PAJZDERSKA-ROGOZIŃSKA Helena Janina

PAJZDERSKA Helena Janina 

1858-1927 

Primo voto: Szolc-Rogozińska, secundo voto: Pajzderska.

Pseudonimy i kryptonimy: H.J.; H.J.B.; H.J.P.; H.P.B.; Hajota; Lascaro; Laskaro.

Tłumaczka, prozaiczka.

Urodzona 16 maja 1858 w Sandomierzu; córka Jana Boguskiego, prawnika, i Emilii z Marczewskich. Początkowo pobierała naukę w domu, a następnie na warszawskich pensjach: najpierw Laury Guérin, gdzie zdobyła dobrą znajomość języków obcych, a potem Natalii Porazińskiej. W tym okresie zamieszkała wraz z rodziną w Warszawie; w ich domu spotykało się ówczesne środowisko literackie. Kontakty z Jadwigą Łuszczewską (Deotymą), redaktorką „Bluszczu”, Marią Ilnicką oraz redaktorką „Kroniki Rodzinnej”, Aleksandrą Borkowską ułatwiły jej zaistnienie na forum literackim. Jako pisarka debiutowała w 1875 fragmentem młodzieńczej powieści Narcyzy Ewuni w „Kronice Rodzinnej” (Kronika Rodzinna) (podpisana: H.J.B.; nr 20-24). Kolejne utwory i recenzje ogłaszała w czasopismach, najczęściej pod pseudonimem Hajota (pod którym była ówcześnie bardzo znana) lub Lascaro, m.in. w „Czasie” (Czas) (1879-84, 1889), „Tygodniku Ilustrowanym” (Tygodnik Ilustrowany) (1879, 1883, 1888-1911), „Kurierze Codziennym” (Kurier Codzienny) (1881-82, 1888-89, 1892, 1894), „Kurierze Warszawskim” (Kurier Warszawski) (1881-1925), „Romansie i Powieści” (Romans i Powieść) (1881-84), „Echu Muzycznym, Teatralnym i Artystycznym” (Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne) (1883-88, 1890, 1894), „Gazecie Lwowskiej” (Gazeta Lwowska) (1885-1914), „Przeglądzie Politycznym, Społecznym i Literackim” (Przegląd Polityczny, Społeczny i Literacki) (1885-1901), „Gazecie Narodowej” (Gazeta Narodowa) (1888-1902, 1911). W kolejnych latach uprawiała bogatą twórczość przekładową (podpisując się Hajota lub H.J.B., a później H.J.P.), tłumacząc Charlesa Dickensa, Jamesa Coopera, Josepha Conrada, Herberta George’a Wellsa, Honoré Balzaca, Anatole’a France’a, Guy de Maupassanta oraz pomniejszych, ale poczytnych wówczas pisarzy francuskich i angielskich. Podczas pobytu w 1886 w Paryżu poznała znanego podróżnika, Stefana Szolc-Rogozińskiego, za którego wyszła za mąż w 1888. Wspólnie wyjechali do Afryki, gdzie Rogoziński zakupił na wyspie Fernando Poo (obecnie Bioko) u wybrzeży Kamerunu plantację Santa Maria. Uczestniczyła m.in. w wyprawach do Afryki Środkowej oraz w 1890 na szczyt wulkanu Clarence Peak (obecnie Pico Basilé) na Fernando Poo. W drodze powrotnej do Europy zatrzymała się m.in. w Kadyksie, Madrycie (została tam wpisana w poczet członków Towarzystwa Geograficznego (Towarzystwo Geograficzne)) i Neapolu (przystąpiła tam do Towarzystwa Afrykańskiego (Towarzystwo Afrykańskie)). Wspólnie z mężem wygłaszała wówczas odczyty na temat podróży afrykańskich. W 1891 powróciła do Warszawy. W 1893 wystąpiła o unieważnienie małżeństwa, a w 1895 o rozwód; w 1896 Rogoziński zginął tragicznie w Paryżu. W tym samym roku wyjechała na krótko do Włoch. Po powrocie kontynuowała twórczość literacką i przekładową z angielskiego, francuskiego i hiszpańskiego. Od 1900 działała na rzecz emancypacji kobiet; brała udział w 1907 w pierwszym zjeździe kobiet polskich. W 1904 wyszła za mąż za Tomasza Pajzderskiego, architekta (zmarł w 1908). Prowadziła w domu w Warszawie salon literacki (tzw. „środy”). W czasie I wojny światowej działała w Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny (Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny). Po wojnie kontynuowała pracę literacką, zajmując się głównie twórczością przekładową. Liczne tłumaczenia ogłaszała m.in. w dodatku do „Świata” (Świat) pt. „Romans i Powieść” (1912-24). Zmarła 4 grudnia 1927 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Korespondencja z pisarzami, których utwory przekładała oraz inne materiały tłumaczki znajdują się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie i Bibliotece Narodowej w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. F. Caballero: Dwie gracje. Powieść. Tłumaczona z hiszpańskiego przez [H. Boguską] H.J.B. „Kronika Rodzinna” 1877 nr 21-24.

Tytuł oryginału: The two graces.

2. R. Broughton: Różowa jak róża. Powieść w dwóch tomach. Wolny przekład z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. T. 1. „Echo” 1880 nr 225-284.

