SOBIENIOWSKI Florian

SOBIENIOWSKI Florian

1881-1964

Imiona metrykalne: Florian Józef.

Pseudonimy i kryptonimy: F. Batyżowiecki; F.S.; Joseph Floryan; S.O. Bieniowski.

Tłumacz, krytyk literacki i teatralny.

Urodzony 4 maja 1881 we wsi Tereszki na Podolu w rodzinie ziemiańskiej; syn Floriana Hilarego Sobieniowskiego i Klary z Miklaszewskich. W dzieciństwie mieszkał we wsiach na Podolu i na Humańszczyźnie, a od 1889 w Andrychowie, gdzie ukończył szkołę ludową. Od 1892 uczęszczał do Gimnazjum Cesarsko-Królewskim im. B. Nowodworskiego w Krakowie (Gimnazjum Cesarsko-Królewskie im. B. Nowodworskiego w Krakowie). W 1900 zdał maturę i do 1904 studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) (Uniwersytet Jagielloński) w Krakowie. W 1904-05 odbywał praktykę nauczycielską w krakowskim c.-k. III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego (Cesarsko-Królewskie (c.k.) III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego). W 1905-07 pracował jako nauczyciel łaciny i języka polskiego w gimnazjach w Nowym Targu i na terenie Kielecczyzny, a od 1907 w Warszawie. W 1909 wyjechał do Monachium, gdzie do 1910 uzupełniał studia w zakresie historii sztuki i estetyki. W 1909 przebywał także w uzdrowisku w Bad Wörishofen, gdzie zawarł znajomość z nowozelandzką pisarką Katherine Mansfield. Zainspirował ją do napisania wiersza To Stanislaw Wyspianski (1910), a sam, pod jej wpływem, rozpoczął pracę przekładową z literatury angielskiej; zajął się tłumaczeniem poezji Walta Whitmana. Po powrocie do kraju zadebiutował w 1910 wierszem pt. Gwiazda zaranna (podpisany: F. Batyżowiecki) oraz przekładami poezji W. Whitmana i wspomnianego utworu K. Mansfield Pamięci Stanisława Wyspiańskiego w dodatku literackim do „Gazety Poniedziałkowej” (Gazeta Poniedziałkowa) (nr 36); publikował tu do 1911. W 1910-12 kontynuował okresowo studia z historii sztuki i estetyki w Paryżu. W 1911 jego przekłady wierszy Whitmana ukazywały się na łamach „Krytyki” (Krytyka), „Miesięcznika Literacko-Artystycznego” (Miesięcznik Literacko-Artystyczny), „Przeglądu Wielkopolskiego” (Przegląd Wielkopolski) i „Widnokręgów” (Widnokręgi). W 1911-12 współredagował krakowski tygodnik Goniec Poniedziałkowy; publikował szkice i recenzje teatralne (m.in. w cyklach „Z teatru miejskiego” w 1911 i „Z teatru” w 1912), a także prowadził dział literacki (1912). W tym czasie był korespondentem zagranicznym czasopisma The Rhythm, redagowanego przez K. Mansfield i Johna Middletona Murry’ego. Jesienią 1912 wyjechał do Wielkiej Brytanii. Zamieszkał najpierw w domu K. Mansfield i J.M. Murry’ego w Runcton, a następnie w Londynie. Od 1912 publikował korespondencje i przekłady w polskiej prasie, m.in. w „Nowej Gazecie” (Nowa Gazeta), na łamach w dodatku „Literatura i Sztuka”; tu opublikował m.in. przekład eseju O komedii i znaczeniu ducha komizmu George’a Mereditha (1913, nr 21-32). W 1912-14 jego artykuły i tłumaczenia ukazywały się w „Przeglądzie Wielkopolskim”. W 1913 nawiązał kontakt z George’em Bernardem Shawem, od którego uzyskał wyłączne prawo przekładu jego sztuk na język polski (kontrakt nabrał mocy prawnej w 1924). Latem 1915 wygłosił wykład o polskiej literaturze i sztuce na seminarium The war, its social tasks and problems (Wojna, jej społeczne zadania i problemy) w King’s College w Londynie. W okresie I wojny światowej był sekretarzem Polskiego Komitetu Informacyjnego w Londynie (Polski Komitet Informacyjny w Londynie). W 1917 publikował eseje na łamach The Polish Review (Londyn). W 1919-20 był referentem prasowym w poselstwie polskim w Londynie. W 1923 wygłosił wykład Post-War Poetry in Poland (Powojenna poezja w Polsce) w School of Slavonic Studies na University of London. Przebywał w Wielkiej Brytanii do 1923. Po krótkim pobycie w Polsce w 1924 wyjechał powtórnie do Wielkiej Brytanii i podjął na potrzeby teatrów pracę nad przekładami na język angielski współczesnych dramatów polskich. Publikował szkice, recenzje i relacje z teatrów londyńskich na łamach czasopism: Czas (1927), Echo Tygodnia (1928-31), Teatr (1928-31), Wiadomości Literackie (1928-31) i Świat (1929). W 1931 wrócił na stałe do Polski i zamieszkał w Warszawie; kilkukrotnie wyjeżdżał jeszcze do Wielkiej Brytanii (w 1933, 1935 i 1938). Kontynuował pracę przekładową i utrzymywał się głównie z tłumaczenia sztuk i powieści G.B. Shawa. Wstąpił do Związku Zawodowego Literatów Polskich (Związek Zawodowy Literatów Polskich) w 1932 i do Polskiego PEN Clubu (Polski PEN Club). Jako recenzent teatralny współpracował z czasopismami, m.in. z „Kurtyną” (Kurtyna) (1933) i „Teatrem" (1934-39). W 1934 zawarł związek małżeński z Adelą, śpiewaczką. W 1937-38 publikował na łamach czasopisma Pro Arte (Lwów). W trakcie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie, gdzie udzielał lekcji angielskiego i kontynuował działalność przekładową. Tłumaczył przedmowy do sztuk G.B. Shawa z zamiarem wydania wszystkich jego sztuk po wojnie. Przygotowywał publikację dotyczącą twórczości dramatycznej i dramatu angielskiego, irlandzkiego i amerykańskiego w XX w. Napisał esej O unarodowieniu teatru polskiego. Opracowywał biografię artystyczną G.B. Shawa. Pisał pamiętnik Podsłuchane i podpatrzone, w którym gromadził wspomnienia z lat 1899-1939. Pracował nad utworami dramatycznymi: sztukami Noc w sołtysówce i Lament matki Klementyny, a także widowiskiem historycznym Veni creator. Redagował swoje wcześniejsze szkice i przekłady. W czasie powstania warszawskiego stracił całe archiwum literackie i bibliotekę; w późniejszych latach dokonywał powtórnych przekładów niektórych sztuk, które przetłumaczył w tamtym okresie. Po upadku powstania warszawskiego przeszedł przez obóz w Pruszkowie. Mieszkał kolejno w Podkowie Leśnej, Częstochowie i Krakowie. W 1945-46 pełnił funkcję attaché Ambasady Polskiej w Londynie (Ambasada Polska w Londynie). W tym czasie wykładał również w Studiu Aktorskim przy Starym Teatrze w Krakowie (Studio Aktorskie przy Starym Teatrze w Krakowie); prowadził zajęcia z teatru angielskiego, wygłosił prelekcję o teatrze irlandzkim. Kontynuował twórczość przekładową z literatury angielskiej, a także tłumaczył literaturę polską na angielski, w tym dramaty na potrzeby teatru. W 1946 w Londynie razem z Johnem Coatesem przygotowywał do druku tom przekładów utworów polskich pisarzy z okresu okupacji. Pod koniec 1946 wrócił do Polski i zamieszkał wraz z żoną w Podkowie Leśnej. W 1949 był członkiem Klubu Literackiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) (Klub Literacki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej) przy wydawnictwie Książka i Wiedza. Od 1954 mieszkał w Warszawie. W 1956 świętował jubileusz 75. rocznicy urodzin. Należał do Związku Literatów Polskich (ZLP) (Związek Literatów Polskich) i Polskiego PEN Clubu (w 1958 został reaktywowany w prawach członka). Publikował na łamach „Nowej Kultury” (Nowa Kultura) (1959). W 1961 obchodził jubileusz 80. rocznicy urodzin, a w 1962 – 50-lecie pracy literackiej. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1954). Zmarł 20 maja 1964 w Warszawie; pochowany tamże, w Alei Zasłużonych na cmentarzu Powązkowskim.

