.
Tytuł oryginału: Il faut vois clair.
19. L. Aragon: Pasażerowie z dyliżansu. [Powieść]. Przełożyła E. Bąkowska. Wiersze przełożył R. Kołoniecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 872 s. Wydanie 2 tamże 1964. Świat rzeczywisty, nr 3.
Tytuł oryginału: Les voyageurs de l’impériale.
20. N. Du: Klejnot z nefrytu. [Poemat]. Z francuskiego przełożył R. Kołoniecki. Wstępem poprzedził T. Żbikowski. Ilustrował Z. Kotlarczyk. Warszawa: Pax 1966, 160 s. Wydanie 2 tamże 1975.
Tytuł oryginału: Kim Vân Kiéu.
21. N. Machiavelli: Mandragora, czyli Napój zapładniający. [Komedia]. Przekład: R. Kołoniecki, M. Wyszogrodzka-Śląska. Wystawienie: Reżyseria: K. Rotnicki. Zielona Góra, Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego 1973.
Tytuł oryginału: La Mandragola.
Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej: https://encyklopediateatru.pl/autorzy/6611/roman-koloniecki.
PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE WRAZ Z LOKALIZACJĄ
1. R. Wagner: Walkiria. Przełożyli R. Kołoniecki, L. Szenwald. Powstanie przekładu ca 1922-23. Przekład zaginął.
Informacja za: R. Kołoniecki: Młodość i przyjaźń. 1922-1928. Wspomnienia o Lucjanie Szenwaldzie. Warszawa 1963, passim.
2. P. Corneille: Cyd. Tragedia w 5 aktach. Powstanie przekładu 1924/1925. Maszynopis.
Projekt tytułu przekładu: Sław.
Maszynopis w archiwum R. Kołonieckiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
3. A. de Noailles. [Wiersze]. Powstanie przekładów 1927-28.
Rękopis w archiwum R. Kołonieckiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
Informacja za: „Robotnik” 1928 nr 217 [zapowiedź].
4. G. Apollinaire: Wybór poezji. Powstanie przekładów lata 30.-1975. Rękopis i maszynopis.
Rękopis i maszynopis przekładu w archiwum R. Kołonieckiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
5. P. Cazin: Burgundczyk w Polsce za czasów Napoleona. Powstanie przekładu między 1936-78.
Rękopis i maszynopis przekładu w archiwum R. Kołonieckiego w: Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
6. Ch. Dickens: Dzień z Życia, nauki i nauki życia. Fragment powieści Żywot i przypadki Mikołaja Nicleby. Tłumaczyli R. Kołoniecki i H. Iwaszkiewicz. Powstanie przekładu między 1936-78.
Maszynopis przekładu w archiwum R. Kołonieckiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
7. A. Maurois: Rudyard Kipling. Powstanie przekładu 1936-39.
Rękopis i maszynopis przekładu w archiwum R. Kołonieckiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
8. E. Zola: Kowal. Fragment. Powstanie przekładu między 1936-78.
Rękopis i maszynopis przekładu w archiwum R. Kołonieckiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
9. J. Valles: Ulica w Londynie.
Przekład miał być wydany w 1954 przez Państwowy Instytut Wydawniczy według informacji z teczki osobowej członka ZLP.
Egzemplarz przekładu znajduje się w Archiwum Państwowym w Warszawie, w zespole Państwowego Instytut Wydawniczego.
10. J.A. Rimbaud, 17 przekładów. Powstanie przekładów 1955, 1967.
Rękopis i maszynopis przekładu w archiwum R. Kołonieckiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
11. Ch. Baudelaire: Suita nowych przekładów. Powstanie przekładów 1971-1973.
Rękopis przekładu w archiwum R. Kołonieckiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
KRYTYKA PRZEKŁADU
Nowe arcydzieło Conrada po polsku. „Wiedza i Życie” 1933 nr 7 [dot. J. Conrad: Lord Jim. Przekład A. Zagórska. Warszawa 1933].
Wieczór Trzech Króli w Teatrze Współczesnym. „Dziś i Jutro” 1950 nr 34 [dot. W. Shakespeare: Wieczór Trzech Króli. Przekład: S. Dygat. Reżyseria: E. Axer].
Pochwała sztuki tłumaczenia. „Życie i Myśl” 1960 nr 9-10.