Tytuł oryginału: Red as a rose is she.

3. H. de Balzac: Lekarz wiejski. [Powieść]. W przekładzie [H. Boguskiej] Hajoty. Warszawa: S. Lewental 1881, 187 s. Honoryusz Balzac. Komedya ludzka, t. 3. Biblioteka Najcelniejszych Utworów Literatury Europejskiej. Literatura Francuska, t. 5. 

Wydanie łączne z Ojciec Goriot. Przekład: A. Bortnowskiej pt. Ojciec Goriot; Lekarz wiejski. Poznań: Polskie Media Amer.Com. [2002], 381 s.

Wydanie elektroniczne:

E-book: Tłumaczenie: H.J. Pajzderska. Warszawa: Fundacja Nowoczesna Polska [2015].  Komedia ludzka, plik tekstowy w formacie EPUB.

Tytuł oryginału: Médecin de campagne.

4. R. Broughton: Jania. Powieść w dwóch częściach. Wolny przekład z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. „Echo” 1881 nr 59-120.

Tytuł oryginału: Joan.

5. E. Erckmann, A. Chatrian: Hugon Wilk. Nowela. Tłumaczona z francuskiego przez [H. Boguską] J.H.B. „Romans i Powieść” 1881 nr 27-32. Wydania następne z podtytułem Powieść: Tłumaczyła z francuskiego [H. Boguska] Hajota. Ilustrował È. Bayard. Redaktor i wydawca: L. Fiszer. Warszawa: Gebethner i Wolff; Kraków: G. Gebethner 1911, 150 s. Ciekawe powieści. Miesięcznik poświęcony najwybitniejszym powieściom i romansom polskim i obcym 1911 nr 4; Redaktor i wydawca: L. Fiszer. Warszawa: E. Wende i Sk-a [1926]. Biblioteka Przygód Romantycznych, t. 47. 

Wydanie z 1911 roku jako bezpłatny dodatek do „Tygodnika Ilustrowanego” nr 15.

Tytuł oryginału: Hugues-le-Loup.

6. F. Marryat: Alda. Powieść w dwóch tomach. Tłumaczona z angielskiego pisze H.J.B. „Kurier Codzienny” 1881 nr 121-123, 125-181.

Tytuł oryginału: The fair-haired Alda.

7. A. de Brehat: Palacze indyjscy. Powieść tłumaczona z francuskiego przez [H. Boguską] H.J.B. „Romans i Powieść” 1882 nr 92-101.

Tytuł oryginału: Les chauffeurs indiens.

8. R. Broughton: Młoda żona niemłodego męża. Powieść w dwóch tomach. Wolny przekład z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. „Romans i Powieść” 1882 nr 71-89.

Tytuł oryginału: Nancy.

9. M.E. Braddon: Widmo szczęścia. Powieść przez autorkę powieści „Czy nie zapóźno”. Przekład z angielskiego przez [H. Boguską] Hajotę. T. 1-3. Warszawa: [b.w.] 1883-1884, 103 + 123 + 139 s.  Dodatek do „Bluszczu” 1883 nr 49-52, 1884 nr 1-16. Wydanie osobne: jako dodatek do „Bluszczu” 1884 nr 4-10. Wydanie następne: T. 1-3. Warszawa: [b.w.] 1886. 

Tytuł oryginału: Phantom fortune.

10. [V. Herment] A. Gerard: Bezimienna. Powieść. Tłumaczona z francuskiego przez [H. Boguską] H.J.B. „Romans i Powieść” 1883 nr 136-141.

Tytuł oryginału: Reniée.

11. F. Marryat: Chwila szału. Nowella. Tłumaczenie z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. Warszawa: M. Orgelbrand 1883, 23 s. Dodatek do „Tygodnika Powszechnego” 1883 nr 51-52. 

Tytuł oryginału: Moment of madness and other stories.

12. F. Marryat: Moja siostra aktorka. Powieść w dwu tomach. Wolny przekład z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. „Romans i Powieść” 1883 nr 105-133.

Tytuł oryginału: My sister the actress.

13. G. Ohnet: Hrabina Sara. Powieść tłumaczona z francuskiego przez [H. Boguską] Hajotę. „Romans i Powieść” 1883 nr 105-124.

Tytuł oryginału: Countess Sarah.

14. [L. Ramé ] Ouida: Freski. Powieść. Tłumaczona z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. Cz. 1-2. Warszawa: M. Orgelbrand 1883, 52 s. Dodatek do „Tygodnika Powszechnego” 1883 nr 29-35.

Tytuł oryginału: Frescoes. Dramatic sketches.

15. M.E. Braddon: Z krwawych dni. Powieść. Tłumaczona z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. Warszawa: [b.w.] 1884, 117 s. Dodatek do „Bluszczu” 1884 nr 22-(29), 345-353, 355-365.

Tytuł oryginału: Under the red flag. 

16. G.M. Craik: Dwie. Powieść. Z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. T. 1-2. Warszawa: [b.w.] 1884, 135+119 s. 

T. 1 jako dodatek do „Bluszczu” 1884 nr 35-(49). 

Tytuł oryginału: Two women.

