- /
- Osoby
- /
- PETRYKIEWICZ Antonina
PETRYKIEWICZ Antonina
PETRYKIEWICZ Antonina
1874-1966
Imiona metrykalne: Antonina Elżbieta.
Warianty nazwiska: Patrykiewicz; Petrykiewicz; Petekiewicz; Petykiewicz.
Pseudonimy: Nina Niovilla; Nina von Petry.
Tłumaczka.
Urodzona w 27 stycznia 1874 we Lwowie; córka Antoniego Petrykiewicza, urzędnika Galicyjskiego Banku Kredytowego, i Apolonii z Nyczajów. Uczyła się w Zakładzie Naukowym Zakonnic Najświętszego Serca Jezusowego we Lwowie (Zakład Naukowy Zakonnic Najświętszego Serca Jezusowego we Lwowie). W listopadzie 1894 wyjechała do Mediolanu, gdzie uczyła się śpiewu pod kierunkiem kompozytora Cesare Rossiego i śpiewaka Francesco Mottino. Występowała we włoskich teatrach pod pseudonimem Nina Niovilla. Przyswajała wówczas język włoski. W 1903 przybyła do Łodzi; występowała w operetce łódzkiej. Ostatecznie zamieszkała we Lwowie. Podjęła działalność przekładową; zadebiutowała w 1903 tłumaczeniem sztuki Serdeczne dzieje Giuseppe Giacosy. W 1905 opublikowała pierwszą własną sztukę pt. O świcie. W 1906 urodziła nieślubną córkę Ludwikę. W 1907 przeprowadziła się do Warszawy. W 1910-18 przebywała w Berlinie i Wiedniu, gdzie pracowała jako śpiewaczka i aktorka. W 1918 zadebiutowała jako reżyserka filmu pt. Die Heiratsannonce, posługując się pseudonimem Nina von Petry. W 1919 wróciła do Warszawy i zaczęła prowadzić wykłady w ramach kursów sztuki kinematograficznej pod kierunkiem Rino Lupo i Eugeniusza Modzelewskiego. W tymże roku założyła Warszawską Szkołę Gry Sceniczno-Filmowej (Warszawska Szkoła Gry Sceniczno-Filmowej). W grudniu 1919 występowała w teatrze Czwórka we Lwowie. Na początku lat 20. występowała w kabarecie Qui pro Quo w Warszawie. W 1919-23 napisała scenariusze i wyreżyserowała cztery filmy fabularne: Tamara (Obrońcy Lwowa), Czaty, Idziem do ciebie, Polsko, matko nasza i Młodość zwycięża; żaden z jej filmów nie zachował się do czasów współczesnych. W 1922 założyła własną wytwórnię filmową o nazwie Nina Niovilla-Film. Publikowała wiersze na łamach „Trubadura Polskiego” (Trubadur Polski) (1923) i „Robotnika” (Robotnik) (1926). W 1924 spędziła kilka miesięcy w Wilnie; otworzyła tam filię swojej szkoły i rozwijała działalność teatralną. W październiku tegoż roku wróciła do Warszawy. Kontynuowała działalność przekładową. We wrześniu 1926 reprezentowała Stowarzyszenie ZAiKS podczas XXXV Międzynarodowego Kongresu Praw Autorskich organizowanego przez Association Littéraire et Artistique Internationale (ALAI). Publikowała artykuły na łamach „Sztuki i Filmu” (Sztuka i Film) oraz „Rewii Filmowej” (Rewia Filmowa). W 1928 za namową Jana Czesława Sikorowicza otworzyła krakowską filię swojej szkoły filmowej; w 1929, w wyniku oszustw Sikorowicza, straciła koncesję na prowadzenie szkoły i zakończyła działalność pedagogiczną. Pod koniec lat 20. występowała w filmach i w teatrze. Po wybuchu II wojny światowej przebywała w Warszawie; w 1942 pracowała jako służąca dla Niemców, którzy zajęli jej mieszkanie. Po upadku powstania warszawskiego znalazła się w obozie przejściowym w Pruszkowie. Następnie prawdopodobnie przebywała w obozie pracy w Niemczech. W 1946 wyjechała do Paryża, gdzie przebywała jej córka z mężem. Zmarła w Paryżu 30 marca 1966; pochowana tamże na Cmentarzu Batignolles.