PRACA REDAKCYJNA
P. Valéry: Poezje. Wybór opracował i wstępem poprzedził R. Kołoniecki. Przełożył J. Iwaszkiewicz [et al.]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 159 s. Biblioteka Poetów. Wydanie 2 tamże 1975. Biblioteka Poetów.
Tu też przekłady R. Kołonieckiego.
W wydaniu 2 poszczególne utwory w nowych przekładach R. Kołonieckiego.
OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)
1. Ankieta dla IBL PAN 1964.
2. Teczka osobowa Romana Kołonieckiego jako członka ZLP. Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich w Warszawie.
TŁUMACZ O SOBIE:
R. KOŁONIECKI: Młodość i przyjaźń. 1922-1928. Wspomnienia o Lucjanie Szenwaldzie. Warszawa 1963.
WYWIAD
J. ZIĘBA: Rozmowa z Romanem Kołonieckim. W tegoż: Rozmowy o Józefie Czechowiczu. Lublin 2006.
SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE
1. I. JAROSIŃSKA: Roman Kołoniecki (1906-1978). Bibliografia. W: Obraz literatury polskiej. Seria 6. Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 3. Kraków 1993.
2. [J. ZAWADZKA] J.Z.: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 4. Warszawa 1996.
OMÓWIENIA
1. L. PIWOWAR: Ostrożnie z Apollinairem! „Sygnały” 1938 nr 48, passim, polemika: R. KOŁONIECKI: Piwowar nawarzył piwa. „Pion” 1938 nr 27, odpowiedź: L. PIWOWAR: Odpowiedź Kołonieckiemu. „Sygnały” 1938 nr 49 [polemika o jakości przekładów Apollinaire’a autorstwa R. Kołonieckiego w „Pionie”].
2. K. MĘTRAK: Roman Kołoniecki. W: Obraz literatury polskiej. Seria 6. Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 3. Kraków 1993.
3. J. KARŁOWICZ-BUDZIK: Prawie ten sam utwór... – analiza leksykalno-semantyczna polskich przekładów wiersza Canto Giuseppe Ungarettiego. W: Młodzi o języku. Warszawa 2014, passim.
KOŁONIECKI Roman Bolesław
1906-1978
Pseudonymes et cryptonymes : Coh-i noor ; Coh-I-NOOR, COH-I-NOOR ; R.K. ; rk. ; Pobóg/Teodor ; Polanowski/Zbigniew ; Teodor Pobóg ; Z.P. ; Zbigniew Polanowski ; Z.Polanowski.
Poète, traducteur, journaliste.
Né le 3 août 1906 à Varsovie, il est le fils de Władysław Kołoniecki, un cordonnier, et de Kordula, née Chełstowska. Il commence son éducation à la maison. Entre mai 1916 et novembre 1918, il fréquente une école fondée par une organisation philanthropique de Płock et il vit dans une pension près de cette école. À son retour à Varsovie, il termine quatre classes de l’école Saint-Clément et commence à fréquenter, à partir de 1922, le 1er Gymnase de l’Union professionnelle masculine des Instituteurs polonais des écoles secondaires, où il apprend, entre autres, les langues latine, allemande et française. Avec son camarade Lucjan Szenwald, il travaille sur la traduction en polonais du livret de La Walkyrie (Die Walküre) de Richard Wagner. En septième classe, il prépare une traduction du Cid de Pierre Corneille qui restera à l’état de manuscrit. À cette époque, il fonde, avec L. Szenwald, un groupe littéraire (le groupe My) et en 1925-26, il édite une revue pour ce groupe, la revue scolaire « Pochodnia », où il publie entre autres des poèmes, des traductions et des articles. Il fait ses débuts en tant que traducteur en 1925, dans la revue « Robotnik », avec la publication de sa traduction du poème La mort de Jaurès d’Anna de Noailles. Dans les années 1925-39, ses poèmes, comptes-rendus, traductions et articles critiques paraissent dans des revues telles que « Ateneum » (1938), « Czas », « Gazeta Literacka », « Gazeta Polska », « Głos Prawdy », « Meteor », « Pamiętnik Warszawski » (1931), « Pióro » (1938), « Robotnik » (1925, 1928), « Skamander » (1925-1928), « Wiadomości Literackie » (1927-1938), « Wiedza i Życie », « Znak », « Tygodnik Ilustrowany ». Après avoir obtenu son diplôme de baccalauréat en 1926, il commence des études de droit à l’Université de Varsovie. Dans les années 1928-30, il est membre du groupe littéraire Meteor de Lodz. En 1930, il obtient son diplôme de magistère en droit ; il part pour la France, en