17. G. Duruy: Nina. Powieść. Tłumaczona z francuskiego przez [H. Boguską] H.J.B. Warszawa: M. Orgelbrand 1885, 175 s. Dodatek do „Tygodnika Powszechnego” 1884 nr 51-52; 1885 nr 1-17. Wydanie następne tamże 1886.

Tytuł oryginału: Andrée.

18. [M.L. Ramé] Ouida: Córka bandyty. Powieść. Tłumaczona z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. Warszawa: M. Orgelbrand 1884, 246 s. Dodatek do „Tygodnika Powszechnego” 1884 nr 26-40.

Tytułu oryginału nie udało się ustalić.

19. E. Rasetti: Wychowanica księdza proboszcza. Powieść w dwóch częściach tłumaczona z francuskiego przez [H. Boguską] H.J.B. „Romans i Powieść” 1884 nr 157-174.

Tytuł oryginału: Mademoiselle Francinette.

20. A. Theuriet: Ciotka Aurelia. Powieść tłumaczona z francuskiego przez [H. Boguską] H.J.B. „Romans i Powieść” 1884 nr 157-174.

Tytuł oryginału: Tante Aurélie.

21. R. de Dalmas: Japończycy, ich kraj i ich obyczaje. (Podróż naokoło świata). [Reportaż]. Tłumaczyła z francuskiego [H. Boguska] H.J.B. Warszawa: M. Orgelbrand 1885, 160 s. Dodatek do „Tygodnika Powszechnego” 1885 nr 18-36.Wydanie następne tamże 1886.

Tytuł oryginału: Les Japonais, leur pays et leur moeurs. Voyage autour du monde.

22. F. Marryat: Dziennik kapitana Norton’a. Nowella. [Powieść]. Tłumaczona z angielskiego przez [H. Boguska] H.J.B. [B.m.]: [b.w.] 1885], 51 s. Dodatek do „Tygodnika Powszechnego” 1885 nr 49.

Tytuł oryginału: Captain Norton’s diary. 

23. L. Malet: Wydziedziczony. Powieść przez Łukasza Maleta w dwóch tomach przełożona z angielskiego przez [H. Boguską] H.J.B. Warszawa: [b.w.] 1886, 299 s. Dodatek do „Bluszczu” 1885 nr 50. 

Tytuł oryginału: The dogs of want.

24. F. Marryat: Bez miłości. [Powieść]. Przełożyła z angielskiego [H. Boguska] H.J.B. [B.m.: b.w.] 1886. Dodatek do „Bluszczu” 1886 nr 23.

Tytuł oryginału: How they loved him?

25. [A.F. Hector] Mrs Alexander: Wybór Aliny. Powieść. Przez Mrs. Alexander. Tłumaczona z angielskiego przez [H. Pajzderską] H.J.B. Warszawa: M. Glücksberg 1888, 299 s. Dodatek do „Bluszczu” 1888 nr 17.

Tytułu oryginału nie udało się ustalić.

26. J. Normand: Raki. Komedia. Lwów 1888 „Monologi” z. 1. Biblioteka Teatrów Amatorskich, nr 43.

Tytuł oryginału: Les Écrevisses.

27. M. Praga: Król wesołek. Dramat współczesny w 3 aktach. Wystawienie: Kraków, Teatr Miejski 1898.

Tytuł oryginału: Alleluja.

28. L. Coloma: Nowele i opowiadania. Przekład z hiszpańskiego przez [H. Pajzderską] H.J. Z przedmową [H. Pajzderskiej] Hajoty. T. 1-2. Warszawa: A.T. Jezierski 1901, 159 + 159 s. Pisma O. Ludwika Colomy. Biblioteka Dzieł Wyborowych, nr 172-173.

T. 1. A pfe!; 

T. 2. Tumany i kałuże.

Tytuły oryginału: Por un piojo; Polvos y lodos.

Recenzja:

„Przegląd Polityczny, Społeczny i Literacki” 1901 nr 136.

29. Ch. Dickens: Powieść o dwóch miastach. W trzech księgach. W przekładzie i z przedmową [H. Pajzderskiej] Hajoty. T. 1-3. Warszawa: Drukarnia A.T. Jezierskiego 1901, 152 + 159 + 159. Biblioteka Dzieł Wyborowych, nr 185-187. 

Tytuł oryginału: A tale of two cities.

30. E.F. Benson: Obraz na piasku. Powieść. Z angielskiego przełożyła [H. Pajzderska] Hajota. „Romans i Powieść” 1912 nr 1-37. Wydanie osobne: Warszawa: S. Orgelbranda synowie 1913, 403 s.

Tytuł oryginału: The image in the sand.

31. F.M. Crawford: Róża wczorajsza. Powieść. Tłumaczyła [H. Pajzderska] Hajota. „Tygodnik Mód i Powieści. Nasz Dom” 1912 nr 1-26. Wydanie osobne: Warszawa: S. Orgelbranda synowie [1913], 195 s.

Tytuł oryginału: A rose of yesterday.

32. H. Caine: Dana od Boga. Powieść w 3 tomach. Przekład z angielskiego [H. Pajzderska] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1914 nr 1-52. Wydanie osobne z podtytułem: Powieść w 7 częściach. Przekład z angielskiego [H. Pajzderska] H.J.P. Warszawa: S. Orgelbranda Synowie [cenzura 1917], 510 s.