Archiwum i korespondencja tłumacza znajdują się w rozproszeniu: w Bibliotece Jagiellońskiej i na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, w Archiwum Akt Nowych, Bibliotece Donacji Pisarzy Polskich, Bibliotece Narodowej i Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Część materiałów znajduje się w archiwach G.B. Shawa w Stanach Zjednoczonych: w Cornell University Library, Ken State University New York Public Library, na University of Delaware i na University of Texas in Austin.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. G.B. Shaw: Mezalians. Komedia w 3 aktach (4 odsłonach). [Tłumaczył z niemieckiego F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: T. Pawlikowski. Kraków, Teatr im. Juliusza Słowackiego 1912. Por. poz. 21.

Tytuł oryginału: Misalliance.

Przekład dokonany z tłumaczenia niemieckiego Siegfrieda Trebitscha.

Egzemplarz teatralny w Bibliotece Śląskiej w Katowicach.

2. J.M. Synge: Kresowy Rycerz-Wesołek. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: J. Sosnowski. Warszawa, Teatr Polski 1913. 

Tytuł oryginału: The playboy of the Western world.

Rękopis w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

Egzemplarz teatralny w Bibliotece Śląskiej w Katowicach.

Recenzje i omówienia:

1. J. LORENTOWICZ: Wrażenia teatralne. „Nowa Gazeta”, Warszawa 1913 nr 525.

2. K. WROCZYŃSKI: Kresowy Rycerz. „Tydzień Teatralny” 1913 nr 43.

3. J. KOTARBIŃSKI: Przegląd teatralny. „Biblioteka Warszawska” 1914 t. 2.

4. B. KEANE: Polska premiera „Wesołka” Johna Millingtona Synge’a. Przełożył M. Lachman. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2014 nr 2.

5. K. PUŁAWSKI: Przetłumaczyć Irlandię. Białystok 2020 [rozdziały 4. i 5.]

3. A. Bennett, E. Knoblock: Trzy pokolenia. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: A. Szyfman. Warszawa, Teatr Polski 1914. 

Tytuł oryginału: Milestones.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej.

Egzemplarze teatralne w Bibliotece Śląskiej w Katowicach, Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Muzeum Teatralnym w Warszawie.

4. G.B. Shaw: Pigmalion. Komedia w 5 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: A. Szyfman. Warszawa, Teatr Polski 1914. Wydanie pt. Pigmalion. Przygoda romantyczna w 5 aktach. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 223 s. Wydania następne: tamże: Wstępem, aneksem i przypisami opatrzył E. Misiołek. 1972. Biblioteczka Metodyczna Nauczyciela; Biblioteka Szkolna, wydanie 3 1974, wydanie 4 1977, wydanie 5 1978; pt. Pigmalion. Warszawa: TMM Polska / Planeta Marketing 2007. Dzieła Najwybitniejszych Noblistów, 23.

Tytuł oryginału: Pygmalion.

Egzemplarz teatralny w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

5. E. Knoblock: Faun. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Warszawa, Teatr Letni 1921.

Tytuł oryginału: The foun.

6. G.B. Shaw: Święta Joanna. Kronika dramatyczna w 6 scenach z epilogiem. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: A. Zelwerowicz. Warszawa, Teatr Polski 1924. Wydanie: Warszawa: Jan Cotty 1925, 147 s. Wydania następne: Warszawa: Wacław Czarski 1925. Biblioteka Angielska, t. 2; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 243 s. 

