WISŁOWSKA Maria

1902-1975

Pierwotne imię i nazwisko: Melania Wassermanówna; w 1942 przyjęła imię i nazwisko Maria Wisłowska; przekłady podpisywała do 1947 M. Wasermanówna, od 1947 M. Wisłowska

Pseudonimy i kryptonimy: Jerzy Rawicz; M.; M.W.; Melitta Baranowska; mew.; mewa; Zuzanna Melicka.

Tłumaczka.

Urodzona 14 lipca 1902 w Warszawie w spolonizowanej rodzinie żydowskiej; córka Filipa Leona Wassermana, buchaltera, w 1912 awansowanego na dyrektora zarządzającego Towarzystwem akcyjnym Kawenczyńskie Zakłady Cegielniane Kazimierza Granzowa, i Heleny z domu Zylberlast, nauczycielki języków obcych. Początkową edukację odbyła w trybie nauczania domowego; następnie w 1913-17 na pensji Haliny Gepnerówny; w dwóch ostatnich latach nauki była uczennicą Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej (IX Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Klementyny Hoffmanowej), gdzie uzyskała maturę w 1920. W tym samym roku podjęła studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego (UW; Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Warszawskiego). Podczas studiów aktywnie udzielała się w Lidze Akademickiej Obrony Państwa (Liga Akademicka Obrony Państwa), biorąc udział w kwestach na rzecz opieki nad żołnierzami. W 1924,  po uzyskaniu wizy dziekańskiej, wyjechała na kilkumiesięczny kurs do Francji, by na Uniwersytecie w Nancy (Uniwersytet w Nancy) doskonalić umiejętności językowe. Po powrocie do Polski uzyskała absolutorium w 1926; w tymże roku podjęła działalność literacką oraz twórczość przekładową z literatury niemieckiej i francuskiej. Jako tłumaczka zadebiutowała przekładem poematu dramatycznego Stefana Zweiga Jeremiasz (1926). Nadto publikowała własne utwory prozą, wiersze i artykuły w czasopismach warszawskich, m.in. w „Bluszczu” (1926; Bluszcz), „Kurierze Porannym” (1926-30 Kurier Poranny; podpisane także pseudonimem Jerzy Rawicz), „Kurierze Warszawskim” (ca 1930; Kurier Warszawski), „Kobiecie Współczesnej” (1931-38 Kobieta Współczesna; tu często pod pseudonimem Zuzanna Melicka), „Antenie” (1936; Antena) i „Sterze" (1937 Ster; także pod pseudonimem Melitta Baranowska). W 1929 została członkinią Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP Związek Zawodowy Literatów Polskich ; od 1949 Związek Literatów Polskich – ZLP; Związek Literatów Polskich). W 1938 wyjechała do Londynu z zamiarem doskonalenia kompetencji językowych; w szkole dla cudzoziemców (College of Foreign Languages; College of Foreign Languages) ukończyła kurs języka angielskiego, odbyła też podróż do Francji i Niemiec; w połowie 1939 wróciła do kraju. W tym okresie posługiwała się biegle pięcioma językami: niemieckim, francuskim, rosyjskim, włoskim i angielskim. Po wybuchu II wojny światowej nadal przebywała w Warszawie; w 1940 została przesiedlona do getta wraz z matką. W dwóch pierwszych latach okupacji straciła wszystkich członków rodziny, w sierpniu 1942, udało się jej wydostać z getta. Do zakończenia wojny ukrywała się w Warszawie pod przybranym nazwiskiem Maria Wisłowska. Korzystała wówczas z pomocy rodziny Stanisława Średnickiego, która wspierała osoby pochodzenia żydowskiego. Utrzymywała się głównie z udzielania lekcji języków obcych. Przez krótki czas była zatrudniona jako pomoc kancelaryjna w schronisku dla bezdomnych „Polus” na Pradze (Schronisko dla bezdomnych „Polus”). Po zakończeniu wojny mieszkała w Warszawie ze Średnickimi. W 1945-47 pracowała w Polskim Radiu (Polskie Radio), jako redaktorka w dziale propagandowo-politycznym; incydentalnie współpracowała także z działem literackim. Pełniła również funkcję sekretarza redakcji tygodnika „Radio i Świat” (Radio i Świat). Od 1946 należała do Polskiej Partii Robotniczej (PPR Polska Partia Robotnicza (PPR); od 1948 do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, – PZPR Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR)). Kontynuowała działalność przekładową, głównie z literatury angielskiej, francuskiej, niemieckiej i rosyjskiej, sygnując ją od 1947 nazwiskiem przybranym podczas okupacji. W 1947-50 pracowała w Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza” (Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza”), do końca 1949 była kierowniczką Działu Zagranicznego (zajmowała się regulacją praw autorskich; Dział Zagraniczny Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza”); w 1948-49 przewodniczyła Radzie Zakładowej wydawnictwa (Rada Zakładowa Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza”). W 1952 została członkinią zarządu Sekcji Literackiej ZAiKS-u (Sekcja Literacka Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS)). W 1953 weszła w skład zarządu Oddziału Warszawskiego ZLP (Oddział Warszawski Związku Literatów Polskich). Od 1957 pełniła funkcję sekretarza zarządu Sekcji Tłumaczy przy Polskim PEN Clubie (Sekcja Tłumaczy Polskiego PEN Clubu); w 1958 została członkinią Polskiego PEN Clubu (Polski PEN Club)i w tymże roku wzięła udział w Pierwszym Międzynarodowym Zjeździe Tłumaczy Literatury Pięknej zorganizowanym przez Polski PEN Club w Warszawie oraz w Konferencji Tłumaczy Literackich w Bad Godesberg, towarzyszącej Kongresowi Międzynarodowej Federacji Tłumaczy (FIT). Przekłady, artykuły i recenzje zamieszczała m.in. w „Głosie Nauczycielskim” (1949 Głos Nauczycielski; pod pseudonimem mewa), „Nowej Kulturze” (1952-61 Nowa Kultura (PRL); sygnowane: M.W., mew.), „Expressie Wieczornym” (1954-72, z przerwami; Express Wieczorny), „Zwierciadle” (1957-70, 1973-75; Zwierciadło), „Widnokręgach” (1960-63; Widnokręgi), „Polish Literature” (1969-74; Polish Literature) oraz w „Literaturze na Świecie” (1972-74; Literatura na Świecie). W 1968-69 należała do komitetu redakcyjnego pisma „Bulletin des Livres Nouveaux et Pièces de Théâtre” (Bulletin des Livres Nouveaux et Pièces de Théâtre; tu w 1969 liczne artykuły i recenzje; pod kryptonimem M.W.). Nadal współpracowała z Polskim Radiem i Telewizją jako tłumaczka utworów dramatycznych. W 1968 otrzymała, wspólnie z innymi pisarzami, nagrodę Roju (Roy Publishers) im. M. Kistera w Nowym Jorku za przybliżenie arcydzieł literatury światowej czytelnikowi polskiemu. Odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1955) oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1966). Zmarła 7 grudnia 1975 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Powązkowskim w grobowcu rodziny Rybickich (spokrewnionej z rodziną Średnickich, z którą wspólnie działała na rzecz ratowania Żydów w czasie II wojny). 

Lokalizacja archiwum tłumaczki nieznana.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. S. Zweig: Jeremiasz. Poemat dramatyczny w 9 obrazach. Przekład M. Wasermanówny. Warszawa: F. Hoesick 1926, 178 s.

Tytuł oryginału: Jeremias. Eine dramatische Dichtung in neun Bildern.

2. S. Zweig: [Dwadzieścia cztery] 24 godziny z życia kobiety; W odmęcie uczuć. [Opowiadania]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa; Poznań; Kraków; Lwów; Stanisławów: „Renaissance” [1927], 239 s. Wydania następne o zróżnicowanej zawartości: wydanie 14 tamże 1928; pt. [Dwadzieścia cztery] 24 godziny z życia kobiety. Tłumaczyła: M. Wisłowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1968, 89 s. Seria Koliber; Warszawa: Interpress 1993. Seria z Jednorożcem; Łódź: Cypniew 1996; [Dwadzieścia cztery] 24 godziny z życia kobiety i inne opowiadania. Wybór i redakcja: Cz. Przymusiński. Z niemieckiego przełożyły: I. Czermakowa, Z. Rittnerowa, M. Wisłowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 358 s. Wydania następne: wydanie 2 tamże 1958, wydanie 3 1973. Seria Kieszonkowa PIW, wydanie 4 1979; Warszawa: Świat Książki 2003. 

Zawartość wydania z 1927 roku: Leporella; 24 godziny z życia kobiety; Zbiór, którego nie było; Mendel od książek.

Wydanie elektroniczne:
Audiobook: Czyta Z. Zapasiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe [1994], 6 kaset dźwiękowych stereo. [Tu nowele: Amok; List od nieznajomej; 24 godziny z życia kobiety; Nowela szachowa].

Tytuły oryginałów: Vierundzwanzig Stunden aus dem Leben einer Frau; Verwirrund der Gefühle

Tytuły oryginałów: Der Amokläufer; Die Frau und die Landschaft; Brief einer Unbekannten; Die Mondscheingasse; Leporella; Vierundzwanzig Stunden aus dem Leben einer Frau; Die unsichtbare Sammlung; Der Buchmendel; Schachnovelle.

Zawartość: Amok; Kobieta i krajobraz; List od nieznajomej; Ulica w świetle księżyca; Leporella; [Dwadzieścia cztery] 24 godziny z życia kobiety; Zbiór, którego nie było; Mendel od książek; Nowela szachowa.

Adaptacja radiowa: [Dwadzieścia cztery] 24 godziny z życia kobiety: Adaptacja: W. Tkaczuk. Reżyseria: H. Rozen. Polskie Radio 2007. 