Tytuł oryginału: The woman thou gavest me.

33. E. Orczy: Eldorado. Powieść z czasów Wielkiej Rewolucji. Przekład z angielskiego [H. Pajzderska] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1915 nr 1-31, 34.

Tytuł oryginału: El Dorado. An adventure of the Scarlet Pimpernel.

34. [A.S. Cory] V. Cross: Najwyższe prawo. Powieść. Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderską] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1916 nr 34-53.

Tytuł oryginału: The greater law.

35. E.L. Voynich: Bąk. Powieść. Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderska] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1916 nr 1-33.

Tytuł oryginału: The gadfly.

36. J. Conrad: W oczach Zachodu. Powieść. Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderską] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1917 nr 1-40, 42-43. Wydanie następne: Tłumaczyła z angielskiego H.J. Pajzderska [Hajota]. Przedmowa S. Żeromski. Zdobił graficznie T. Gronowski. Obwolutę wykonał K. Mackiewicz. Warszawa: Księgarnia E. Wende i Sk-a; Poznań: Fiszer i Majewski; Łódź; Katowice: L. Fiszer; Toruń; Siedlce: Ignis 1925, 404 s. Pisma wybrane, t. 12. Wydania następne: wydanie 2: Przedmowę [autora] przełożyła A. Zagórska. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1934. Pisma zbiorowe, t. 13.

Wydanie elektroniczne:

E-book: Warszawa: Fundacja Festina Lente 2015, plik tekstowy w formacie PDF.

Tytuł oryginału: Under Western eyes.

Recenzja:

A. UZIEMBŁO. „Człowiek w Polsce” 1934 nr 2.

37. [A.S. Cory] V. Cross: Kartki z życia mężczyzny. Powieść. Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderską] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1918 nr 25/26-44. Wydanie osobne: Przełożyła i wstępem zaopatrzyła [H. Pajzderska] Hajota. Gdańsk: Lotos 1922. 156 s. 

Tytuł oryginału: Six chapters of a man’s life. 

Recenzja:

L. PIWIŃSKI. „Przegląd Warszawski” 1922 nr 13.

38. E. Jolicler: Mała Dolly. Obrazki paryskie. Przekład z francuskiego przez [H. Pajzderską] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1918 nr 45-52.

Tytuł oryginału: La petite milliardaire.

39. F.M. Crawford: Rubin primadonny. Powieść w dwóch tomach. Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderską] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1919 nr 25-52.

Tytuł oryginału: Fair Margaret. A portrait.

40. G. Thorne: W morskich głębinach. Powieść na tle morskiej wojny. Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderską] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1919 nr 1-17.

Tytuł oryginału: The secret service submarine. A story of the present war.

41. O. Goldsmith: Pleban z Wakefieldu. [Powieść]. Z oryginału angielskiego przełożyła [H. Pajzderska] Hajota. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1921, 296 s. Dilecta. Wybór najcelniejszych utworów literatury powszechnej. Literatura Angielska, t. 1. Wydanie następne z przedmową S. Helsztyńskiego. Warszawa: Syrena 1947.

Tytuł oryginału: The vicar of Wakefield.

Recenzje:

1. L. PIWIŃSKI. „Przegląd Warszawski” 1922 nr 7. 

2. J. ZAKRZEWSKA. „Książka” 1922. 

3. S. HELSZTYŃSKI: Dwa pomniki literatury anglosaskiej. „Kurier Wielkopolski” 1948 nr 4.

42. A. i E. Castle: Panterzątko. Powieść. Przekład z angielskiego [H. Pajzderska] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1915 nr 35-51. Wydanie osobne: Panterzątko. Przekład z angielskiego [H. Pajzderskiej] Hajoty. Lublin: K. Kotlarski 1922, 204 s.

Tytuł oryginału: Panther’s cub. 

43. R.S. Hichens: Trujący czar. Powieść w dwóch tomach. Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderską] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1921 nr 1-53. Wydanie następne: Lublin: K. Kotlarski 1922, 440 s.

Tytuł oryginału: Bella Donna.

Recenzja:

L. PIWIŃSKI. „Przegląd Warszawski” 1922 nr 13.

44. G. da Verona: Życie zaczyna się jutro. [Powieść]. Tłumaczyła z włoskiego [H. Pajzderska] Hajota. Warszawa-Lwów-Poznań-Kraków-Lublin: Oddział Warszawski Instytutu Literackiego „Lektor” 1922, 373 s.

Tytuł oryginału: Vita cominci domani.

45. C. Anet: Rozkiełznane moce. Powieść. Autoryzowany przekład z francuskiego [H. Pajzderskiej] Hajoty. Lublin: K. Kotlarski 1923, 306 s. 

Tytuł oryginału: Quand la terre trembla.

46. A.S.M. Hutchinson: Skoro zima nadchodzi. Powieść. Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderską] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1923 nr 1-48. Wydanie następne: Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderską] Hajotę. Redaktor i wydawca: I. Płażewski. T. 1-2. Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego [1927], 159+216 s. Biblioteka Domu Polskiego, t. 4-5.