Tytuł oryginału: Saint Joan. A chronicle play in six scenes and an epilogue.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu, Archiwum Teatru Dramatycznego w Warszawie, Archiwum Teatru Narodowego, Archiwum Teatru Polskiego w Szczecinie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

Recenzja:

K. MAKUSZYŃSKI: Święta Joanna. „Warszawianka” 1924 nr 41.

7. E. O’Neill: Anna Christie. Sztuka w 4 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Przekład powstał w 1927. Wystawienie: Reżyseria: W. Radulski. Warszawa, Teatr Nowy 1929. 

Tytuł oryginału: Anna Christie.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Muzeum Literatury w Warszawie i Muzeum Teatralnym w Warszawie.

8. G.B. Shaw: Człowiek i Nadczłowiek. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: Z. Nowakowski. Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1927. 

Tytuł oryginału: Man and Superman.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu i z podtytułem Komedia i filozofia w 4 aktach w Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

Adaptacja radiowa: Adaptacja: K. Białek. Radio 1968.

Omówienie:

F. SOBIENIOWSKI: Shaw i Wyspiański. Z powodu wystawienia „Człowieka i Nadczłowieka”. „Czas” 1927 nr 211.

9. S. Wyspiański: The wedding. [Utwór dramatyczny]. [Tłumaczyli F. Sobieniowski, E.H.G. Pearson]. Powstanie przekładu 1927. Wystawienie: Reżyseria: F. Burleigh. New Haven (USA), Theater Yale University 1933. Wydanie: New York: Hart Stenographic Bureau 1962. Przedruk w: The Visegrad Drama. [T.] 1. Weddings. Bratislava 2002 s. 96-182.

Tytuł oryginału: Wesele.

Maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Wydanie z 2002 zawiera przedmowę H.I. Rogackiego (s. 183-197).

Wywiad:

„Wesele” po angielsku. Rozmawiał J. Krzyżanowski. „Wiadomości Literackie” 1928 nr 23.

10. J. Conrad: Jutro. Obraz sceniczny w 1 akcie. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. „Droga” 1928 s. 38-47. Wystawienie: Reżyseria: J. Wyszomirski. Warszawa, Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej 1939. 

Tytuł oryginału: Tomorrow.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

11. G.B. Shaw: Miłość wśród artystów. [Powieść]. Przekład autoryzowany F. Sobieniowskiego. Poznań: Wydawnictwo Polskie 1928, 374 s. Biblioteka Laureatów Nobla, t. 60. Wydania następne: Z przedmową F. Sobieniowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Polskie R. Wegner 1948. Biblioteka Laureatów Nobla; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957.

Tytuł oryginału: Love among the artists.

12. W. Grubiński: The beautiful Helen. [Utwór dramatyczny]. [Tłumaczyli F. Sobieniowski i H. Pearson]. Wystawienie pt. Peace, war and revolution (łącznie z poz. 13, 14): Londyn, Comedy Theatre 1929. 

Tytuł oryginału: Piękna Helena, albo o zmienności powodów toczącej się wojny.

13. W. Grubiński: Diogenes. [Utwór dramatyczny]. [Tłumaczyli F. Sobieniowski i H. Pearson]. Wystawienie pt. Peace, war and revolution (łącznie z poz. 12, 14): Londyn, Comedy Theatre 1929.

Tytuł oryginału: Diogenes z Synopy i Aleksander Wielki, albo Sławienie próżniactwa. 

14. W. Grubiński: Lenin. [Utwór dramatyczny]. [Tłumaczyli F. Sobieniowski i H. Pearson]. Wystawienie pt. Peace, war and revolution (łącznie z poz. 12, 13): Londyn, Comedy Theatre 1929. 

Tytuł oryginału: Lenin.

15. G.B. Shaw: Cezar i Kleopatra. Komedia historyczna w 5 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1929. Wydanie: Przedmowę i uwagi autora tłumaczyła C. Wojewoda. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 270 s.

Tytuł oryginału: Caesar and Cleopatra.

Rękopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

Egzemplarze teatralne w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Muzeum Teatralnym w Warszawie, Bibliotece Teatru Śląskiego im. S. Wyspiańskiego w Katowicach.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

16. G.B. Shaw: Wielki kram. Komedia polityczna w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: K. Borowski. Warszawa, Teatr Polski 1929. 

Tytuł oryginału: The apple cart.

Druk fragmentu: „W Drodze” 1931 nr 1/2.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

Wywiad:

Wywiad z polskim tłumaczem sztuki Shawa. Rozmawiał r.c. „Scena Polska” 1929 nr 10.

17. R.C. Sheriff: Kres wędrówki. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: R. Ordyński. Warszawa, Teatr Narodowy 1929. 

Tytuł oryginału: The journey’s end.

Maszynopis przekładu w Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie i w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

18. J. Ervine: Pierwsza pani Frazerowa. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1930. 

Tytuł oryginału: The first Mrs Frazer.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

19. G.B. Shaw: Dom serc złamanych. Fantazja w stylu rosyjskim na motywach angielskich. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: L. Schiller. Warszawa, Teatr Narodowy 1930. 

Tytuł oryginału: The heartbreak house.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie i w Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

20. G.B. Shaw: Nowa umowa małżeńska. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: Z. Biesiadecki. Warszawa, Teatr Nowy 1930. 

Tytuł oryginału: Getting married.

Recenzja:

W. TARNAWSKI: Przekład polski „Nowej umowy małżeńskiej”. „Gazeta Warszawska” 1930 nr 375.

21. G.B. Shaw: Związek niedobrany. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył z angielskiego F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: A. Szyfman. Warszawa, Teatr Mały 1930. Por. poz. 1.

Tytuł oryginału: Misalliance.

Maszynopis przekładu z angielskiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie oraz pt. Związek niedobrany, czyli rodzice i dzieci w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

22. G.B. Shaw: Czarna dama z sonetów. Komedia w 1 akcie. Przełożył F. Sobieniowski. „Droga” 1931 nr 10 s. 790-803. Wystawienie: (łącznie z T. Rittner: Wilki w nocy) Reżyseria: W. Krasnowiecki. Lwów, Teatry Miejskie (Teatr Wielki) 1932. 