tant que boursier du département des beaux-arts du Ministère des cultes et de l’instruction publique ; il suit des cours de langue et de littérature françaises à Grenoble. Dans les années 1930-37, il voyage à plusieurs reprises en France et en Suisse. Il parle couramment le français, dans une moindre mesure l’anglais et l’italien. De retour en Pologne, il devient le secrétaire de rédaction du mensuel « Droga », dans les années 1931-37, et, plus tard, jusqu’en mai 1939, le rédacteur de la revue « Pion », où il publie ses traductions, poèmes, comptes-rendus et articles littéraires. En 1932, il devient membre de la section de traduction de l’Union Syndicale des Gens de lettres polonais [Związek Zawodowy Literatów Polskich, ZZLP], et en 1935, membre réel de la ZZLP (à partir de 1949, l’Union des Gens de lettres polonais, ZLP) ; il fait partie aussi du PEN Club polonais. En 1936, il est récompensé par le prix littéraire de la ville de Varsovie pour l’ensemble de son œuvre. Avant 1939, il devient membre de la Société polonaise des Tatras, la Société polonaise pour la connaissance du pays, la Société polonaise de la musique contemporaine. Vers la fin des années 1930, il a une liaison avec la poétesse Henryka Łazowertówna. Pendant l’occupation allemande, il vit à Varsovie et à Podkowa Leśna, dans la maison de Jarosław Iwaszkiewicz, où il travaille comme secrétaire personnel du poète et précepteur de ses filles. Il continue à traduire, notamment la poésie de Paul Valéry. Après la guerre, il épouse Aniela Wolska née Faterson, docteure en physique, enseignante-chercheuse à l’Université de Varsovie. En 1945, à Poznan, il dirige le club des satiristes « Kukułka ». Il publie, entre autres, dans « Przekrój » (1945), « Szpilki » (1945), « Stolica » (1948), « Twórczość » (1946-75, avec des interruptions), « Tygodnik Powszechny » (1945-57, avec des interruptions), « Życie Literackie » (1945-55, avec des interruptions), « Dziś i Jutro » (1948-54). De retour à Varsovie, en 1946, il travaille pendant quelques mois comme secrétaire du mensuel « Problemy ». En même temps, jusqu’à l’été 1947, il travaille à la section de contrôle des émissions de la Radio polonaise. Il passe six mois à l’étranger : en France, en Belgique, en Angleterre. Dans les années 1948-49, il est lecteur pour les maisons d’édition Panteon et Spółdzielnia Wydawnicza « Wiedza ». Ses poèmes, comptes-rendus, traductions, articles critiques et essais sont publiés dans des revues telles que « Kamena » (1958-61), « Kierunki » (1960-65), « Literatura » (1973), « Nowa Kultura » (1957-1961), « Poezja » (à partir de 1971). De son vivant, il publie dans la presse surtout ses traductions de la poésie française, notamment de Guillaume Apollinaire, Paul Claudel, Valéry Larbaud, Stéphane Mallarmé, Paul Éluard, Jules Supervielle, Paul Valéry. Il traduit également des poètes italiens : Giosuè Carducci, Ugo Foscolo, Giacomo Leopardi, Ada Negri, Giuseppe Ungaretti et le poète irlandais William Butler Yeats. À l’occasion, il place ses traductions dans les volumes de ses propres textes poétiques. En 1960, il est distingué pour son œuvre de traduction par le prix du PEN Club polonais. Dans les années 1960, il travaille à la publication, à la maison d’édition Ossolineum, d’une anthologie de la poésie italienne de la période 1850-1950, la première en Pologne. Il souffre de la tuberculose. Il est distingué par la Croix de Chevalier de l’Ordre Polonia Restituta, en 1966, à l’occasion de 40 ans de sa carrière littéraire. Il meurt le 25 janvier 1978, à Varsovie ; il est enterré dans cette ville, au cimetière évangélique réformé.
Les collections principales des archives du traducteur se trouvent au musée Adam Mickiewicz [Muzeum im. A. Mickiewicza] à Varsovie. Des documents isolés sont à consulter à la Bibliothèque Nationale [Biblioteka Narodowa] et la Bibliothèque Universitaire [Biblioteka Uniwersytecka] à Varsovie.