Tytuł oryginału: If winter comes.

47. W.B. Ibanez: Czterech jeźdźców Apokalipsy. Powieść. Z upoważnienia autora przetłumaczyła [H. Pajzderska] Hajota. T. 1-3. Warszawa: Księgarnia Biblioteki Dzieł Wyborowych 1924-1925 173 + 171 + 183 s. Biblioteka Dzieł Wyborowych. Seria 2, t. 27-29. Wydanie 2 Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych 1928. Biblioteka Groszowa nr 224-226. Wydanie łączne całości: Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1959, 403 s. Biblioteka Powszechna.

Wydanie elektroniczne:

E-book: Konin: Wydawnictwo Psychoskok 2018, plik tekstowy w formacie EPUB.

Tytuł oryginału: Cuatro jinetes del Apocalipsis. 

48. F. Cooper: Szpieg. Powieść historyczna na tle walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Przetłumaczyła [H. Pajzderska] Hajota. Poznań: Warszawa-Wilno-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha [1924], 454 s. Dilecta. Literatura angielska, nr 2. Wydania następne: z przedmową S. Helsztyńskiego. [Przekład [H. Pajzderskiej] Hajoty. Ilustracje S. Sawiczewskiego]. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Wydawnicza 1948, 339 s.; z podtytułem Opowieść o Ziemi Niczyjej. Przełożyła [H. Pajzderska] Hajota. Przekład przejrzała N. Billi. Motta przełożył W. Lewik. Ilustracje i opracowanie graficzne B. Bocianowskiego. Warszawa: Iskry 1955, 437 s., tamże: wydanie 2 1959, wydanie 3 1978, wydanie 4 1990. Klasyka Młodych. 

Wydanie elektroniczne:

Audiobook: Czyta R. Siemianowski. Warszawa: Polski Związek Niewidomych. Zakład Wydawnictw i Nagrań [1989], 16 kaset dźwiękowych. Wydanie następne: Czyta R. Siemianowski. Warszawa: Agencja Artystyczna MTJ. p. 2011. 2 płyty CD w formacie mp3. Seria Klub Czytanej Książki.

Tytuł oryginału: The Spy. A tale of the Neutral Ground. 

Recenzje:

1. S. HELSZTYŃSKI: Przedmowa do: F. Cooper: Szpieg. Poznań 1948. 

2. K.W.: Dwaj amerykańscy klasycy. „Tygodnik Powszechny” 1949 nr 29.

49. J. Paris: Kimono. Współczesna powieść z życia japońskiego. Przekład z angielskiego przez H.J. Pajzderską. Warszawa: Świat 1926, 333 s. 

Tytuł oryginału: Kimono.

50. C. Anet: Mayerling. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła [H. Pajzderska] H.J. Warszawa: Rój 1932 [1931], 225 s. Wydanie następne tamże 1937. 

Tytuł oryginału: Mayerling.

51. E. Glyn: Pod wrażeniem Sfinksa. [Powieść]. Tłumaczyła z angielskiego [H. Pajzderska] Hajota. „Goniec Częstochowski” 1925 nr 144-198. Wydanie pt. W sieci z róż. Powieść. Przekład z angielskiego przez [H. Pajzderską] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1918 nr 1-23/24. Wydanie osobne: Przekład z angielskiego [H. Pajzderskiej] Hajoty. Lublin: K. Kotlarski 1922, 183 s. Wydanie następne: tamże 1925; [wydanie uwspółcześnione] Warszawa: Temark 1993. Świat Romansów, nr 13 (42).

Tytuł oryginału: His hour.

Recenzja:

L. PIWIŃSKI. „Przegląd Warszawski” 1922 nr 13.

52. R. Hichens: Grudniowa miłość. [Powieść]. Przekład z angielskiego [H. Pajzderskiej] Hajoty. Lublin: K. Kotlarski [1925], 307 s.

Tytuł oryginału: December love.

53. R. Hichens: Po wyroku. Powieść. Przełożyła z upoważnienia autora [H. Pajzderska] H.J.P. T. l-2. Warszawa: Wydawnictwo Biblioteki Dzieł Wyborowych [1926], 191 + 191 s.  Biblioteka Dzieł Wyborowych. Seria 3, t. 81-82. 

Tytuł oryginału: After the verdict.

54. E.M. Dell: Szlakiem orła. [Powieść]. Przekład z angielskiego [H. Pajzderska] H.J.P. „Romans i Powieść” dodatek do „Świata” 1913 nr 1-40. Wydanie osobne: Przekład z angielskiego [H. Pajzderska] H.J.P. Warszawa: S. Orgelbranda Synowie 1914, 438 s. Wydania następne: wydanie 2: Przekład z angielskiego [H. Pajzderska] Hajota. [Warszawa]: Księgarnia Narodowa [1927]; wydanie 3 Przekład autoryzowany. [Na okładce] litografia: M. Więckowski. Warszawa: Płomień [1930] 383 s.; wydanie 4 Przekład z angielskiego [H. Pajzderska] Hajota. Okładkę projektował B. Nowakowski. Warszawa: Płomień 1934, 383 s.; wydanie 5 Przekład z angielskiego [H. Pajzderskiej] Hajoty. [Warszawa]: Księgarnia Narodowa [1934], 426 s.; wydanie 6 Tłumaczyła z angielskiego [H. Pajzderska] H.J.P. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1992, 330 s. Labirynty miłości.