Tytuł oryginału: Dark lady of the sonnets.

Maszynopis przekładu w Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu, Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie i w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

23. G.B. Shaw: Lekarz na rozdrożu. Komedia w 5 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: K. Borowski. Warszawa, Teatr Polski 1931. 

Tytuł oryginału: The doctor’s dilemma.

Maszynopis przekładu pt. Dylemat lekarza w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu, w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie oraz w Bibliotece Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych w Warszawie.

24. G.B. Shaw: Pierwsza sztuka Fanny. Sztuka w 3 aktach z prologiem i epilogiem. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: K. Borowski. Warszawa, Teatr Narodowy 1932. 

Tytuł oryginału: Fanny’s first play.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Bibliotece Śląskiej w Katowicach, Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie i w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

25. G.B. Shaw: Zbyt prawdziwe, aby było dobre. Zbiór kazań scenicznych w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: A. Węgierko. Warszawa, Teatr Polski 1932. 

Tytuł oryginału: Too true to be good.

Maszynopis przekładu w Bibliotece Śląskiej w Katowicach, Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie i w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

26. R. Mackenzie: Igraszki muzyczne. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Opracowanie sceniczne: J. Karbowski. Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1933. 

Tytuł oryginału: Musical chairs.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Bibliotece Śląskiej w Katowicach i Muzeum Teatralnym w Warszawie.

27. G.B. Shaw: Major Barbara. Komedia w 4 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: E. Wierciński. Warszawa, Teatr Ateneum 1933. Wydanie: Wstęp autora tłumaczyła C. Wojewoda. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 262 s.

Tytuł oryginału: Major Barbara.

Egzemplarze teatralne w Bibliotece Śląskiej w Katowicach, Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu. Maszynopis przekładu znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego Akc. Rps 6746.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

28. G.B. Shaw: Nad przepaścią. Fantazja polityczna w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: L. Schiller. Warszawa, Teatr Polski 1933. 

Tytuł oryginału: On the rocks.

Druk fragmentu: „Kurier Poranny” 1933 nr 348.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

29. G.B. Shaw: Przygody czarnej dziewczyny poszukującej Boga. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożył F. Sobieniowski. „Kurier Poranny” 1933 nr 90-115. Wydanie osobne pt. Przygody czarnej dziewczyny w poszukiwaniu Boga. Warszawa: Rój 1933, 210 s. Wydanie następne pt. Czarna dziewczyna szuka Boga. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 91 s.

Tytuł oryginału: The adventures of the black girl in her search for God.

Recenzja:

W. CHWALEWIK: Przekłady. „Rocznik Literacki za rok 1933” wyd. 1934 s. 143-144.

30. Ch. Bennett: Milionowy interes. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: J. Warnecki. Warszawa, Teatr Mały 1934. 

Tytuł oryginału: Big business.

Egzemplarze teatralne w Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu i Muzeum Teatralnym w Warszawie.

31. H.H. Davies: Mięczak. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Lwów, Teatr Miejski 1934. Wydanie: Warszawa: [b.w.] 1937, [b.s.].

Tytuł oryginału: The mollusc. A new comedy in three acts.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i Bibliotece Śląskiej w Katowicach.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

32. G.B. Shaw: Nigdy nic nie wiadomo. Komedia w 4 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: A. Węgierko. Warszawa, Teatr Narodowy 1934. Druk zob. poz. 54 (T. 2).

Tytuł oryginału: You never can tell.

Sztuka wystawiana również pt. Gdy nie można przewidzieć. 

Egzemplarz teatralny w Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu.

33. I.K. Davis: Wszelkie prawa zastrzeżone. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: Z. Ziembiński. Warszawa, Teatr Mały 1935. Wydanie: Warszawa: [b.w.] 1935, [b.s.].

Tytuł oryginału: All rights reserved.

Wystawiana również pt. Naga kobieta.

Maszynopisy przekładu: pt. Wszystkie prawa zastrzeżone w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i w Bibliotece Śląskiej w Katowicach.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

34. S. Hicks, A. Dukes: Stare wino. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: Z. Ziembiński. Warszawa, Teatr Narodowy 1935. 

Tytuł oryginału: Vintage wine.

Odpis rękopiśmienny przekładu znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego Akc. Rps 5405. Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

35. G.B. Shaw: Kandida. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: W. Biegański. Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1935. Wydanie pt. Kandyda. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 161 s. Przedruk zob. poz. 54 (T. 2).

Tytuł oryginału: Candida.

Egzemplarze teatralne w Bibliotece Śląskiej w Katowicach, Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu, Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie i Muzeum Teatralnym w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

36. G.B. Shaw: Matołek z Wysp Nieoczekiwanych. Komedia w 6 obrazach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: A. Węgierko. Warszawa, Teatr Polski 1935. 

Tytuł oryginału: The Simpleton of the Unexpected Isles.

Maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

37. G.B. Shaw: Żołnierz i bohater. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: A. Węgierko. Warszawa, Teatr Mały 1935. Wydanie: Wstęp i aneks: C. Wojewoda. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 140 s. Biblioteka Szkolna. Przedruk zob. poz. 54 (T. 2).

Tytuł oryginału: Arms and the man.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej.

Egzemplarze teatralne w Archiwum Teatru Bagatela im. T. Boya-Żeleńskiego w Krakowie i Archiwum Teatru Nowego w Łodzi.

Wystawiana również pt. Bohaterowie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

38. S. Raphaelson: By był przy młodości. Komedia w 3 aktach 4 odsłonach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1936. 

Tytuł oryginału: Accent on youth.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

39. G.B. Shaw: Milionerka. Komedia w 4 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: Z. Ziembiński. Warszawa, Teatr Polski 1936. 

Tytuł oryginału: The millionairess. 