3. S. Zweig: Pierwsze przeżycie. [Opowiadania]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1928, 232 s.  Wydanie następne Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 205 s.

Tytuł oryginału: Ersten Erlebnis. Geschichten aus Kinderland.

Tytuły oryginałów opowiadań: Geschichte in der Dämmerung; Die Gouvernante; Brennendes Geheimnis; Sommernovellete.

Zawartość: Opowieść o zmierzchu; Guwernantka; Paląca tajemnica; Letnia nowela.

Recenzje:
1. R. KARST. „Nowe Książki” 1959 nr 9.
2. M. RUSZCZYC. „Sztandar Młodych” 1959 nr 203.

4. S. Normand: Galerniczki. [Powieść]. Przekład autoryzowany [M. Wasermanówny] Zuzanny Melickiej. Warszawa: Rój 1929, 218 s.

Tytuł oryginału: Cinq femmes sur une galerie. 

5. Pitigrilli: Kokaina. [Powieść]. Autoryzowany przekład z włoskiego [M. Wasermanówny] Zuzanny Melickiej. Warszawa: Alfa 1930, 232 s. Wydania następne: tamże wydanie 2 1931, wydanie [3] 1933; wydanie 1 powojenne Lublin: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991, 175 s.

Tytuł oryginału: Cocaina.

6. Pitigrilli: Mężczyzna szuka miłości. [Powieść]. Autoryzowany przekład z włoskiego [M. Wasermanówny] Zuzanny Melickiej. Warszawa: Alfa 1930,  221 s. Wydania następne tamże: wydanie 2 1931 [i.e. 1930], 1932.

W wydaniu z 1932 brak nazwiska tłumacza.

Tytuł oryginału: L’esperimento di Pott.

7. Pitigrilli: Obraza moralności. [Powieść]. Autoryzowany przekład z włoskiego [M. Wasermanówny] Zuzanny Melickiej. Warszawa: Alfa 1930, 253 s. Wydania następne: tamże 1931 [i.e. 1930], 1933.

Tytuł oryginału: Oltraggio al pudore.

8. S. Zweig: Legendy. [Opowiadania]. Tłumaczyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1930 [i.e. 1929], 173 s.

Tytuł oryginału: Legenden.

Tytuły oryginałów: Rahel rechtet mit Gott; Die Augen des Ewigen Bruder; Der begrabene Leuchter; Die Legende der dritten Taube; Kleine Legende von den gleich-ungleichen Schwestern.

Zawartość: Rachela prawuje się z Panem; Oczy wiecznego brata; Legenda o podobnych acz różnych bliźniakach; Legenda o trzeciej gołębicy; Wieża Babel.

9. G. Fink: Zabłąkałeś się? [Powieść]. Przekład autoryzowany z niemieckiego M. Wasermanówny. Warszawa: Alfa 1931, 283 s.

Tytuł oryginału: Has dud ich verlaufen?

10. Pitigrilli: Luksusowe zwierzątka. [Opowiadania]. Autoryzowany przekład z włoskiego [M. Wasermanówny] Zuzanny Melickiej. Wydanie 2 Warszawa: Alfa 1931 [i.e. 1930], 194 s. 

Wydanie 1 w tłumaczeniu J.A. Laskiego [pseudonim].

Tytuł oryginału: Mammiferi di lusso.

Tytułów oryginałów nie udało się ustalić.

Zawartość: Przedmowa; Przyjacielska przysługa; Oko matki; Rumuński czar; Jąkanie; Kapelusz na łóżku; Kuracja homeopatyczna; Whisky and Soda; Kieszeń z trucizną; Oczyszczenie; Panny; Drgające prześcieradła.

11. Pitigrilli: 18 karatów dziewictwa. [Powieść]. Autoryzowany przekład z włoskiego [M. Wasermanówny] Zuzanny Melickiej. Warszawa: Alfa [1931], 237 s. Wydania następne: tamże: [1932]; Lublin: Krajowa Agencja Wydawnicza 1990.

Tytuł oryginału: La vergine a 18 carati.

12. L. Wohl: Prezydent Costa-Nueva. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła [M. Wasermanówna] Jerzy Rawicz. Warszawa: Rój 1931, 157 s. Biblioteka Powieściowa „Roju”, 602.

Tytuł oryginału: Der Präsident von Costa Nueva.

13. V. Baum: Letnia opowieść. O miłości, sporcie i głodzie. [Powieść]. Autoryzowany przekład M. Wasermanówny. Warszawa: Rój 1933, 234 s. Wydania następne: Warszawa: [b.w.] 1936; Warszawa: Rój 1938.

Tytuł oryginału: Hell in Frauensee. Ein Sommerbuch von Liebe, Sport und Hunger.

14. E. Glaeser: Pokój. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1933, 287 s.

Tytuł oryginału: Der Frieden. 

Recenzja:
Z. GRABOWSKI. „Kurier Literacko-Naukowy” 1933 nr 45.

15. E. Kästner: Fabian. [Powieść]. Tłumaczyła M. Wasermanówna. Warszawa: J. Przeworski 1933, 267 s. Wydanie następne z podtytułem Historia pewnego moralisty. Przedmowa: S. Wygodzki. Warszawa: Czytelnik 1961, 306 s. Nike.

Tytuł oryginału: Fabian. Die Geschichte eines Moralisten.

Recenzje:
1. [P. HULKA-LASKOWSKI] P.H.-L: Powrót Niemiec przedwojennych. „Tygodnik Ilustrowany” 1934 nr 17.
2. S. BŁAUT. „Tygodnik Powszechny” 1961 nr 41.
3. R. KARST. „Nowe Książki” 1961 nr 17.
4. T. SZAFRAŃSKI. „Kultura” 1961 nr 43.

16. S. Zweig: Freud. [Praca popularnonaukowa]. Autoryzowany przekład M. Wasermanówny. Warszawa: J. Przeworski 1933, 217 s. Wydania następne: tamże 1936, 1939; Warszawa: Instytut Studiów Psychoanalitycznych im. H. Segal 2015.

Tytuł oryginału: Die Heilung durch den Geist. Mesmer, Mary Baker-Eddy, Freud.

Recenzja:
Z. GRABOWSKI: Niezwykły starzec. „Kurier Poranny” 1935 nr 159.

17. H. Fallada: I cóż dalej, szary człowieku? [Powieść]. Przekład M. Wasermanówny. Warszawa: M. Fruchtman 1934, 423 s. Wydanie następne: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960.

Tytuł oryginału: Kleiner Mann was nun?

Recenzje:
1. Z.A. BRONCEL: Rodzina niewolnicza. „ABC” 1934 nr 115 dodatek „ABC Literacko Artystyczne” nr 18.
3. [S. DUBOIS] M. KAZIMIERSKI. „Robotnik” 1934 nr 147.
4. Z. GRABOWSKI. „Kurier Literacko-Naukowy” 1936 nr 6.
5. R. KARST. „Nowe Książki” 1961 nr 4.

18. L. Feuchtwanger: Rodzeństwo Oppenheim. [Powieść]. Przekład M. Wasermanówny. Warszawa: M. Fruchtman 1934, 462 s. Wydanie następne pt. Rodzeństwo Oppermann Warszawa: Czytelnik 1957.

Tytuł oryginału: Die Geschwister Oppenheim.

19. R. Neumann: Potęga. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1934, 350 s.

Tytuł oryginału: Die Macht.

20. S. Zweig: Strach. [Opowiadania]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1934, 258 s.

Tytuł oryginału: Angst.

Tytuły oryginałów: Angst; Die unsichtbare Sammlung; Episode am Genfer See; Leporella; Der Buchmendel.

Zawartość: Strach; Zbiór, którego nie było [poz. 2]; Zdarzenie nad jeziorem Genewskim; Leporella [poz. 2]; Mendel od książek [poz. 2].

21. H. Mann: Młodość króla Henryka IV. [Powieść]. Przełożyli z upoważnienia autora A. Wat (T. 1) i M. Wasermanówna (T. 2). Warszawa: Rój 1936, 306 + 319 s. Wydania następne: Warszawa: Książka i Wiedza 1949; wydanie 2 [!] Warszawa: Czytelnik 1957, wydanie 3 tamże 1982; [wydanie 4] Katowice: Książnica 1995, wydanie 4 (!) 1997.

Wydanie elektroniczne:
Audiobook: Czyta H. Drygalski. Warszawa: Zakład Wydawnictw i Nagrań Polskiego Związku Niewidomych 1983, 28 kaset dźwiękowych.

Tytuł oryginału: Die Jugend des Königs Henri Quatre.

W wydaniach powojennych M. Wasermanówna podpisana: Maria Wisłowska.

Recenzja:
J. JANOWSKI. „Czas” 1936 nr 289.

22. O. Zarek: Wierność. Powieść. Autoryzowany przekład M. Wasermanówny. Warszawa: Płomień 1936, 264 s.

Tytuł oryginału: Treue. Roman.

23. S. Zweig: Maria Stuart. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1936, 337 s. Wydania następne: wydanie 2 tamże 1938; Wiersze przełożył W. Lewik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, tamże: 1961, wydanie 3 1963, wydanie 4 1968, wydanie 5 1971, wydanie 6 1974. Seria Kieszonkowa PIW; wydanie 7 Katowice: Śląsk 1986. Z Medalionem.

Wydanie elektroniczne:
Audiobook: Czyta E. Krasnodębska. Warszawa: Zakład Wydawnictw Polskiego Związku Niewidomych 1983, 20 kaset dźwiękowych.

Od wydania w 1959 tłumaczka podpisana M. Wisłowska.

Tytuł oryginału: Maria Stuart.

24. H. Fallada: Gdybyśmy mieli dziecko. [Powieść]. Przekład M. Wasermanówny. Warszawa: M. Fruchtman 1937, 372 s.

Tytuł oryginału: Wir hatten mal ein Kind.