Wydanie elektroniczne:

Audiobook: Czyta R. Siemianowski. Warszawa: Agencja Artystyczna MTJ. 2 płyty CD w formacie mp3. Klub Czytanej Książki.

Tytuł oryginału: The way of an eagle. 

Recenzja:

„Czas” 1919 nr 242.

55. H.G. Wells: Anna Weronika. Powieść współczesna. Przełożyła z angielskiego [H. Pajzderska] Hajota. Warszawa: Gebethner i Wolff 1911, s. 347. Dodatek do „Bluszczu” 1910.

Tytuł oryginału: Ann Veronica.

Nadto przełożyła drobniejsze utwory następujących autorów: A. Bertin, G. A. Burger, G. Byron, W. Collins, L. Coloma, M. Crawford, J. Dumy, E. Erckmann, Forrester, A. France, R. T. Goodridge, M. Hartill, V. Hugo, H. Heine, G. Maupassant, A. Musset, J. Normand, S. Prudhomme, I. Vajansky.

OMÓWIENIA OGÓLNE (wybór)

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”.  T. 15. Literatura pozytywizmu i Młodej Polski. Warszawa 1977. 

2. D. WAWRZYKOWSKA-WIERCICHOWA. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 25. Wrocław 1980.

3. W. ALBRECHT-SZYMANOWSKA. W: Dawni pisarze polscy. Od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. T. 3. Warszawa 2002.

OPRACOWANIA

1. Z. URYGA. Hajota. W: Obraz literatury polskiej. Seria 4. T. 4. Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu. Warszawa 1971. 

2. E. PIEŃKOWSKA: Helena Janina Rogozińska (Hajota) cudowne dziecko warszawskich salonów. W: Warszawa pozytywistów. Warszawa 1992. 

3. M. SOBCZAK-WALIŚ: Helena Pajzderska. Literatka pod równikiem. „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” 2019 nr 19.

PAJZDERSKA Helena Janina 

1858-1927 

Nach erster Ehe: Szolc-Rogozińska, nach zweiter Ehe: Pajzderska.

Pseudonyme und Kryptonyme: H.J.; H.J.B.; H.J.P.; H.P.B.; Hajota; Lascaro; Laskaro.

Übersetzerin, Prosaschriftstellerin.

Geboren am 16. Mai 1858 in Sandomierz; Tochter des Rechtsanwalts Jan Boguski und von Emilia Marczewska. Sie wurde anfangs zu Hause unterrichtet, später in Warschauer Mädchenpensionaten: zuerst bei Laura Guérin, wo sie gute Fremdsprachenkenntnisse erwarb, danach bei Natalia Porazińska. In dieser Zeit lebte sie zusammen mit ihrer Familie, in deren Haus sich das damalige literarische Milieu traf, in Warschau. Die Kontakte zu Jadwiga Łuszczewska (Deotyma), Redakteurin der Zeitschrift „Bluszcz“, zu Maria Ilnicka sowie zur Redakteurin der Zeitschrift „Kronika Rodzinna“ Aleksandra Borkowska erleichterten es ihr, in literarischen Kreisen präsent zu sein. Als Schriftstellerin debütierte sie 1875 mit einem Fragment aus dem Jugendroman Die Narzissen Ewas [Narcyzy Ewuni] in „Kronika Rodzinna“ (unterzeichnet mit: H.J.B.; Nr. 20-24). Weitere Werke und Rezensionen veröffentlichte sie in Zeitschriften, am häufigsten unter den Pseudonymen Hajota (unter dem sie damals sehr bekannt war) oder Lascaro, u. a. in den Zeitungen und Zeitschriften „Czas” (1879-84, 1889), „Tygodnik Ilustrowany” (1879, 1883, 1888-1911), „Kurier Codzienny” (1881-82, 1888-89, 1892, 1894), „Kurier Warszawski” (1881-1925), „Tygodnik Romansów i Powieści” (1881-84), „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” (1883-88, 1890, 1894), „Gazeta Lwowska” (1885-1914), „Przegląd Polityczny, Społeczny i Literacki” (1885-1901) sowie „Gazeta Narodowa” (1888-1902, 1911). In den darauffolgenden Jahren schuf sie ein reiches übersetzerisches Werk (das sie mit Hajota oder H.J.B., später mit H.J.P. unterschrieb) und übertrug Charles Dickens, James Cooper, Joseph Conrad, Herbert George Wells, Honoré de Balzac, Anatole France, Guy de Maupassant sowie weniger bedeutende, aber damals viel gelesene französische und englische Autoren. Während eines Paris-Aufenthaltes lernte sie 1886 den bekannten Reisenden Stefan Szolc-Rogoziński kennen, den sie 1888 heiratete. Gemeinsam gingen sie nach Afrika, wo Rogoziński auf der Insel Fernando Póo (heute Bioko) vor der Küste Kameruns die Plantage Santa Maria kaufte. Sie nahm an Expeditionen nach Zentralafrika teil sowie 1890 auf den Gipfel des Vulkans Clarence Peak (heute Pico Basilé) auf Fernando Póo. Bei der Rückkehr nach Europa machte sie u. a. Station in Cádiz und Madrid (hier wurde sie als Mitglied der Geographischen Gesellschaft aufgenommen) sowie in Neapel (hier trat sie der Afrikanischen Gesellschaft bei). Gemeinsam mit ihrem Mann hielt sie damals Vorträge, die ihre afrikanischen Reisen zum Thema hatten. 1891 kehrte sie nach Warschau zurück. 1893 beantragte sie die Annullierung ihrer Ehe, und 1895 die Scheidung; 1896 starb Rogoziński auf tragische Weise in Paris. Im selben Jahr fuhr sie für kurze Zeit nach Italien. Nach ihrer Rückkehr war sie weiterhin literarisch und übersetzerisch – aus dem Englischen, Französischen und Spanischen – aktiv. Ab 1900 setzte sie sich für die Emanzipierung der Frauen ein; 1907 nahm sie am ersten Kongress polnischer Frauen teil. 1904 heiratete sie den Architekten Tomasz Pajzderski (er verstarb 1908). In ihrem Warschauer Haus führte sie einen literarischen Salon (sog. „Mittwoche“ [„środy”]). Während des Ersten Weltkriegs war sie im Hilfsverein für Kriegsopfer [Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny] aktiv. Nach dem Krieg setzte sie ihre literarische Tätigkeit fort, indem sie sich vorwiegend mit Übersetzungen beschäftigte. Zahlreiche Übersetzungen veröffentlichte sie u. a. in „Liebesroman und Roman“ [Romans i Powieść] (1912-24), einer Beilage der Zeitschrift „Świat“. Sie starb am 4. Dezember 1927 in Warschau; beigesetzt dort auf dem Powązki-Friedhof. 