Lokalizacja archiwum tłumaczki pozostaje nieznana.
TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA
1. G. Giacosa: Serdeczne dzieje. Dramat w 3 aktach. Przełożyła [A. Petrykiewicz] N. Niovilla-Petrykiewiczówna. Wystawienie: Lwów, Teatr Miejski 1903.
Tytuł oryginału: Tristi amori.
2. J.K. Jerome: Miss Hobbs. Komedia w 4 aktach. Wystawienie: Warszawa, Teatr Nowoczesny 1904.
Tytuł oryginału: Miss Hobbs.
Egzemplarz teatralny przekładu w Archiwum Teatru Współczesnego w Warszawie.
Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.
3. G.A. de Caillavet, R. de Flers: Matka i córka. [Utwór dramatyczny]. Tłumaczyła [A. Petrykiewicz] N. Petrykiewicz. Wystawienie: Warszawa, Teatr Mały 1908.
Tytuł oryginału: Miquette et sa mère, comédie en 3 actes.
4. E. Delard, H. Kistemackers: Rywalka. Sztuka w 4 aktach. Tłumaczyła [A. Petrykiewicz] N. Petrykiewicz. Wystawienie: Warszawa, Teatr Mały 1908.
Tytuł oryginału: La Rivale.
Egzemplarz teatralny przekładu w Muzeum Teatralnym w Warszawie.
5. A. Franz, E. Bach: Fruwająca dziewica. Farsa w 3 aktach. Tłumaczyła [A. Petrykiewicz] N. Niovilla. Wystawienie: Reżyseria: M. Trapszo. Warszawa, Teatr Letni 1916.
Tytuł oryginału: Die schwebende Jungfrau.
6. G. Drégely: Mąż panny. Lekka komedia w 3 aktach. Tłumaczyła [A. Petrykiewicz] N. Niovilla. Wystawienie: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1916.
Tytuł oryginału: A kisasszony férje.
7. A. Engel, L. Victor: Kobieta, która nie kłamie. Farsa w 3 aktach. Przekład [A. Petrykiewicz] N. Niovilli. Wystawienie: Reżyseria: M. Trapszo. Warszawa, Teatr Letni 1916.
Tytuł oryginału: Fraulein Witwe.
Egzemplarz teatralny przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
8. J. Holtei: Familijka. Komedia w 3 aktach. Tłumaczyła [A. Petrykiewicz] N. Niovilla. Wystawienie: Reżyseria: M. Trapszo. Warszawa, Teatr Letni 1916.
Tytułu oryginału nie udało się ustalić.
Egzemplarz teatralny przekładu w Muzeum Teatralnym w Warszawie.
Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.
9. H. Owen, H.M. Vernon: Mandaryn Wu. Sztuka angielsko-chińska w 3 aktach. Tłumaczyła [A. Petrykiewicz] N. Niovilla. Wystawienie: Reżyseria: L. Śliwiński. Warszawa, Teatr Letni 1916.
Tytuł oryginału: Mr Wu.
Adaptacja powieści R.H. Savage’a.
Egzemplarze teatralne przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i w Muzeum Teatralnym w Warszawie.
Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.
10. [b.a.]: Hrabia Monte Christo. Krotochwila w 3 aktach z angielskiego [!]. Przekład [A. Petrykiewicz] N. Niovilli. Wystawienie: Warszawa, Teatr Letni 1917.
Autora ani tytułu oryginału nie udało się ustalić.
11. F. Herczeg: Niebieski lis. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczyła A. Petrykiewicz]. Wystawienie: Kalisz, zespół objazdowy im. W. Bogusławskiego 1918.
Tytuł oryginału: A kék róka.
Egzemplarz teatralny przekładu w Muzeum Teatralnym w Warszawie.
Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.