25. R. Katscher: Miłość przy świecach. Komedia w 3 aktach i w 12 piosenkach. Tłumaczyła [M. Wasermanówna] Melitta Baranowska. Wystawienie: Reżyseria: T. Trzciński. Warszawa, Teatr Letni 1937.

Tytuł oryginału: Bei Kerzenlicht.

Recenzja:
K. IRZYKOWSKI: Amiel, Shaw, Katscher. „Pion” 1937 nr 37. 

26. A. Neumann: Nowy Cezar. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1937, 718 s.

Tytuł oryginału: Die Tragödie des XIX Jh. I: Neuer Caesar.

Recenzja:
H. HUZIK. „Pion” 1937 nr 22.

27. V. Baum: Miłość i śmierć na wyspie Bali. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. [T.] 1-2. Warszawa: Rój 1938, 320 + 340 s.

Tytuł oryginału: Liebe und Tod auf Bali.

28. L. Bus-Fekete: W perfumerii. [Utwór dramatyczny]. Tłumaczyła [M. Wasermanówna] Melitta Baranowska. Wystawienie: Reżyseria: Z. Sawan. Warszawa, Teatr Malickiej 1938.

Tytuł oryginału: Illatszertár.

Recenzje:
1. T. BOY-ŻELEŃSKI: Szefowa się puszcza. „Kurier Poranny” 1938 nr 167,  przedruk w tegoż: Pisma. T. 28. 1001 noc teatru. Wrażeń teatralnych seria osiemnasta. Warszawa 1975.
2. R. KOŁONIECKI. „Pion” 1938 nr 26.

29. G. Fröschel: Odmieniona. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1938 [i.e. 1937], 245 s.

Tytuł oryginału: Eine ganz andere Frau.

30. H. Kesten: Ferdynand i Izabela. [Powieść]. T. 1-3. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Lektura 1938 [i.e. 1937], 312 + 356 + 237 s. Wydanie następne [rozszerzone] wiersze przełożył S. Średnicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969, 398 + 363 + 603 s.

T. 1. Ferdynand i Izabela. Ojcowie i dzieci;
T. 2. Ferdynand i Izabela. Królestwo obojga Hiszpanii;
T. 3. Ferdynand i Izabela. Wszechświatowe mocarstwo.

W wydaniu rozszerzonym:
T. 1. Maur z Kastylii. O koronę. 

Tytuł oryginału: Mohr von Kastilien. Um die Krone.
T. 2. Ferdynand i Izabela. Zwycięstwo demonów.
Tytuł oryginału: Ferdinand und Isabella. Sieg der Dämonen.
T. 3. Król Filip II. Ja – król. 

Tytuł oryginału: König Philipp der Zweite. Ich, der König.

W wydaniu z 1969 tłumaczka podpisana: M. Wisłowska.

Recenzje:
1. A. HAMERLIŃSKI. „Książka dla Ciebie” 1969 nr 8
2. L. M. BARTELSKI. „Widnokręgi” 1970 nr 2.
3. R. MARSZAŁEK. „Nowe Książki” 1970 nr 10.

31. K. Tschuppik: Panicz. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1938, 339 s.

Tytuł oryginału: Der Sohn aus gutem Hause.

Recenzja:
J. OLECHOWSKI. „Prosto z Mostu” 1939 nr 1.

32. A. Neumann: Źródło złota. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożyła M. Wasermanówna. Warszawa: Rój 1939, 308 s.

Tytuł oryginału: Die goldquelle.

33. E. Pietrow: Wyspa pokoju. Tłumaczenie [i skrót]: M. Wisłowska. „Materiały Świetlicowe” 1947 nr 11 s. 3-11. Wystawienie: Reżyseria: H. Moryciński. Kielce, Teatr im. S. Żeromskiego 1948. Wydanie osobne łącznie z K. Gruszczyński: Linia wysokiego napięcia. Warszawa: Zarząd Główny Związku Młodzieży Polskiej. Dział Oświatowo-Szkoleniowy 1949, 30 s.

Wydanie całości z podtytułem Komedia w 4 aktach. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 125 s. Wydania następne: [Warszawa:] Czytelnik 1952, wydanie 2 tamże 1953.

Tytuł oryginału: Ostrov mira.

Adaptacja: Wyspa pokoju. Tłumaczenie: M. Wisłowska. Adaptacja: I. Bołtuć. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 71 s.

34. J.B. Priestley: Jasny dzień. [Powieść]. Przełożyła M. Wasermanówna. „Rzeczpospolita” 1947 nr 67-217. Wydanie osobne: Przełożyła M. Wisłowska.  Warszawa: Czytelnik 1949, 432 s.

Tytuł oryginału: Bright day.

35. J.B. Priestley: Trzej panowie w cywilu. [Powieść]. Autoryzowany przekład M. Wasermanówny. Warszawa: Książka 1947, 216 s. Wydanie 2 tamże 1948.

Tytuł oryginału: Three men in new suits.

Recenzje:
1. [A. JAKUBISZYN] (aj). „Polska Zbrojna” 1947 nr 81.
2. K. KOSIŃSKA. „Walka Młodych” 1947 nr 25.
3. A. KOTULA: Powieść o Anglii powojennej. „Kuźnica” 1947 nr 29.
4. Z. STAROWIEYSKA-MORSTINOWA: Przekłady. „Tygodnik Powszechny” 1947 nr 34.

36. J.B. Priestley: Słońce świeci w sobotę. [Powieść]. Przekład autoryzowany M. Wisłowskiej. Warszawa: Czytelnik 1948, 326 s. Świat Dobrej Książki, 4.

Tytuł oryginału: Daylight on Saturday.

Recenzja:
M. MORSTIN-GÓRSKA: Cztery przekłady. „Tygodnik Powszechny” 1949 nr 2.

37. J.B. Priestley: Zaciemnienie w Gretley. [Powieść]. Tłumaczenie z angielskiego M. Wisłowska. Warszawa: Prasa Wojskowa 1948, 281 s. Wydanie 2 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1957.

Wydanie elektroniczne:
Audiobook: Czyta W. Nowakowski. Warszawa: Zakład Wydawnictw i Nagrań Polskiego Związku Niewidomych 1984, 9 kaset dźwiękowych.

Tytuł oryginału: The blackout in Gretley.

Adaptacja telewizyjna: Adaptacja: S. Magdzin. Reżyseria: R. Kłosowski. Telewizja Polska 1973.

Recenzja:
O. TERLECKI: Subtelny paszkwil Priestley’a. „Dziennik Literacki” 1948 nr 35.

38. A. Jakobson: Dwa obozy. Powieść dramatyczna w 7 obrazach. Tłumaczyła M. Wisłowska. Warszawa: Współpraca 1949, 114 s.

Tytuł oryginału: Kalis leeri.

Adaptacja teatralna i reżyseria: A. Zelwerowicz. Wystawienie: Warszawa, Teatr Polski 1949.

Omówienie:
S. MARCZAK-OBORSKI: Sztuki radzieckie po polsku. „Wieś” 1949 nr 50.

39. Listy rozstrzelanych. Czerwona księga Francuskiego Ruchu Oporu. Przekład M. Wisłowskiej. Warszawa: Książka 1949, 166 s. Wydanie następne. Przedmowa: I. Erenburg. Posłowie: R. Kornecki. Warszawa: Książka i Wiedza 1952.

Tytuł oryginału: Letters de fusillés.

Recenzje:
1. A. JACKIEWICZ. „Kuźnica” 1949 nr 18.
2. [K. JELONKIEWICZ] (k.j.): Czerwona księga Francuskiego Ruchu Oporu. „Kultura i Życie” 1949 nr 21.

40. H. Fallada: Każdy umiera w samotności. [Powieść]. Tłumaczenie z niemieckiego [M. Wisłowska] Jerzy Rawicz. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 532 s. Wydania następne: Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1956, część 1-2 tamże 1989, 269 + 227 s.

Tytuł oryginału: Jeder stirbt für sich allein.

Recenzje:
1. [W. SADKOWSKI] W.R. „Przegląd Powszechny” 1951 t. 231 z. 2.
2. R. ZIMAND. „Nowa Kultura” 1950 nr 18.
3. [Z. SAFIAN] Z.S. „Książka dla Ciebie” 1956 nr 22.
4. K. ZARZECKI. „Naprzód” 1956 nr 3.

41. V. Pozner: Szlakiem klęski. Powieść. Przekład autoryzowany M. Wisłowskiej i B. Kielskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1950, 363 s. Wydanie 2 tamże 1951.

Tytuł oryginału: Deuil en 24 heures.

Recenzje:
1. W. MARTIN. „Nowa Kultura” 1950 nr 40.
2. [S. PODHORSKA-OKOŁÓW] S.P.O. „Kurier Codzienny” 1951 nr 1.

42. W. Sobko: Za drugim frontem. Sztuka w 4 aktach i 5 odsłonach. Tłumaczyła z rosyjskiego M. Wisłowska. Warszawa: Prasa Wojskowa 1950, 55 s.

Tytuł oryginału: Za vtorym frontom.

43. W. Wiszniewski: Niezapomniany rok 1919. Sztuka w 3 aktach z prologiem i epilogiem. Tłumaczyli z rosyjskiego M. Wisłowska i A. Galis. Warszawa: Prasa Wojskowa 1950, 125 s.

Tytuł oryginału: Niezabyvajemyj 1919-ty.

44. T. Balk: Zaginiony rękopis. [Powieść]. Tłumaczyła z języka niemieckiego M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1951, 249 s.

Tytuł oryginału: Das verlorene Manuskript.

Recenzje:
1. Z. ANDRZEJOWSKI. „Kurier Codzienny” 1951 nr 179.
2. W. WEJTKO. „Dziś i Jutro” 1951 nr 36.