Die Korrespondenz mit den Autoren, deren Werke sie übersetzte, sowie andere Materialien der Übersetzerin befinden sich in der Jagiellonen-Bibliothek [Biblioteka Jagiellońska] in Krakau und in der Nationalbibliothek [Biblioteka Narodowa].

PAJZDERSKA Helena Janina 

1858-1927 

Nom du premier mariage : Szolc-Rogozińska, nom du deuxième mariage : Pajzderska.

Pseudonymes et cryptonymes : H.J. ; H.J.B. ; H.J.P. ; H.P.B. ; Hajota ; Lascaro ; Laskaro.

Traductrice, prosatrice.

Née le 16 mai 1858 à Sandomierz, elle est la fille de Jan Boguski, juriste, et d’Emilia née Marczewska. Elle reçoit d’abord une instruction au domicile et ensuite dans des pensions varsoviennes, d’abord celle de Laura Guérin, où elle acquiert une bonne connaissance des langues étrangères, puis celle de Natalia Porazińska. Durant cette période, elle s’installe avec sa famille à Varsovie, la maison familiale devenant un lieu de rencontres des milieux littéraires. Les contacts avec Jadwiga Łuszczewska (Deotyma), la rédactrice de la revue « Bluszcz », avec Maria Ilnicka et avec Aleksandra Borkowska, la rédactrice de « Kronika Rodzinna », facilitent son entrée dans le monde littéraire. Elle fait ses débuts d’écrivaine en 1875, par un fragment d’un roman juvénile Narcyzy Ewuni publié dans « Kronika Rodzinna » (signée : H.J.B. ; numéros 20-24). Elle publie d’autres ouvrages et des comptes-rendus, en les signant souvent Hajota (pseudonyme sous lequel elle est très connue) ou Lascaro, notamment dans les revues « Czas » (1879-84, 1889), « Tygodnik Ilustrowany » (1879, 1883, 1888-1911), « Kurier Codzienny » (1881-82, 1888-89, 1892, 1894), « Kurier Warszawski » (1881-1925), « Romans i Powieść » (1881-84), « Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne » (1883-88, 1890, 1894), « Gazeta Lwowska » (1885-1914), « Przegląd Polityczny, Społeczny i Literacki » (1885-1901), « Gazeta Narodowa » (1888-1902, 1911). Dans les années suivantes, elle traduit beaucoup (en signant ses traductions Hajota ou H.J.B, plus tard H.J.P.), notamment les ouvrages de Charles Dickens, James Cooper, Joseph Conrad, Herbert George Wells, Honoré de Balzac, Anatole France, Guy de Maupassant et d’autres écrivains français ou anglais moins importants mais populaires à l’époque. En 1886, lors de son séjour à Paris, elle fait la connaissance d’un célèbre explorateur Stefan Szolc-Rogoziński, avec qui elle se marie en 1888. Ils partent ensemble pour l’Afrique où Rogoziński achète la plantation de Santa Maria, sur l’île de Fernando Poo (actuellement Bioko), près de la côte camerounaise. Elle participe à l’expédition en Afrique Centrale et à d’autres ; en 1890, elle monte sur le volcan Clarence Peak (actuellement Pico Basilé) au Fernando Poo. De retour en Europe, elle fait escale notamment à Cadix, à Madrid (où elle devient membre de la Société de Géographie) et à Naples (où elle devient membre de la Société africaine). Avec son mari, elle donne des conférences sur leurs voyages en Afrique. En 1891, elle rentre à Varsovie. En 1893, elle demande la nullité de leur mariage et, en 1895, le divorce ; en 1896, Rogoziński meurt dans un accident de la circulation à Paris. La même année, elle passe un temps en Italie. De retour en Pologne, elle poursuit son activité littéraire et traduit différents textes à partir de l’anglais, du français et de l’espagnol. À partir de 1900, elle milite pour l’émancipation des femmes ; en 1907, elle participe à la première réunion de femmes polonaises. En 1904, elle se marie avec Tomasz Pajzderski, un architecte (il meurt en 1908). Dans sa maison de Varsovie, elle tient un salon littéraire (« des mercredis »). Pendant la Première Guerre mondiale, elle prend part aux activités de l’Association d’aide aux vicitimes de la guerre [Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny]. Après la guerre, elle continue son travail littéraire en se concentrant sur la traduction. Elle publie de nombreuses traductions notamment dans « Romans i powieść », le supplément de la revue « Świat » (1912-24). Elle décède le 4 décembre 1927 à Varsovie. Elle est enterrée à Varsovie, au cimetière de Powązki.