12. C. Goetz: Psia historia. Obrazek z menażerii ludzkiej. [Utwór dramatyczny]. Przekład: [A. Petrykiewicz] N. Niovilla. Wystawienie: Reżyseria: W. Kuncewicz. Warszawa, Teatr Nietoperz 1922.
Tytuł oryginału: Der Hund im Hirn.
13. P. Armont, J. Bousquet: Sławna artystka. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczyła A. Petrykiewicz]. Wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1923.
Tytuł oryginału: Comédienne.
14. A. Ridley: Pociąg-widmo. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczyła A. Petrykiewicz]. Wystawienie: Lublin, Teatr Miejski 1926.
Tytuł oryginału: The ghost train.
Egzemplarze teatralne przekładu w Bibliotece Śląskiej w Katowicach, w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i w Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.
Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.
15. [F. Leonard] F. Lonsdale: Koniec pani Cheyney. Komedia w 4 aktach. [Tłumaczyła A. Petrykiewicz]. Wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1927.
Tytuł oryginału: The last of Mrs Cheyney.
Egzemplarz teatralny przekładu w Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu.
Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.
16. E.H. Wallace: Nieuchwytny. Komedia w 4 aktach. Tłumaczyła [A. Petrykiewicz] N. Niovilla. Wystawienie: Reżyseria: J. Kochanowicz. Poznań, Teatr Nowy im. H. Modrzejewskiej 1928.
Tytuł oryginału: The ringer.
Egzemplarz teatralny przekładu w Bibliotece Śląskiej w Katowicach.
Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.
17. A.T. Hobart: Yang i Yin. [Powieść]. Z upoważnienia autorki przełożyła [A. Petrykiewicz] N. Niovilla. Warszawa: Rój 1939, 317 s.
Tytuł oryginału: Yang and Yin.
18. A. Breidahl: Burza w domu panien. [Utwór dramatyczny]. Tłumaczyła [A. Petrykiewicz] N. Niovilla. Wystawienie: Reżyseria: K. Benda. Warszawa, Teatr Komedia 1941.
Tytuł oryginału: Aufruhr im Damenstift.
19. L. Bús-Fekete: Jego Ekscelencja i kamerdyner. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczyła A. Petrykiewicz]. Wystawienie: Olsztyn, Teatr im. S. Jaracza 1946.
Tytuł oryginału: Jean / János.
PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE WRAZ Z LOKALIZACJĄ
1. J. Vexley: Dom śmierci albo Po wyroku. Sztuka w 3 aktach. Przekład [A. Petrykiewicz] N. Niovilli. Powstanie przekładu ca. 1926.
Tytuł oryginału: They shall not die.
Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej.
2. E. Brieux: Simone. Sztuka w 3 aktach.
Tytuł oryginału: Simone.
Egzemplarz teatralny przekładu w Muzeum Teatralnym w Warszawie.
3. N.P. Coward: Dom cnoty. Komedia w 3 aktach.
Tytuł oryginału: Easy virtue.
Egzemplarz teatralny przekładu w Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu.
OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)
SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE
1. R. WŁODEK: Niovilla, Nina. W: Encyklopedia kina. Wydanie 2 poszerzone. Kraków 2010.
OMÓWIENIA
1. A. BIERNAT, S. GÓRZYŃSKI: Polacy pochowani na cmentarzu Montmartre oraz Saint Vincent i Batignolles w Paryżu. Warszawa 1999.
2. A. FRYMUS: Nina Niovilla. W: Women Film Pioneers Project. Red. J. Gaines, R. Vatsal, M. Dall’Asta. New York 2020. Tekst na stronie internetowej: https://wfpp.columbia.edu/pioneer/nina-niovilla/ [dostęp 5 kwietnia 2024].
3. M. TELER: Nina Niovilla. Zapomniana matka polskiej kinematografii? [online] Histmag.org. Data publikacji: 5 kwietnia 2021. Tekst na stronie internetowej: https://histmag.org/Nina-Niovilla-zapomniana-matka-polskiej-kinematografii-22167 [dostęp 5 kwietnia 2024].