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i w Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

40. G.B. Shaw: Profesja pani Warren. Komedia w 4 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: Z. Sawan. Warszawa, Teatr Malickiej 1936. Wydanie: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1952, 165 s. Przedruk zob. poz. 54 (T. 1).

Tytuł oryginału: Mrs Warren’s profession.

Rękopis przedmowy tłumacza w Bibliotece Narodowej.

Egzemplarze teatralne w Archiwum Teatru Bagatela im. T. Boya-Żeleńskiego w Krakowie, Archiwum Teatru Nowego w Łodzi, Bibliotece Teatru Śląskiego im. S. Wyspiańskiego w Katowicach, Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu i Muzeum Teatralnym w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

41. G.B. Shaw: Zaloty wiejskie. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienia: radiowe: Polskie Radio 1936; teatralne pt. Po co daleko szukać. Reżyseria: Z. Sawan. Warszawa, Teatr Mały 1946. 

Tytuł oryginału: Village wooing. A comedietta for two voices.

Maszynopis przekładu pt. Wiejskie zaloty w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, pt. Po co daleko szukać. Zaloty wiejskie. Komedia na 2 głosy w 3 odsłonach w Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

Wystawiane też pt. Zaloty.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

42. D. Johnston: Księżyc w żółtej rzece. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: K. Borowski. Warszawa, Teatr Narodowy 1937. 

Tytuł oryginału: The moon in the yellow river.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

43. G.B. Shaw: Korsarz i lady. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: R. Ordyński. Warszawa, Teatr Narodowy 1937. 

Tytuł oryginału: Captain Brassbound’s conversion.

Maszynopis przekładu pt. Nawrócenie kapitana Brassbounda w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

44. G.B. Shaw: Szczygli zaułek. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: E. Wierciński. Warszawa, Teatr Mały 1937. Wydanie: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1952, 163 s. Przedruk zob. poz. 54 (T. 1).

Tytuł oryginału: Widowers’ houses.

Maszynopis przekładu pt. Domostwa wdowie w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu i Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

Rękopis przedmowy tłumacza w Bibliotece Narodowej.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

45. H.M. Harwood: Staroświecka idylla. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: H. Szletyński. Lwów, Teatr Miejski 1938. 

Tytuł oryginału: The old folks at home.

Egzemplarz teatralny w Bibliotece Śląskiej w Katowicach.

46. G.B. Shaw: Genewa. Fantazja polityczna w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: Z. Ziembiński. Warszawa, Teatr Polski 1939. 

Tytuł oryginału: Geneva.

Maszynopis przekładu fragmentu redakcji z 1939 i całość w redakcji z 1945 w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

Omówienie:

F. SOBIENIOWSKI: Dokoła „Genewy”. „Teatr” 1938/1939 nr 11-12 s. 8-10. 

47. J. Bókay: Papa coś nabroił. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: J. Leszczyński. Warszawa, Theater der Stadt Warschau (Teatr Miasta Warszawy) 1940. 

Tytuł oryginału: Frühlingswind.

Egzemplarz teatralny w Muzeum Teatralnym.

48. G.B. Shaw: Uczeń diabła. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: W. Krasnowiecki. Łódź, Teatr Wojska Polskiego 1946. Wydanie ze wstępem i uwagami w tłumaczeniu C. Wojewody Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 171 s.

Tytuł oryginału: The devil’s disciple.

Egzemplarze teatralne w Archiwum Teatru Bagatela im. T. Boya-Żeleńskiego w Krakowie i Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

49. G.B. Shaw: Mąż przeznaczenia. Komedia w 1 akcie. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: W. Krzemiński. Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1947. Druk zob. poz. 54 (T. 2).

Tytuł przekładu: The man of destiny.

Egzemplarz teatralny w Archiwum Teatru Polskiego w Szczecinie.

50. J. Galsworthy: Pojedynek. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: J. Warmiński. Warszawa, Teatr Ateneum 1954. 

Tytuł oryginału: The skin game.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej. 

51. B. Jonson: Volpone. Komedia w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: A. Uramowicz. Bielsko-Cieszyn, Teatr Polski 1956.

Tytuł oryginału: Volpone, or the fox.

52. G.B. Shaw: Androkles i lew. Bajka sceniczna w 5 obrazach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: Z. Sawan. Sosnowiec, Teatr Zagłębia 1956. Wydanie: Autoryzowany przekład F. Sobieniowskiego. [b.m.]: [b.w.] [1956], 50 s.

Tytuł oryginału: Androcles and the lion.

Egzemplarz teatralny w Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu.

Rękopis przedmowy tłumacza w Bibliotece Narodowej.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

53. G.B. Shaw: Lord August pełni swą powinność. (Farsa wzięta z życia). [Tłumaczył F. Sobieniowski]. „Świetlica” 1956 nr 10 s. 13-19. Wydanie osobne pt. Lord August spełnia swój obowiązek. Warszawa: Centralny Dom Twórczości Ludowej 1956, [b.s.]. Wystawienie telewizyjne: Reżyseria: R. Zawistowski. Telewizja Polska 1958. 

Tytuł oryginału: Augustus does his bit.

Maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

54. G.B. Shaw: Sztuki przyjemne i nieprzyjemne. Wstęp: C. Wojewoda. T. 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 316 + 515 s. 

Zawiera: T. 1. Sztuki nieprzyjemne: Szczygli zaułek [poz. 44]; Profesja pani Warren [poz. 40]. – T. 2. Sztuki przyjemne: Żołnierz i bohater [poz. 37]; Kandyda [poz. 35]; Mąż przeznaczenia [poz. 49]; Nigdy nic nie wiadomo [poz. 32].

Rękopis przedmowy G.B. Shawa do „Sztuk niemiłych” w przekładzie F. Sobieniowskiego w Bibliotece Narodowej.

55. G.B. Shaw: Złote czasy zacnego króla Karola, historia prawdziwa, która się nigdy nie zdarzyła. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Wystawienie: Reżyseria: W. Krasnowiecki. Warszawa, Teatr Narodowy 1957. 

