- /
- Osoby
- /
- KENIGSBERG Dowid
KENIGSBERG Dowid
KENIGSBERG Dowid
1891-1941/1942
Poeta, tłumacz.
Urodzony 27 grudnia 1891 1 w Busku (obecnie Ukraina, obwód lwowski). Personalia rodziców pozostają nieznane. Uczęszczał do klasycznego gimnazjum w Brodach, gdzie od roku 1906/1907 wykładowy język niemiecki zastępowano w coraz większym stopniu językiem polskim. Przez pewien czas pobierał nauki także w gimnazjum w Czerniowcach. W okresie gimnazjalnym nauczył się starożytnej greki i łaciny; doskonale znał także polski i niemiecki. Jako poeta debiutował około 1909/1910. Swoje utwory pisywał początkowo po polsku i niemiecku, dopiero później rozwinął twórczość w jidysz. Wczesne wiersze publikował m.in. na łamach Lemberger Togbłat . W 1911-13 przebywał we Lwowie, gdzie pracował jako księgowy. Podczas I wojny światowej służył w austriackiej artylerii. Został ranny. Po zakończeniu wojny kontynuował twórczość pisarską, publikując w Wiedniu i Warszawie, m.in. w czasopismach Najer żurnal (1913-14), Kritik (1920), Ringen (1921), czy wreszcie Warszewer almanach (1923). Pod wpływem osobistej tragedii (śmierci jedynej córki), osiadł w pierwszej połowie lat dwudziestych wraz z żoną we wsi Hanaczówka (Ганачівка) koło Świrza (obwód lwowski), gdzie nabył niewielkie gospodarstwo rolne. Na dłuższy czas zrezygnował z uprawiania poezji i odciął się od świata. W tym okresie zajął się natomiast translatoryką, tłumacząc na jidysz arcydzieła światowej literatury: Torquato Tasso J.W. Goethego (1923 – debiut tłumaczeniowy) i rzekomo Buch der Lieder H. Heinego (wyd. 1939?; zaginiony). Od lat dwudziestych pracował nad przekładem na jidysz Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, wydanego drukiem w 1939. Pracował także nad tłumaczeniem Iliady Homera na jidysz, ale przekład nie został ostatecznie opublikowany. W latach 1929-31 współpracował z wydawanym we Lwowie periodykiem literackim Cusztajer. Zabierał także głos w sprawach związanych z żydowskim nacjonalizmem i stworzeniem państwa izraelskiego. Druga wojna światowa zastała go we Lwowie. Po zajęciu miasta przez wojska radzieckie nawiązał ścisłe kontakty z nową władzą. Przewodniczył sekcji pisarzy jidysz w nowopowstałym ukraińskim Związku Pisarzy i Dziennikarzy (Związek Pisarzy i Dziennikarzy). Brał aktywny udział w szerzeniu sowieckiej propagandy, ale jednocześnie starał się wspierać przybywających do Lwowa literatów. W 1940 uczestniczył w organizacji obchodów mickiewiczowskich. Niejasna pozostaje data i okoliczności jego śmierci. Według niektórych relacji (np. Mendla Singera) został rozstrzelany z rozkazu władz sowieckich w 1941, według B. Marka? – przeżył wkroczenie Niemców do Lwowa, trafił do getta i zginął podczas eksterminacji lwowskich Żydów w 1942 (w obozie w Janowie? 2); Polski słownik judaistyczny podaje, że zginął wkrótce po wkroczeniu Niemców do Lwowa, podczas wywołanych i podsycanych przez nich pogromów żydowskich mieszkańców miasta. Spoczął w nieustalonym miejscu.
Spuścizna tłumaczeniowa Kenigsberga uległa rozproszeniu bądź zniszczeniu.
1 M.in. w Polskim słowniku judaistycznym pojawia się też inna data urodzenia Kenigsberga – rok 1889.
2 Takie miejsce jego śmierci podaje np. Encyclopaedia Judaica, Vol. 12, Detroit [et al.] 2007 (2nd edition), s. 252-253 (autor biogramu: Sol Liptzin).
TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA Z JĘZYKA POLSKIEGO
1. A. Mickiewicz: Pan Tade’usz. Przełożył D. Kenigsberg. Lemberg: s.n. 1939, 354 s.
Tytuł oryginału: Pan Tadeusz.
OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)
SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE
1. B. COHEN: Leksikon fun der Nayer Yidisher Literatur. T. 8. New York 1981.
2. M. NAIMSKA, R. ŻEBROWSKI. W: Polski Słownik Judaistyczny. T. 1. Kraków 2012.