45. B. Ławrienow: Głos Ameryki. Sztuka w 5 aktach. Przekład: M. Wisłowska, S. Średnicki. Wystawienie: Reżyseria: Z. Skowroński. Wrocław, Teatry Dramatyczne 1950. Wydanie osobne: Adaptacja dla świetlicowego montażu scenicznego w 4 odsłonach z prologiem i epilogiem. Opracowanie S. Średnickiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 50 s.

Tytuł oryginału: Golos Amieriki.

46. I. Likstanow: Przygody jungi. [Powieść dla młodzieży]. Tłumaczenie z języka rosyjskiego M. Wisłowska. Słowniczek terminów morskich: M. Sumiński. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, 253 s. Biblioteka Harcerza. Wydania następne: tamże wydanie 2 1952. Biblioteka Płomyka, wydanie 3 1956.

Tytuł oryginału: Priklȗčeniâ ûngi.

Recenzja:
(Z). „Sztandar Młodych” 1951 nr 200.

47. H. Marchwitza: Kumiacy. [Powieść]. Przełożyła z języka niemieckiego [M. Wisłowska] Jerzy Rawicz. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 246 s.

Tytuł oryginału: Die Kumiaks.

48. Nieugięci. Listy niemieckich antyfaszystów. Tłumaczyła z niemieckiego M. Wisłowska. Portrety wykonał A. Sołtan. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 152 s. Wydanie 2 tamże. Słowo wstępne L. Kruczkowskiego  1952. Biblioteka Trybuny Ludu, nr 32.

Tytuł oryginału: Briefe von Antifaschisten geschreiben vor ihrer Hinrichtung.

49. H. Rein: Finale Berlin. Powieść. Część 2. Tłumaczyła z języka niemieckiego M. Wisłowska. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 351 s.

Tytuł oryginału: Finale Berlin.

Tłumaczenie cz. 1: J. Frühling.

50. P. Wipp: Rozstajne drogi. [Opowiadania]. Tłumaczyła z języka niemieckiego M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1951, 132 s.

Tytuł oryginału: Wege nach allen Seiten.

Tytułów oryginałów opowiadań nie udało się ustalić. 

Zawartość: Stary fotel; Pierwsza i ostatnia armata; Cztery minuty spóźnienia; Dziecko będzie żyło; Pewnego dnia; Pieśń białego gołębia; Spotkanie ze śmiercią.

Recenzja:
M. RANICKI: Nowe tematy w literaturze niemieckiej. „Wieś” 1951 nr 52.

51. W. Wojewodin, E. Ryss: Sztorm. [Powieść]. Tłumaczyła z języka rosyjskiego M. Wisłowska. Warszawa: Prasa Wojskowa 1951, 389 s.

Tytuł oryginału: Burâ.

Recenzja:
T. WIELOCHOWSKI. „Morze” 1951 nr 11.

52. H. Hauser: Gdzie były Niemcy. [Powieść]. Z niemieckiego tłumaczyła M. Wisłowska. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 337 s. Wydanie następne: wydanie 1 masowe tamże 1953.

Tytuł oryginału: Wo Deutschland lag.

53. V.G. Jan: Nikita i Mikitka. [Opowiadanie]. Tłumaczyła z języka rosyjskiego M. Wisłowska. Ilustracje A. Alejnikowa reprodukowane z wydania rosyjskiego. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, 62 s.

Tytuł oryginału: Nikita i Mikitka.

54. S. Hermlin: Młodość nieujarzmiona. Wstęp: L. Kruczkowski. Tłumaczyła z niemieckiego M. Wisłowska. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 156 s. Wydania następne: tamże: wydanie 2 Wstęp: L. Kruczkowski. 1952 [i.e. 1953]. Biblioteka „Prasy”, wydanie 3 1955. Złota Biblioteka.

Tytuł oryginału: Die Erste Reihe.

Zawiera krótkie życiorysy młodych bojowników niemieckiego ruchu oporu.

55. H. Mann: Profesor Unrat. [Powieść]. Przełożyła z niemieckiego M. Wisłowska. Posłowie: M. Ranicki. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 213 s.  Wydania następne z podtytułem Błękitny anioł. Przedmowa: M. Łukasiewicz. Wrocław: Siedmioróg 1994.

Tytuł oryginału: Professor Unrat; Professor Unrat (Der blaue Engel). 

Recenzje:
1. J. OSTASZEWSKI. „Dziś i Jutro” 1953 nr 7 [sprostowanie nr 12].
2. A. SOWIŃSKI. „Twórczość” 1953 nr 4. 

56. H. Marchwitza: Pierwsze kroki i inne opowiadania. Tłumaczyła z języka niemieckiego M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1952, 151 s.

Tytuł oryginału: Unter uns.

Tytuły oryginałów: Mirolin; Kohlenzuschmeisser; Das gespentische Licht; Die Wette; Mein Anfang; Der „Knickerbocker”; Jascheks fangen neu an; Die Hohzeit; Die Zeichen; Er war schon da; Eine aufgeschriebene Rede; Der Kollege; Die Falle; Der Abtrünnige; Araganda; Die Familie. 

Zawartość: Mirolina; Pomnik ładowacza; Tajemnicze światło; Zakład; Moje pierwsze kroki; „Pumpy”; Jeszkowie zaczynają od nowa; Wesele; Znaki; Oni już są; Napisane przemówienie; Kolega; Pułapka; Renegat; Araganda; Rodzina.

Recenzja:
M. RANICKI. „Twórczość” 1952 nr 3.

57. W. Bredel: Korsarskie bractwo. Powieść historyczna. Tłumaczyła M. Wisłowska. Przekład pieśni korsarskich S. Średnickiego. Ilustrował J. Młodożeniec. Posłowie: M. Ranicki. Warszawa: Czytelnik 1953, 220 s.

Tytuł oryginału: Die Vitalienbrüder.

58. V. Pozner: Kto zabił Burrella? Przekład z francuskiego: M. Wisłowska i B. Kielski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, 170 s.

Tytuł oryginału: Qui a tué H.O. Burrel?

59. B. Uhse: Pierwsza bitwa. [Opowiadania]. Tłumaczyła z niemieckiego M. Wisłowska. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1953, 129 s. Wydanie 2 tamże 1954. Biblioteka Prasy.

Tytuł oryginału: Die erste Schlacht.

Tytuły oryginałów: Die erste Schlacht; Der Weg zum Rio Grande; Die Brücke.

Zawartość: Pierwsza bitwa; Wyprawa nad Rio Grande; Most.

60. M. Zimmering: Pietrek z Hamburga i jego bohater. [Powieść dla dzieci]. Przełożyła z języka niemieckiego M. Wisłowska. Ilustrował Cz. Gała. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 150 s.

Tytuł oryginału: Buttje Pieter und sein Held.

Recenzja:
[M. BRZESKI?] B.D. „Nowy Tor” 1953 nr 38.

61. H. Kipphardt: Szekspir pilnie poszukiwany. Komedia satyryczna w 3 aktach. Przełożyli: M. Wisłowska, A. Marianowicz. Wystawienie: Reżyseria: K. Rudzki. Warszawa, Teatr Syrena 1954. Wydanie osobne: Warszawa: Czytelnik 1955 [i.e. 1954], 97 s.

Tytuł oryginału: Shakespeare dringend gesucht.

Recenzje:
1. [Z.B. MITZNER] (j.s.). „Szpilki” 1955 nr 12
2. [K. NASTULANKA]. „Nowa Kultura” 1955 nr 11.

62. E. Rosenberg, J. Rosenberg: Listy z domu śmierci. Przełożyli z angielskiego M. Wisłowska i B. Kielski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 215 s.

Tytuł oryginału: Death house letters.

63. W. Dychawiczny, M. Słobodskoj: Gdzie ta ulica, gdzie ten dom? Wodewil w 3 aktach z muzyką B. Mokrousowa. Tłumaczyli: M. Wisłowska, A. Galis, S. Średnicki. Wystawienie: Reżyseria: A. Kwiatkowski. Warszawa, Teatr Ludowy 1954. Wydanie osobne: Opracowanie uwag inscenizacyjnych: J. Rakowiecki. Projekt dekoracji i kostiumów: R. Nowicki. Warszawa: Czytelnik 1955, 170 s. Biblioteka Świetlicowa „Czytelnika”.

Tytuł oryginału: Gde eta ulica, gde etot dom?

64. P. Gascar: Czas umarłych. [Opowieść]. Przełożyli z francuskiego M. Wisłowska i B. Kielski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 109 s.

Tytuł oryginału: Le temps des mortes.

Recenzje:
1. J. BŁOŃSKI. „Życie Literackie 1955 nr 32.
2. K. EBERHARDT. „Kamena” 1955 nr 1.
3. L. KOSSOBUDZKI. „Tygodnik Powszechny” 1955 nr 31.
4. A. LAM. „Nowe Książki” 1955 nr 41.

65. O. Gotsche: Głębokie bruzdy. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1955, 486 s.

Tytuł oryginału: Tiefe Fruchen.

66. L. Welskopf-Henrich: Synowie Wielkiej Niedźwiedzicy. [Powieść dla młodzieży]. Tłumaczyła M. Wisłowska. Posłowie, przypisy: K. Kotowski. Ilustrował R. Owidzki. Wydanie 2 [!] Warszawa: Czytelnik 1955, 453 s.

Tytuł oryginału: Die Söhne der Grossen Bärin. 

67. F. Wolf: Mane Tekel, czyli Latające talerze. Powieść. Przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1955, 500 s.

Tytuł oryginału: Manetekel oder die fliegenden Untertassen.

Recenzja:
B. DUDZIŃSKI. „Express Ilustrowany” 1955 nr 29, dodatek niedzielny „Panorama”.