Tytuł oryginału: In good King Charles golden days.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej.

Maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Wystawienia następne lub adaptacje przekładu – zob. na stronie internetowej https://www.encyklopediateatru.pl/.

KRYTYKA PRZEKŁADU

Tragedia Eurypidesa „Hippolytos-Fedra” w przekładzie Bogusława Butrymowicza. „Gazeta Poniedziałkowa” 1911 nr 12. 

PRACE REDAKCYJNE

G.B. Shaw: Teatry londyńskie w latach dziewięćdziesiątych. Wybór: F. Sobieniowski. Przekład: M. Skibniewska, Z. Sroczyńska. Posłowie: G. Sinko. Przypisy: S. Kumor. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1967, 403 s.

Tytuł oryginału: Our theatres in the nineties.

PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE WRAZ Z LOKALIZACJĄ

1. J. Drinkwater: Abraham Lincoln. Sceny dramatyczne. Powstanie przekładu 1927.

Tytuł oryginału: Abraham Lincoln.

Data powstania wg maszynopisu przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

2. G.S. Brooks, W.B. Lister: Orle loty. Melodramat w 3 aktach. Powstanie przekładu 1928.

Tytuł oryginału: Spread eagle.

Rękopis przekładu i egzemplarz teatralny w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

3. G.B. Shaw: Dwa oblicza Blanco Posneta. Komiczno-dramatyczne kazanie. Jednoaktówka. Powstanie przekładu ca 1930.

Tytuł oryginału: The shewing-up of Blanco Posnet. A sermon in crude melodrama.

Maszynopis przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie (datowany ca 1930), w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie (niedatowany). Prawdopodobnie w 1957 powstała druga redakcja przekładu.

4. G.B. Shaw: Lekkoduch w opałach. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Powstanie przekładu ca 1933.

Tytułu oryginału nie udało się ustalić.

Data powstania przekładu wg informacji F. Sobieniowskiego.

Maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

5. G.B. Shaw: Sześciu mieszczan z Calais. Średniowieczna anegdota wojenna w 1 akcie. Powstanie przekładu ca 1933.

Tytuł oryginału: The six of Calais.

Maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

6. W.G. Hole: Królowa Jadwiga. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Powstanie przekładu 1935.

Tytuł oryginału: Queen Elisabeth.

Data powstania wg maszynopisu przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

7. A. Cwojdziński: Freud’s theory of dreams. A comedy in 3 acts. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Powstanie przekładu 1937.

Tytuł oryginału: Freuda teoria snów.

Maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

8. G.B. Shaw: Druga wyspa John Bulla. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Powstanie przekładu 1937.

Tytuł oryginału: John Bull’s other island.

Data powstania wg maszynopisu przekładu w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie; zachowany też z podtytułem Komedia w 4 aktach w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej. 

9. A. Kennedy Gould, E. Russell: Odwrót od szaleństwa. Komedia w 3 aktach. Autoryzowany przekład F. Sobieniowskiego. Powstanie przekładu ante 1943.

Tytuł oryginału: Retreat from folly. A comedy in three acts.

Maszynopis przekładu, zakupiony w 1943 przez Z. Mitznera dla domu wydawniczego Wisła, znajduje się wraz z całym archiwum wydawnictwa w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

10. L. Kruczkowski: The first day of freedom. A play in three acts. Translated from the Polish by F. Sobieniowski and J. Coates. Powstanie przekładu post 1946. 

Tytuł oryginału: Pierwszy dzień wolności.

Maszynopis przekładu oraz przekład filologiczny F. Sobieniowskiego w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie. Kopia maszynopisu znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu w Toronto.

11. J.M. Keynes: Bernard Shaw i Izaak Newton. [Esej]. Przełożył F. Sobieniowski. Powstanie przekładu 1948.

Tytuł oryginału: Bernard Shaw and Isaac Newton.

Rozdział z pracy „Essays in biography”.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej.

12. G.B. Shaw: Biliony Buoyantów. Komedia w 4 aktach. Autoryzowany przekład F. Sobieniowskiego. Powstanie przekładu 1948.

Tytuł oryginału: Buoyant billions.

Data powstania przekładu wg informacji F. Sobieniowskiego.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej.

Egzemplarz teatralny w Muzeum Teatralnym w Warszawie.

13. G.B. Shaw: Obcym wstęp wzbroniony. Jednoaktówka. Powstanie przekładu ca 1957.

Tytuł oryginału nie udało się ustalić.

Data powstania wg informacji F. Sobieniowskiego.

Niedatowany maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

14. J. Galsworthy: Dżungla. Sztuka w 4 aktach. Przekład F. Sobieniowskiego. Powstanie przekładu 1958.

Tytuł oryginału: The forest.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej.

15. W.S. Maughan: Obywatel z Wyspy Sheppey. Sztuka w 3 aktach. Przekład autoryzowany F. Sobieniowskiego. Powstanie przekładu ca 1950-1960. 

Tytuł oryginału: Sheppey.

Rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej. 

Maszynopis przekładu w Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

16. G.B. Shaw: Bałamut = The Philanderer. Komedia w 3 aktach. Autoryzowany przekład F. Sobieniowskiego. Powstanie przekładu ante 1964. 

Niedatowany rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej. 

17. G.B. Shaw: Jak kłamał przed jej mężem. Komedia w 1 akcie. Powstanie przekładu ante 1964.

Tytuł oryginału: How he lied to her husband.

Niedatowany maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie i w Muzeum Teatralnym.

18. G.B. Shaw: Powrót do Matuzala. Pięcioksiąg metabiologiczny. Powstanie przekładu ante 1964.

Tytuł oryginału: Back to Methuselah.

Niedatowany rękopis przekładu w Bibliotece Narodowej.