Sa correspondance avec les écrivains dont elle a traduit les œuvres et d’autres matériaux relatifs à la traduction se trouvent à la Bibliothèque Jagellonne [Biblioteka Jagiellońska] et à la Bibliothèque Nationale [Biblioteka Narodowa].

PAJZDERSKA Helena Janina 

1858-1927 

Married name after first husband: Szolc-Rogozińska, Married name after second husband Pajzderska.

Pseudonyms and cryptonyms: H.J.; H.J.B.; H.J.P.; H.P.B.; Hajota; Lascaro; Laskaro.

Translator, prose writer.

Born on 16 May 1858 in Sandomierz; daughter of the lawyer Jan Boguski and Emilia, née Marczewska. She was initially home-taught before receiving private tuition in Warsaw, initially from Laura Guérin, who taught her foreign languages to a high standard, and then from Natalia Porazińska. During this period, her family moved to Warsaw, with their home becoming a focal point for meetings of literary figures. Her connections to Jadwiga Łuszczewska (Deotyma), the editor of the illustrated women’s weekly “Bluszcz” Maria Ilnicka, and the editor of the magazine “Kronika Rodzinna” Aleksandra Borkowska provided her with an entry point into the literary world. She made her debut in 1875 with an excerpt of her novel, written in her youth, Narcyzy Ewuni [Ewunia’s Daffodils], which appeared in “Kronika Rodzinna” (under the by-line H.J.B.; nos 20-24). Her subsequent works and reviews appeared – most often using the pseudonym Hajota (with which she became very famous at the time) or Lascaro – in periodicals including “Czas” (1879-84 and 1889), “Tygodnik Ilustrowany” (1879, 1883, and 1888-1911), “Kurier Codzienny” (1881-82, 1888-89, 1892, and 1894), “Kurier Warszawski” (1881-1925), “Romans i Powieść” (1881-84), “Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” (1883-88, 1890, and 1894), “Gazeta Lwowska” (1885-1914), “Przegląd Polityczny, Społeczny i Literacki” (1885-1901), and “Gazeta Narodowa” (1888-1902, 1911).  In subsequent years, she was very active as a translator (using the pen-names Hajota, H.J.B. or, later, H.J.P.), producing Polish versions of Charles Dickens, James Cooper, Joseph Conrad, Herbert George Wells, Honoré de Balzac, Anatole France, and Guy de Maupassant, as well as other French-language and English-language writers who were popular at the time. While in Paris in 1886, she met the explorer Stefan Szolc-Rogoziński. They married in 1888. They subsequently travelled together to Africa, where Rogoziński purchased the Santa Maria plantation on the island of Bioko (then known as Fernando Póo) off the coast of Cameroon (the island is now part of Equatorial Guinea). She was involved in expeditions to Central Africa, while in 1890 she reached the peak of Clarence Peak (today: Pico Basilé) on the island. On her return to Europe, she made stops in Cadiz, Madrid (where she was made a fellow of the Geographical Society), and Naples (where she joined the African Society). Together with her husband, she gave talks on her experiences of expeditions in Africa. She returned to Warsaw in 1891. In 1893, she applied for an annulment of her marriage and then in 1895 for a divorce. Szulc-Rogoziński died tragically in Paris in 1896. That year, she spent a short period in Italy. Following her return, she remained active as a writer and as a translator of English-language, French-language and Spanish-language texts. From 1900, she was actively involved in the campaign for women’s emancipation and in 1907 participated in the first Congress of Polish Women. She married the architect Tomasz Pajzderski in 1904 (he died in 1908). She hosted a literary salon, known as “literary Wednesdays”, in her Warsaw home. During World War I, she was involved in the Polish War Victims Relief Committee (Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny). She remained active as a writer during the war, mainly as a translator. She published numerous translations in periodicals including the “Romans i Powieść” supplement of “Świat” between 1912 and 1924. She died on 4 December 1927 in Warsaw, where she is buried at the Powązki Cemetery. 

Her correspondence with the writers she was translating as well as other materials are held in the collections of the Jagiellonian Library in Warsaw and the National Library in Warsaw.