68. M. Zimmering: Pogoń za butem. [Opowiadanie]. Przełożyła z języka niemieckiego M. Wisłowska. Ilustrowała J. Jasińska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, 122 s.

Tytuł oryginału: Die Jagd nach dem Stiefel.

69. M. Aymé: Ich głowy. [Utwór dramatyczny]. Przekład: A. Tarn, M. Wisłowska. Wystawienie: Reżyseria: Z. Tobiasz. Warszawa, Teatr Ateneum im. S. Jaracza 1956.

Tytuł oryginału: La Tête des autres.

70. F.C. Weiskopf: Zmierzch nad Dunajem. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Wiersze tłumaczył S. Średnicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 704 s.

Tytuł oryginału: Abschied vom Frieden.

Cz. 1 cyklu pt. Od wojny do wojny; część 2 zob. poz. 71.

71. F.C. Weiskopf: Dzieci epoki. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Wiersze przełożył S. Średnicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 628 s.

Tytuł oryginału: Kinder ihrer Zeit / Inmitten des Storms.

Część 2 cyklu pt. Od wojny do wojny; część 1 zob. poz. 70.

Recenzja:
M. RANICKI. „Nowe Książki” 1957 nr 8.

72. E. Claudius: Zielone oliwki i nagie skały. [Powieść]. Przełożyła z niemieckiego [M. Wisłowska] Jerzy Rawicz. Warszawa: Książka i Wiedza 1958, 346 s.

Tytuł oryginału: Grüne Oliven und nackte Berge.

73. A. Maurois: Wrześniowe róże. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Wiersze tłumaczył S. Średnicki. Warszawa: Czytelnik 1958, 234 s.

Wydanie elektroniczne:
Audiobook: Czyta: L. Teleszyński. Warszawa: Zakład Wydawnictw i Nagrań Polskiego Związku Niewidomych 1989, 7 kaset dźwiękowych

Tytuł oryginału: Les roses de septembre.

Recenzje:
1. [Z. GREŃ] (a.s.). „Życie Literackie” 1964 nr 10.
2. A.A. HALSKI. „Za i Przeciw” 1964 nr 21
3. A. KOWALSKA. „Kierunki” 1964 nr 49.
4. [W. SADKOWSKI] SAD. „Trybuna Literacka” 1964 nr 8.

74. M. Maurois: Prezent ślubny. Przekład i adaptacja: M. Wisłowska. Wystawienie radiowe: Reżyseria: J. Warnecki. Polskie Radio 1958.

Tytuł oryginału: Le cadeau de mariage.  

75. S. Zweig: Świat wczorajszy. Wspomnienia pewnego Europejczyka. [Pamiętnik]. Tłumaczyła M. Wisłowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 526 s. Wydania następne tamże: wydanie 2 przejrzane, poprawione i uzupełnione. Posłowie: A. Wołkowicz 2015, tamże 2021.

Tytuł oryginału: Die Welt von Gestern. Erinnerungen eines Europäers.

Recenzje:
1. Z. GREŃ. „Dziennik Polski” 1958 nr 92.
2. P. HERTZ. „Nowa Kultura” 1958 nr 8.
3. W.J. KASIŃSKI. „Nowe Książki” 1958 nr 7.

76. I. Kovács: Uparciuszek. [Opowiadanie dla dzieci]. Przełożyła M. Wisłowska. Ilustrował L. Csajághy. Budapeszt: Corvina 1959, [16] k. Wydanie 2 tamże 1960.

Tytuł oryginału: Dickopf.

77. P. MacDonald: Od szóstej do szóstej. [Powieść]. Tłumaczyła M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1959, 239 s.

Tytuł oryginału: R.I.P.

Adaptacja telewizyjna: M. Wisłowska i S. Średnicki. Telewizja Polska 1962.

Recenzja:
[Z. KUBIKOWSKI] zk. „Odra” 1959 nr 49.

78. H. Mann: Król Henryk IV u szczytu sławy. [Powieść]. Tłumaczyła M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1959, 884 s. Wydania następne: wydanie 2 tamże 1982; [wydanie 3] Katowice: Książnica 1997.

Wydanie elektroniczne:
Audiobook: Czyta H. Drygalski. Warszawa: Zakład Wydawnictw i Nagrań Polskiego Związku Niewidomych 1983, 39 kaset dźwiękowych.

Tytuł oryginału: Die Vollendung des Königs Henri Quatre.

79. H.E. Nossack: Najpóźniej w listopadzie. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1959, 325 s.

Tytuł oryginału: Spätestens im November.

80. B. Apitz: Nadzy wśród wilków. [Powieść]. Przełożyła z niemieckiego [M. Wisłowska] Jerzy Rawicz. Warszawa: Książka i Wiedza 1960, 467 s. Wydania następne tamże: wydanie 2 1962. Biblioteka Powszechna, wydanie 3 1963, wydanie 4 1973; wydanie 5 Warszawa: Czytelnik 1976. Biblioteka Zwycięstwa.

Tytuł oryginału: Nackt unter Wölfen.

Recenzje:
B. DUDZIŃSKI. „Głos Pracy” 1960 nr 246.
R. KARST. „Nowe Książki” 1960 nr 16.

81. B. Brecht: Wieniec laurowy. Przekład: M. Wisłowska. Wystawienie radiowe: Adaptacja i reżyseria: J. Rakowiecki. Polskie Radio 1960.

Tytuł oryginału: Die Lorbeerkranz.

82. L. Feuchtwanger: Odyseusz i wieprze, czyli Tarapaty z kulturą. [Opowiadanie]. Przełożyła M. Wisłowska. Ilustrował A. Stefanowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 53 s. Seria z Jednorożcem.

Tytuł oryginału: Odysseus und die Schweine oder Das Unbehagen an der Kultur.

Adaptacja radiowa: Adaptacja i reżyseria: E. Płaczek. Polskie Radio 1968.

Recenzje:
1. R. KARST. „Nowe Książki” 1960 nr 12.
2. M. KLIMAS-BŁAHUTOWA. „Panorama” 1960 nr 29 dodatek „Powieść-Nowela-Rozrywki”
3. J. SUSUŁ. „Tygodnik Powszechny” 1960 nr 19.

83. B. Ławrienow: Czterdziesty pierwszy i inne opowiadania. Przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960, 457 s.

Przedruk opowiadania Satelita w tłumaczeniu M. Wisłowskiej w: Czterdziesty pierwszy. [Opowiadania]. Przekład: A. Bogdański, T.J. Evert, M. Wisłowska. Warszawa: Książka i Wiedza; Moskwa: Raduga 1987 s. 86-211.

Tytuł oryginału: Izbrannyje proizvedenaâ.

Tytuły oryginałów: Marina; Niebiesnyj kartuz; Sorok pervyj; Sied’moj sputnik; Sročnyj fraht; Sčastie Lioši Širikova; Rasskaz o prostoj vešči; Komendant Puškin; Vystrieł s Nevy; Dvoriec Kšesinskoj; Lidočkino licho; Mol; Otrok Grigorij; Korotkaâ poviest o siebie.

Zawartość: Marina; Gwiaździsty blask; Czterdziesty pierwszy; Satelita; Terminowy ładunek; Szczęście Loszy Szirikowa; Zwykła sprawa; Komendant Puszkin; Wystrzał z Newy; Spotkanie; Żelazny Krzyż; Lotnik na żaglu; Zwiadowca Wichrow; Urodziny.

84. B. Uhse: Opowiadania meksykańskie. Przekład z niemieckiego Z. Rybickiej, M. Wisłowskiej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960, 123 s.

Tytuł oryginału: Mexikanische Erzählungen.

W przekładzie M. Wisłowskiej z poz. 59: Droga do Rio Grande. 

Recenzja:
Z. ŻABICKI. „Nowe Książki” 1960 nr 11.

85. L. Borysow: Bardzo możliwe. [Powieść i opowiadania]. Przełożyła M. Wisłowska. [Wiersze tłumaczył S. Średnicki]. Warszawa: Iskry 1961, 213 s.

Tytuł oryginału: Ves’ma vozmožno.

Tytuły oryginałów: Ves’ma vozmožno; Pomoščik Nata Pinkertona; Poslednaâ prem’era; Večnaâ Anna; Den’ v Melihove; Večernââ zarâ; Posl’e doždâ.

Zawiera powieść pt. Bardzo możliwe oraz opowiadania: Pomocnik Nata Pinkertona; Ostatnia premiera; Biała czapeczka; Wieczna Anna; Dzień w Mielichowie; Zorza wieczorna; Po deszczu.

86. B. Brecht: Cezar i jego legionista. Przekład: M. Wisłowska. Wystawienie radiowe: Adaptacja: A. Piotrowski. Reżyseria: T. Byrski. Polskie Radio 1961.

Tytuł oryginału: Die Geschäfte des Herrn Julius Caesar.

87. A. Maurois: Życie Aleksandra Fleminga. [Opowieść biograficzna]. Przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1961, 365 s. Wydania następne: tamże: wydanie 2 1962. Biblioteka Powszechna, wydanie 3 1967.

Tytuł oryginału: La vie de sir Alexander Fleming.

Recenzje:
1. I. KRZYWICKA. „Argumenty” 1961 nr 8.
2. S. ZIELIŃSKI. „Nowe Książki” 1961 nr 7.

88. M. Norton: Kłopoty rodu Pożyczalskich. [Powieść dla dzieci]. Przekład: M. Wisłowska. Ilustracje: A. Strumiłło. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961, 174 s. Wydania następne: tamże: wydanie 2 1971, wydanie 3 1986; Warszawa: Prószyński i S-ka 1997; Ilustrowała E. Dziubak. Warszawa: Dwie Siostry 2012, tamże: wydanie 2 2020. Pożyczalscy / Mary Norton, 1, wydanie 3 2024

Część 1 cyklu: Pożyczalscy, część 2-4 zob. poz. 97, 103, 109.