Niedatowany maszynopis przekładu cz. 1-4 w przekładzie F. Sobieniowskiego oraz fragment cz. 5 w przekładzie A. Sobieniowskiej w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie; maszynopis przekładu z podtytułem Pięcioksiąg metabiologiczny w 3 cz. w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

19. G.B. Shaw: Wielka Katarzyna. Groteska satyryczna w 4 aktach. Powstanie przekładu ante 1964.

Tytuł oryginału: Great Catherine. Whom glory still adores.

Niedatowany maszynopis przekładu w Muzeum Teatralnym w Warszawie.

20. W. Smólski: Israel folds up its tents. A play in 1 act. Powstanie przekładu ante 1964.

Tytuł oryginału: Izrael zwija namioty.

Niedatowany maszynopis przekładu w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

PRZEKŁADY ZAGINIONE DATOWANE

1. S. Żeromski: Breaking the spell. [Utwór dramatyczny]. [Tłumaczyli F. Sobieniowski i H. Pearson]. Powstanie przekładu ca 1925.

Tytuł oryginału: Uciekła mi przepióreczka.

Fragment przekładu w korespondencji S. Żeromskiego w Bibliotece Narodowej. 

2. S. Żeromski: [Wierna rzeka]. [Powieść]. Powstanie przekładu ca 1928.

Tytułu przekładu nie udało się ustalić.

3. J. Galsworthy: Rogate dusze. Sztuka w 3 aktach. [Tłumaczył F. Sobieniowski]. Powstanie przekładu ca 1933.

Tytułu oryginału nie udało się ustalić.

Data powstania przekładu wg informacji F. Sobieniowskiego. 

4. F.A. Mitchell-Hedges: Kraj cudów i grozy. [Reportaż]. Powstanie przekładu ca 1939-1944.

Tytuł oryginału: Land of wonder and fear.

5. F. Młynarski: [Człowiek w dziejach. Jednostka – państwo – naród]. [Rozprawa]. Powstanie przekładu ca 1939-1944.

Tytułu przekładu nie udało się ustalić.

6. M. Morozowicz-Szczepkowska: [Walący się dom]. [Utwór dramatyczny]. Powstanie przekładu ca 1939-1944.

Tytułu przekładu nie udało się ustalić.

7. L.H. Morstin: [Obrona Ksantypy]. [Utwór dramatyczny]. Powstanie przekładu ca 1939-1944.

Tytułu przekładu nie udało się ustalić.

8. Ch.A. Seltzer: Pionier z Arizony. [Powieść dla młodzieży]. Powstanie przekładu ca 1939-1944.

Tytuł oryginału: A son of Arizona.

9. S. Thugutt: [Spółdzielczość. Zarys ideologii]. [Rozprawa]. Powstanie przekładu ca 1939-1944.

Tytułu przekładu nie udało się ustalić.

PRZEKŁADY ZAGINIONE NIEDATOWANE

1. T. Rittner: The human touch. [Utwór dramatyczny]. [Tłumaczyli F. Sobieniowski i H. Pearson]. Powstanie przekładu post 1914. 

Tytuł oryginału: Wilki w nocy.

2. S. Żeromski: [Ponad śnieg bielszym się stanę]. [Utwór dramatyczny]. Powstanie przekładu post 1920. 

Tytułu przekładu nie udało się ustalić.

3. W. Shakespeare: Antoniusz i Kleopatra. [Utwór dramatyczny]. Powstanie przekładu ante 1928.

Tytuł oryginału: Antony and Cleopatra.

Informacja o powstaniu przekładu na podstawie wywiadu: O Bernardzie Shaw i „Weselu” w Londynie mówi Florian Sobieniowski. Rozmawiała K. Zbijewska. „Życie Literackie” 1956 nr 245 s. 11.

4. W. Perzyński: Giving notice. [Utwór dramatyczny]. Powstanie przekładu post 1929.

Tytuł oryginału: Dziękuję za służbę.

5. J. Iwaszkiewicz: Summer at Nohant. [Utwór dramatyczny]. Powstanie przekładu ante 1964.

Tytuł oryginału: Lato w Nohant.

6. A. Nowaczyński: [Wielki Fryderyk]. [Utwór dramatyczny]. Powstanie przekładu ante 1964.

Tytułu przekładu nie udało się ustalić.

LISTY W SPRAWACH PRZEKŁADOWYCH

1. Korespondencja L.H. Morstina jako redaktora miesięcznika „Museion”. Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

2 listy z 1911 i 1913. Załączona opinia A. Bruce Boswella o przekładzie sztuki J.M. Synge’a „Kresowy rycerz-wesołek” przez F. Sobieniowskiego (w odpisie tłumacza).

2. Bernard Shaw Collection of Papers 1873-1960. The New York Public Library, Berg Collection MSS Shaw. Transkrypcja w: Korespondencja i inne materiały dotyczące G.B. Shawa i F. Sobieniowskiego (1969-1972). Archiwum A. Janta-Połczyńskiego. Biblioteka Narodowa.

3. Korespondencja S. Żeromskiego. T. 35. Biblioteka Narodowa.

List do [adresat nieznany] z 18 XII 1919. Listy do S. Żeromskiego z 25 I, 27 I, 28 IV, 30 IV, 3 V, 8 V, 10 V, 19 V, 8 VI, 18 VI, 31 VII 1925. Telegram z 14 XI 1925. Licencja na przekład „Uciekła mi przepióreczka”. Rękopis pierwszej strony przekładu „Uciekła mi przepióreczka”.

4. Korespondencja Ignacego Jana Paderewskiego. Archiwum Akt Nowych.

Listy z lat 1925-1928, rękopis Prologu do „Cezara i Kleopatry”.

5. Bernard Shaw papers. Series II (1887-47). University of Delaware, Box 1, F22.

List od G.B. Shawa z 10 XI 1928.

6. Bernard F. Burgunder Collection of George Bernard Shaw [ca 1810]-1990. Cornell University Library.

Tekst listu od G.B. Shawa z 10 XI 1928.

Kopia manuskryptu „Pigmaliona”, przeznaczonego dla F. Sobieniowskiego z 1 III 1938.