Tytuł oryginału: The Borrowers Aloft.

Adaptacja teatralna: Adaptacja i reżyseria: M. Ciunel. Wystawienie: Lublin, Teatr im. H. Ch. Andersena 2002. 

89. R. Bolt: Oto jest głowa zdrajcy. Sztuka w 2 aktach. Przekład: J. Karczmarewicz-Fedorowska, M. Wisłowska. Druk pt. Kanclerz i król: „Dialog” 1962 nr 8 s. 62-112. Wystawienie: Reżyseria: W. Laskowska. Warszawa, Teatr Narodowy 1965. 

Tytuł oryginału: A Man for all Season.

90. A. Roskin: Czechow. Opowieść biograficzna. Adaptacja: M. Wisłowska. Ilustrował J. Czerwiński. Warszawa: Nasza Księgarnia 1962, 198 s.

Podpisane błędnie: M. Wisłocka.

Uzupełnione materiałami z monografii M.W. Wodowozowa: Życie i twórczość Czechowa, oraz ze wspomnień rodziny i przyjaciół pisarza.

Tytuł oryginału: Čehov.

91. W. Schilling: Siewcy strachu. [Powieść]. Tłumaczyła z niemieckiego [M. Wisłowska] Jerzy Rawicz. Warszawa: Książka i Wiedza 1962, 397 s. Wydania następne tamże: wydanie 2 1964. Biblioteka Powszechna, wydanie 3 1971.

Tytuł oryginału: Die Angstmacher.

Recenzja:
J. CHOCIŁOWSKI. „Trybuna Mazowiecka” 1962 nr 58.

92. A. Selinko: Mój mąż się żeni. [Powieść]. Tłumaczyła M. Wisłowska. „Wieczór Wybrzeża” 1962 nr 45-116.

Tytuł oryginału: Segodnaâ moj muž ženitsja. 

93. A. Thomas: Catherine zostaje żołnierzem. [Powieść]. Przekład: M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1962, 283 s.

Tytuł oryginału: Die Katrin wird Soldat.

Recenzja:
S. WYGODZKI. „Nowe Książki” 1963 nr 3.

94. S. Arnér: Ich dwoje. [Utwór dramatyczny]. Przekład: M. Wisłowska. Wystawienie radiowe: Reżyseria: B. Bromek. Polskie Radio 1963.

Tytuł oryginału: Två.

95. E. Danneberg: Przygoda porucznika Prentjesa. [Powieść dla młodzieży]. Tłumaczyła M. Wisłowska. Ilustrował A. Jurkiewicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 117 s.

Tytuł oryginału: Das Abenteuer des Lautnant Prentjes.

96. H.K. Laxness: Salka Valka. [Powieść]. Tłumaczenie z języka niemieckiego: M. Wisłowska. Przekład tekstów wierszowanych: S. Średnicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 466 s.

Tytuł oryginału: Salka Valka.

Recenzja:
P. GRAFF. „Nowe Książki” 1963 nr 12. 

97. M. Norton: Pożyczalscy idą w świat. [Powieść dla dzieci]. Przełożyła z angielskiego M. Wisłowska. Ilustrował A. Strumiłło. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 221 s. Wydania następne: tamże: wydanie 2 1971, [wydanie 3] 1986; Ilustrowała M. Wieczorek. Warszawa: Prószyński i S-ka 1998. Klasyka Dziecięca; Ilustrowała E. Dziubak. Warszawa: Dwie Siostry 2014, tamże: wydanie 2 2020, wydanie 3 2024.

Część 2 cyklu Pożyczalscy; część 1, 3-4 zob. poz. 88, 103, 109.

Tytuł oryginału: The Borrowers Aloft.

98. F. Mayer: Sieć nienawiści. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 365 s. Klub Interesującej Książki.

Tytuł oryginału: Web of hate. 

99. L. Renn: Wojna bez bitew. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1964, 336 s.

Tytuł oryginału: Das Krieg ohne Schlacht.

Recenzje:
1. A. CIEŃSKI. „Odra” 1964 nr 5.
2. O. TERLECKI: Trudno pisać o wojnie. „Życie Literackie” 1964 nr 33. 

100. R.L. Stevenson: Dr Jekyll i Mr Hyde. [Opowiadanie]. Przekład: M. Wisłowska. Wystawienie telewizyjne: Scenariusz i reżyseria: J. Antczak. Telewizja Polska 1964.

Tytuł oryginału: The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde and Other Stories.

101. B. Brecht: Ranny Sokrates. Widowisko w 2 odsłonach. Przekład: T. Śliwiak, M. Wisłowska. „Głos Młodzieży Wiejskiej” 1965 nr 4.

Tytuł oryginału: Der Verwunde Sokrates.

102. W.M. Diggelmann: Harry Wind zeznaje. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1965, 231 s.

Tytuł oryginału: Das Verhör des Harry Wind. 

103. M. Norton: Pożyczalscy na wyspie. [Powieść dla dzieci]. Przełożyła M. Wisłowska. Ilustrował A. Strumiłło. Warszawa: Nasza Księgarnia 1965, 194 s. Wydania następne: tamże wydanie 2 1972, [wydanie 3] 1986; wydanie 4 Ilustrowała M. Wieczorek. Warszawa: Prószyński i S-ka 1998. Klasyka Dziecięca; Ilustrowała E. Dziubak. Warszawa: Dwie Siostry 2014, tamże wydanie 2 2020. Pożyczalscy / Mary Norton; 3.

Część 3 cyklu: Pożyczalscy; część 1, 2, 4 zob. poz. 88, 97, 109.

Tytuł oryginału: The Borrowers Aloft.

104. H. Sandberg: Grafika i satyra. [Katalog wystawy, Warszawa X 1965]. Redakcja: A. Potocka. Opracowanie graficzne: E. Lipiński. Tłumaczyła M. Wisłowska. Przedmowa: I. Witz. Warszawa: [b.w.] 1965, 12 k. Związek Polskich Artystów Plastyków, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych.

Tytuł oryginału: 40 Jahre Graphik und Satire.

105. H.K. Laxness: Czysty ton. [Powieść]. Przełożyła [z niemieckiego] M. Wisłowska. Wiersze przełożył S. Średnicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 319 s. KIK Klub Interesującej Książki.

Tytuł oryginału: Brekkukotsannall.

106. W. Hall: Oczekiwanie. [Powieść]. Wystawienie telewizyjne: Adaptacja i reżyseria: J. Bratkowski. Telewizja Polska 1966.

Tytuł oryginału: Say who you are?

107. H. Berlewi: Malarstwo. [Katalog wystawy]. Tłumaczyły z francuskiego J. Kasińska, M. Wisłowska. Zielona Góra: [b.w. 1967, 28] s. Związek Polskich Artystów Plastyków [et al.]. 

Tytułu oryginału nie udało się ustalić.

108. W.M. Inge: Wróć, Kropeczko. Sztuka w 2 aktach. Tłumaczyła M. Wisłowska. W: Współczesny dramat amerykański. T. 3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967 s. 387-470.

Tytuł oryginału: Come back, Little Sheba.

109. M. Norton: Pożyczalscy w przestworzach. [Powieść dla dzieci]. Przełożyła M. Wisłowska. Ilustrował A. Strumiłło. Warszawa: Nasza Księgarnia 1967, 193 s. Wydania następne: tamże wydanie 2 1972, wydanie 3 1986; Ilustrowała M. Wieczorek. Warszawa: Prószyński i S-ka 1998. Klasyka Dziecięca; Ilustrowała E. Dziubak. Warszawa: Dwie Siostry 2015, wydanie 2 tamże 2020.

Część 4 cyklu: Pożyczalscy; część 1-3 zob. poz. 88, 97, 103.

Tytuł oryginału: The Borrowers Aloft.

Recenzja:
H. SKROBISZEWSKA. „Nowe Książki” 1967 nr 7.

110. J. Popplewell: Ostatnie słowo. [Utwór dramatyczny]. Tłumaczyła M. Wisłowska. Wystawienie telewizyjne: Reżyseria: T. Aleksandrowicz. Telewizja Polska 1967.

Tytuł oryginału: The last word.

111. S. Zweig: Zbiór, którego nie było. [Opowiadanie]. Przekład: M. Wisłowska. Wystawienie radiowe: Adaptacja pt. Melancholia Dürera: J. Skotnicka. Reżyseria: Z. Pieńkiewicz-Malanowska. Polskie Radio 1967. Zob. poz. 2.

Tytuł oryginału: Die unsichtbare Sammlung.

112. K. Allfrey: Penny i dobra wróżka. [Powieść dla młodzieży]. Przełożyła M. Wisłowska. Ilustrował Z. Łoskot. Warszawa: Nasza Księgarnia 1968, 187 s.

Tytuł oryginału: Penny Brown.

Recenzja:
A. SENDELA. „Nowe Książki” 1968 nr 24.

113. F. Feld: Wyprawa po znaczek pocztowy. [Powieść dla młodzieży]. Przełożyła M. Wisłowska. Ilustrowała A. Kołakowska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1968, 200 s.

Tytuł oryginału: Der Regenbogen fährt nach Masagara.

114. B.L. Burman: Powódź w Zatoce Sumów. [Opowiadanie dla młodzieży]. Przełożyła z angielskiego M. Wisłowska. Ilustrował M. Gawryś. Warszawa: Nasza Księgarnia 1969, 77 s.

Tytuł oryginału: High water at Catfish bend.

115. W. Fairchild: Głos mordercy. [Utwór dramatyczny]. Przekład: M. Wisłowska. Wystawienie telewizyjne: Reżyseria: H. Drygalski. Telewizja Polska 1969.

Tytuł oryginału: The sound of murder.

116. J. Popplewell: Ślepa uliczka. [Utwór dramatyczny]. Przekład: M. Wisłowska. Wystawienie telewizyjne: Reżyseria: B. Trukan. Telewizja Polska 1969.

Tytuł oryginału: Blind Alley.

117. G. Simenon: Maigret i sprawa Nahoura. [Powieść]. Tłumaczyła M. Wisłowska. „Słowo Polskie” 1969 nr 237-302; „Express Wieczorny” 1969 nr 304/305-309/310, 1970 nr 1-44.

Tytuł oryginału: Maigret et l’affaire Nahour.

118. G. Łozgaczew-Jelizarow: Niezapomniane przeżycia. [Opowieść autobiograficzna]. Przełożyli z rosyjskiego: M. Wisłowska i S. Średnicki. Ilustracje: L. Janecka. Warszawa: Nasza Księgarnia 1970, 278 s. Wydanie 2 tamże 1977.

Tu m.in. rozdział dotyczący M. Gorkiego.

Tytuł oryginału: Nezabyvaemoe.

Recenzja:
K. KULICZKOWSKA. „Nowe Książki” 1970 nr 8.

119. M. Brett: Klucze. [Komedia]. Tłumaczyła M. Wisłowska. Wystawienie telewizyjne: Reżyseria A. Minkiewicz. Telewizja Polska 1971.

Tytuł oryginału: Key Witness.

Recenzja:
[M. DIPONT] (md). „Życie Warszawy” 1971 nr 146.

120. H. Grabner: Tajna sprawa „Norsk Hydro”. [Powieść]. Przekład M. Wisłowskiej. Warszawa: Książka i Wiedza 1971, 513 s. Wydania następne tamże: wydanie 2 1972, wydanie 3 1974.

Tytuł oryginału: Geheimsache Norsk Hydro.

Recenzja:
M. HRYNIEWICZ. „Nowe Książki” 1971 nr 23.

121. A. Schnitzler: Panna Elza i inne opowiadania. Wybór: B. Surowska. Przełożyli M. Wisłowska i J. Frühling. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 400 s.

Tytuł oryginału: Die Erzählenden Schriften.

Tytuły oryginałów: Der Andere. Aus dem Tagebuch eines Hinterbliebenen; Der Sohn; Der Witwer; Der Ehrentag; Die Toten schweigen; Lieuntenant Gustl; Die Fremde; Die griechische Tänzerin; Das Tagebuch der Redegonda; Der grüne Krawatte.

W przekładzie M. Wisłowskiej: Rywal; Syn; Wdowiec; Benefis; Umarli milczą; Porucznik Gustl; Ślepy Geronimo i jego brat; Nieodgadniona; Turecka tancerka; Pamiętnik Redegondy; Zielony krawat.

Recenzje:
1. S.H. KASZYŃSKI. „Miesięcznik Literacki” 1971 nr 10.
2. N. ZACHAJKIEWICZ. „Gazeta Krakowska” 1971 nr 79.

122. G. Simenon: Tajemnica komisarza Maigret. [Powieść]. Przełożyła z języka francuskiego M. Wisłowska. „Express Wieczorny” 1971 nr 288-309/311, 1972 nr 1-42. Wydanie osobne: Warszawa: Iskry 1973, 159 s. Klub Srebrnego Klucza, wydanie 2 tamże 1980.

Tytuł oryginału: Maigret et le voleur paresseux.

Recenzje:
1. [C. BŁOŃSKA] K. KTOZACZ. „Profile” 1973 nr 25.
2. Z. DOLECKI. „Słowo Powszechne” 1973 nr 97.

123. F. Lockridge, R. Lockridge: Bezimienny kot. [Opowieść dla dzieci]. Przełożyła M. Wisłowska. Ilustracje: T. Wilbik. Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 83 s.

Tytuł oryginału: The nameless cat.

Omówienie:
A. GOMÓŁA: Ale ja przyrzekłem kotu… „Guliwer” 2009 nr 4.

124. E. Permiak: Mawrik. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Teksty wierszowane przełożył S. Średnicki. Ilustrował B. Zieleniec. Warszawa: Nasza Księgarnia 1973, 316 s.

Tytuł oryginału: Detstvo Mavrika.

Recenzja:
D. WALCZAK. „Nowe Książki” 1973 nr 16.

125. G. Simenon: Rewolwer Maigreta. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. „Express Wieczorny” 1972 nr 294-309/310, 1973 nr 1-44.

Tytuł oryginału: Le revolver de Maigret.

126. T. Kaiko: Japońska opera za trzy grosze. [Powieść]. Przełożyła z  niemieckiego: M. Wisłowska. Wiersze przełożył S. Średnicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 231 s. KIK Klub Interesującej Książki.

Tytuł oryginału: Nihon sammon opera.

Tytuł niemieckiego przekładu: Japanische Dreigroschenoper.

Recenzje:
1. H. BEREZA. „Tygodnik Kulturalny” 1973 nr 35.
2. M. NOWAKOWSKA. „Literatura na Świecie” 1973 nr 11.
3. [M. SPRUSIŃSKI] M.S. „Literatura” 1973 nr 33.

127. H. Otto: Na przykład Józef. [Powieść]. Przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Czytelnik 1973, 303 s.

Tytuł oryginału: Zum Beispiel Josef.

128. Pchła w uchu. Komedia muzyczna wg G. Feydeau w przekładzie M. Wisłowskiej. Adaptacja i teksty piosenek: A. Marianowicz. Muzyka: W. Słowiński. Wystawienie: Reżyseria: W. Kwaskowski. Gdynia, Teatr Muzyczny 1973.

Tytuł oryginału: La Puce á l’oreille.

129. U. Plenzdorf: Nowe cierpienia młodego W. [Utwór dramatyczny]. Przekład: M. Wisłowska. Wystawienie: Reżyseria: H. Rozen. Warszawa, Teatr Rozmaitości 1974.

Tytuł oryginału: Die nauen Leiden des jungen W.

Recenzje i omówienia:
1. I. BOŁTUĆ. „Kultura” 1974 nr 23.
2. [S.E. BURY] S. POLANICA. „Słowo Powszechne” 1974 nr 128.
3. A. GRODZICKI. „Życie Warszawy” 1974 nr 126.
4. A. WRÓBLEWSKI. „Argumenty” 1974 nr 24.

130. P. Abraham: Fryderyk, czyli interesująca historia, jaka wydarzyła się w Berlinie, stolicy Niemieckiej Republiki Demokratycznej, nad rzeką Szprewą. [Opowiadanie]. Przetłumaczyła M. Wisłowska. Zilustrował E. Binder. Warszawa: Nasza Księgarnia; Berlin: Kinderbuchverlag 1974, 32 s.

Tytuł oryginału: Frederic.

131. F. Feld: Dlaczego w Zoo nie ma smoków. [Opowiadanie]. Przełożyła M. Wisłowska. Ilustracje: Z. Witwicki. Warszawa: Nasza Księgarnia 1974, 30 s.

Tytuł oryginału: Warum es im Zoo keine Drachen gibt.

132. G. Simenon: Maigret i pan Charles. [Powieść]. Przekład M. Wisłowskiej. „Słowo Powszechne” 1974 nr 10-81, „Gazeta Białostocka” 1974 nr 34-92, „Głos Koszaliński” 1974 nr 196-264. Wydanie osobne: Toruń: Wydawnictwo „C&T” 2009, 159 s.

Tytuł oryginału: Maigret et monsieur Charles.

133. L. Foelbach: Trzeci wiek. [Utwór dramatyczny]. Przekład: M. Wisłowskiej. Wystawienie: Reżyseria: B. Augustyniak. Kalisz, Teatr im. W. Bogusławskiego 1975.

Tytuł oryginału: Jahresringe.

134. H. Grabner: X-211 i Czarna Dama. [Powieść]. Z niemieckiego przełożyła M. Wisłowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1975, 266 s.

Tytuł oryginału: Makedonisches Duell.

135. P. Buddee: Ucieczka Fenian. [Powieść]. Przekład M. Wisłowskiej. Warszawa: Nasza Księgarnia 1976, 195 s.

Tytuł oryginału: The Escape of the Fenians. 

Omówienie:
J. HARTWIG-SOSNOWSKA. „Nowe Książki” 1976 nr 3.

136. J. Cameron: Pompa. [Słuchowisko]. Przekład: M. Wisłowska. Reżyseria: Z. Nardelli. Polskie Radio 1976.

Tytułu oryginału nie udało się ustalić.

137. P. Ławrienow: Ballada w czerwieni. [Utwór dramatyczny]. Adaptacja: K. Rutkowska. Reżyseria: H. Giżycki. Wystawienie: Kielce, Teatr im. S. Żeromskiego 1977.

Tytułu oryginału nie udało się ustalić. 

Recenzja:
I. JAROSZ. „Przymierze Kieleckie” 1977 nr 11.

138. B. Ławrienow: Czterdziesty pierwszy. [Opowiadania] Przekład: A. Bogdański, T.J. Evert, M. Wisłowska. Warszawa: Książka i Wiedza; Moskwa: Raduga 1987, 293 s.

W przekładzie M. Wisłowskiej z poz. 83: Satelita.

PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE WRAZ Z LOKALIZACJĄ

1. H. Hauser: Łańcuchy. Tłumaczyli M. Wisłowska, J. Frühling. Powstanie przekładu post 1951. Egzemplarz przekładu w Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu.

Tytuł oryginału: Prozess Wedding.

2. D. Howarth: Gabriela i lokatorzy. [Utwór dramatyczny]. Powstanie przekładu ante 1964.

Informacja o przekładzie: „Biuletyn Ministerstwa Kultury i Sztuki” 1964 nr 3, s. 18.

Tytułu oryginału i lokalizacji nie udało się ustalić.

3. N. Krasna: Niedziela w Nowym Jorku. [Utwór dramatyczny]. Powstanie przekładu ante 1967.

Informacja o przekładzie: „Biuletyn Ministerstwa Kultury i Sztuki” 1967 nr 5, s. 36.

Tytułu oryginału i lokalizacji nie udało się ustalić.

PRACE DOTYCZĄCE LITERATUR, KTÓRYMI ZAJMOWAŁA SIĘ TŁUMACZKA

PRACE REDAKCYJNE

W kołchozach radzieckich. Opowiadania chłopów z wycieczki po kołchozach radzieckich w 1950 r. [Redaktor odpowiedzialny: M. Wisłowska]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 149 s.

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

TŁUMACZKA O SOBIE

1. Teczka osobowa Marii Wisłowskiej jako członkini Związku Literatów Polskich. Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich w Warszawie.

2. Akta Uniwersytetu Warszawskiego. Wasserman Melania. Album Uniwersytetu 7449. Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego.

3. Ankieta dla IBL PAN 1966. 

4. Relacja Melanii Wassermanówny w: W. Bartoszewski: Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939-1945. Warszawa 1967 s. 388-389.

5. O warsztacie, tytułach i słownikach. „Literatura na Świecie” 1972 nr 10.

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. J. CHUDEK. „Rocznik Literacki 1975” wyd. 1976.

2. [K. BATORA] K.B. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 9. Warszawa 2004.

OMÓWIENIA

1. A. DOBRACZYŃSKA. „Polnische Wochenschau” 1973 nr 2 [omówienie pracy przekładowej M. Wisłowskiej].

2. Centrum Badań nad Zagładą Żydów / Baza danych / Osoby / Wasserman Melania: https://getto.pl/pl/Osoby/W/Wasserman-Melania

3. Polscy sprawiedliwi link: https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-rodzina-srednickich-i-rybickich

Grażyna Pawlak

1902-1975

Urspüngl. Name Melania Wassermanówna [Wasserman], 1942 nahm sie den Namen Maria Wisłowska an; ihre Übersetzungen signierte sie bis 1947 mit M. Wasermanówna, ab 1947 mit M. Wisłowska.

Pseudonyme und Kryptonyme: Jerzy Rawicz; M.; M.W.; Melitta Baranowska; mew.; mewa; Zuzanna Melicka.

Übersetzerin.

Geboren am 17. Juli 1902 in Warschau in einer polonisierten jüdischen Familie, Tochter des Buchhalters  Filip Wasserman, der 1912 zum Geschäftsführer der Aktiengesellschaft Kawenczyńskie Zakłady Cegielniane Kazimierza Granzowa [Ziegelei von Kazimierz Granzow in Kawęczyn] befördert wurde, und von Helena, geb. Zylberlast, einer Fremdsprachenlehrerin. Zunächst erhielt sie Hausunterricht, in den Jahren 1913-17 besuchte sie die Mädchenpension von Halina Gepnerówna und in den letzten zwei Jahren ihrer Schulbildung war sie Schülerin am Staatlichen Klementyna-Hoffmanowa-Mädchengymnasium [Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej], an dem sie 1920 das Abitur bestand. Im gleichen Jahr begann sie ihr Studium an der Philosophischen Fakultät der Universität Warschau (UW). Während des Studiums war sie in der Liga der Akademischen Staatsverteidigung [Liga Akademicka Obrony Państwa] aktiv und wirkte bei Spendensammlungen für die Betreuung ehemaliger Soldaten mit. Nachdem sie sie von ihrem Studium beurlauben lies, reiste sie 1924 für mehrere Monate nach Frankreich, um an der Universität Nancy ihre Sprachkenntnisse zu vertiefen. Nach ihrer Rückkehr erhielt sie 1926 das Absolutorium und im gleichen Jahr begann sie ihre Tätigkeit als Schriftstellerin und Übersetzerin der französischen und deutschen Literatur. Ihr übersetzerisches Debüt war die Übertragung von Stefan Zweigs dramatischer Dichtung Jeremias [poln. Jeremiasz] (1926). Sie publizierte auch eigene Prosastücke, Gedichte und Aufsätze in Warschauer Zeitschriften wie„Bluszcz” (1926), „Kurier Poranny” (1926-30; dort auch unter dem Pseudonym Jerzy Rawicz), „Kurier Warszawski” (um 1930), „Kobieta Współczesna” (1931-38; hier oft unter dem Pseudonym Zuzanna Melicka), „Antena” (1936) und „Ster“ (1937; auch unter dem Pseudonym Melitta Baranowska). 1929 trat sie dem Berufsverband Polnischer Schriftsteller [Związek Zawodowy Literatów Polskich (ZZLP), seit 1949: Verband Polnischer Schriftsteller (Związek Literatów Polskich – ZLP) bei. 1938 reiste sie nach London, um ihre Sprachkompetenzen zu erweitern und belegte im College of Foreign Languages, einer Sprachschule für Ausländer, einen Englisch-Sprachkurs. Anschließend unternahm sie eine Reise nach Frankreich und Deutschland und kam Mitte 1939 nach Polen zurück. Zu dieser Zeit beherrschte sie fließend fünf Fremdsprachen: Deutsch, Französisch, Russisch, Italienisch und Englisch. Nach dem Ausbruch des Zweiten Weltkriegs hielt sie sich weiterhin in Warschau auf, 1940 wurde sie mit ihrer Mutter ins Warschauer Ghetto übersiedelt. Während der ersten zwei Jahre der deutschen Besatzung verlor sie alle Familienmitglieder, 1942 gelang es ihr aus dem Ghetto zu entkommen. Dank der Hilfe der Familie von Stanisław Średnicki, die Personen jüdischer Herkunft unterstützte, lebte sie bis Kriegsende versteckt in Warschau und benutzte den falschen Namen Maria Wisłowska. Ihren Lebensunterhalt verdiente sie vor allen mit Fremdsprachenunterricht, für kurze Zeit war sie als Kanzleigehilfin im Obdachlosenheim „Polus“ im Warschauer Stadtteil Praga angestellt. Nach Kriegsende wohnte sie in Warschau weiter bei der Familie Średnicki. 1945-47 arbeitete sie für den Polnischen Rundfunk [Polskie Radio] als Redakteurin in der Abteilung für politische Propaganda, gelegentlich arbeitete sie mit der Literaturabteilung zusammen. Sie war auch Redaktionssekretärin der Wochenzeitschrift „Radio i Świat”. Seit 1946 war sie Mitglied der Polnischen Arbeiterpartei [Polska Partia Robotnicza (PPR)], seit 1948 – der Vereinigten Polnischen Arbeiterpartei [Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR)]. Sie setzte ihre Tätigkeit als Übersetzerin vor allem englischer, französischer, deutscher und russischer Literatur fort und signierte ab 1947 ihre Übersetzungen mit dem während der deutschen Besatzung angenommenen Namen. In den Jahren 1947-1950 arbeitete sie in der Verlagsgenossenschaft „Książka i Wiedza”, wo sie bis Ende 1949 die Auslandsabteilung leitete (sie war für Fragen des Urheberrechts zuständig); in den Jahren 1948-49 stand sie dem Betriebsrat des Verlags vor. 1952 wurde sie Mitglied der Literatursektion von ZAiKS [Vereinigung der Bühnenautoren und -komponisten – Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych]. 1953 wurde sie Vorstandsmitglied der Warschauer Abteilung des Verbands Polnischer Schriftsteller (ZLP). Seit 1957 war sie Vorstandssekretärin der Übersetzersektion des Polnischen PEN-Clubs. 1958 wurde sie Mitglied des Polnischen PEN-Clubs und nahm im gleichen Jahr an der vom Polnischen PEN-Club in Warschau organisierten Ersten Internationalen Tagung der Literaturübersetzer [Pierwszy Międzynarodowy Zjazd Tłumaczy Literatury Pięknej] teil, ebenso wie an einer Konferenz der Literaturübersetzer in Bad Godesberg, die im Rahmen des Kongresses der Fédération internationale des traducteurs (FIT) stattfand. Ihre Übersetzungen, Aufsätze und Rezensionen publizierte sie u.a. in: „Głos Nauczycielski” (1949; unter dem Pseudonym mewa), „Nowa Kultura” (1952-61; signiert: M.W., mew.), „Express Wieczorny” (1954-72, mit Unterbrechungen), „Zwierciadło” (1957-70, 1973-75), „Widnokręgi” (1960-63), „Polish Literature” (1969-74) sowie in „Literatura na Świecie” (1972-74). In den Jahren 1968-69 war sie Mitglied im Redaktionskomitee der Zeitschrift „Bulletin des Livres Nouveaux et Pièces de Théâtre” (hier 1969 zahlreiche Aufsätze und Rezensionen, unter dem Kryptonym M.W.). Sie arbeitete weiterhin als Übersetzerin dramatischer Texte mit dem Polnischen Rundfunk und Fernsehen zusammen. Für die Vermittlung von Meisterwerken der Weltliteratur an polnische Leser erhielt sie 1968 zusammen mit anderen Übersetzern den Marian-Kister-Preis des New Yorker Verlags Roy Publishers (der auf den in der Zwischenkriegszeit gegründeten polnischen Verlag Rój zurückging). Sie wurde ausgezeichnet mit dem Goldenen Verdienstkreuz der Republik Polen [Złoty Krzyż Zasługi] (1955) sowie mit dem Ritterkreuz des Ordens Polonia Restituta [Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski] (1966). Sie starb am 7. Dezember 1975 in Warschau und wurde auf dem Powązki-Friedhof im Grab der Familie Rybicki (verwandt mit der Familie Średnicki, mit der sie sich während des Zweiten Weltkrieges gemeinsam für die Rettung von Juden engagierte) beigesetzt. 

Der Verbleib ihres Archivs ist nicht bekannt.