7. G.B. Shaw papers. Ken State University, Box 6.

2 listy od G.B. Shawa z 1 V i 31 V 1929.

8. G.B. Shaw Collection. Series 1. Harry Ransom Center (University of Texas in Austin).

Materiały dot. sztuki The Philanderer z 1929 i b.d.

9. Donat Family Letters. University of Manchester Library.

List Roberta Donata do ojca, dotyczący m.in. spotkania z F. Sobieniowskim oraz przekładu polskiej sztuki dokonanego przez F. Sobieniowskiego.

List F. Sobieniowskiego do F. Donata z 2 VIII 1933. 

10. Korespondencja L.H. Morstina i J. Morstinowej. T. 11. Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

2 listy z 1939 i 1946.

11. Listy do F. Sobieniowskiego. Biblioteka Narodowa.

2 listy G.B. Shawa z 6 VI i 22 VIII 1939, 2 listy jego sekretarki B. Patch z 1947, 1 list F. Topolskiego z 25 VII 1958.

12. Korespondencja W. Grubińskiego. T. 5. Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

4 listy z lat 1945-1946.

13. Listy z Teatru Ateneum do F. Sobieniowskiego w sprawie przekładu sztuki J. Galsworthy’ego „Gra o ludzką skórę”. Biblioteka Narodowa.

List od J. Warmińskiego z 9 II 1954, list od Z. Kałużyńskiego z 22 II 1954.

14. Korespondencja L. Kruczkowskiego. T. 7. Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

List z 1960.

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

1. Ankieta dla IBL PAN 1958.

2. Teczka osobowa Floriana Sobieniowskiego jako członka ZLP. Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich w Warszawie.

TŁUMACZ O SOBIE:

„Wspomnienia tłumacza”. „Teatr” 1936 nr 9–10 s. 17–18. 

[Wypowiedź w ankiecie]: W oczach pisarzy. „Odrodzenie” 1945 nr 35.

WYWIADY: 

1. O Bernardzie Shaw i „Weselu” w Londynie mówi Florian Sobieniowski. Rozmawiała K. Zbijewska. „Życie Literackie” 1956 nr 245.

2. „Wywiad z Bernardem Shaw (przeprowadzony w wyobraźni)”. [Rozmawiał F. Sobieniowski]. Niedatowany rękopis w Bibliotece Narodowej. 

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.

2. P. GRZEGORCZYK. „Rocznik Literacki 1964”, przedruk w: P. Grzegorczyk: Twórcy i badacze kultury zmarli w 1956-1967. Cz. 2. Warszawa 1986.

3. R. SKRĘT. W: Słownik badaczy literatury polskiej. T. 5. Łódź 2002. 

4. R. SKRĘT. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 39. Warszawa; Kraków 1999-2000.

5. [A. SZAŁAGAN] A.Sz. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny T. 7, 10 (Uzupełnienia). Warszawa 2001, 2007.

OMÓWIENIA 

1. W. WEINTRAUB: Katherine Mansfield, Wyspiański i F-. „Wiadomości” 1958 nr 65.

2. 50 lat pracy F. Sobieniowskiego. „Życie Literackie” 1962 nr 39.

3. J. RYCHLEWSKI: Pasja tłumacza. „Kierunki” 1962 nr 34 [dot. głównie przekładu „Wesela” S. Wyspiańskiego].

4. T. TERLECKI: Polski inspirator Katherine Mansfield. „Ruch Literacki” 1971 nr 3. Przedruki: pt. Katherine i Florian. „Wiadomości”, Londyn 1972 nr 24, pt. Polski inspirator Katherine Mansfield. W tegoż: Rzeczy teatralne. Warszawa 1984.

5. K. GAJDA: Kilka myśli o teatrze. (Lack – Sobieniowski – Grzymała). „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Historycznoliterackie” 1986 nr 101.

6. F.D. CRAWFORD: Shaw in Translation. „Shaw” 2000 vol. 20.

7. M. SKWARA: „Polski Whitman”. O funkcjonowaniu poety obcego w kulturze narodowej. Kraków 2010. passim.

8. M. SKWARA: Polskie serie recepcyjne wierszy Walta Whitmana. Monografia wraz z antologią przekładów. Kraków 2014. passim.

9. G. KIMBER: „That Pole outside our door”. Floryan Sobieniowski and Katherine Mansfield. W: Katherine Mansfield and continental Europe. Connections and Influences. London 2015.

10. B. KEANE: Irish drama in Poland. Staging and reception, 1900-2000. Bristol; Chicago 2016. passim.

11. J. SOBESTO: „Przysługa oddana literaturze polskiej”, czyli o związkach Katherine Mansfield z Polską. „Przekładaniec” 2018 nr 36.

12. M. SKWARA: Whitman in Poland. The reception and role of the American poet in Polish national culture. [Tłum.:] J.A. Merchant, M. Skwara. Iowa City 2021.

13. M. HEYDEL: The deed, the dead and the living blood. Katherine Mansfield’s „To Stanislaw Wyspianski” and its translation into Polish by Floryan Sobieniowski. W: Katherine Mansfield. International approaches. New York 2022.

SOBIENIOWSKI Florian

1881-1964

Birth names: Florian Józef.

Pseudonyms and cryptonyms: F. Batyżowiecki; F.S.; Joseph Floryan; S.O. Bieniowski.

Translator, literary critic, theatre critic.

Born on 4 May 1881 in the village of Tereshky (Polish: Tereszki) in the Russian-ruled Podolia region (now in Ukraine); son of Florian Hilary Sobieniowski and Klara née Miklaszewska. He spent his childhood in different villages in the Podolia and Uman regions, before moving to Andrychów, then under Austrian rule, where he completed his primary education. He attended the B. Nowodworski Imperial and Royal Grammar School in Krakow from 1892, completing his advanced secondary education there in 1900. He then studied Polish philology at the Jagiellonian University (UJ) in Krakow until 1904. In 1904/05, he was a trainee teacher at the King Jan Sobieski Royal and Imperial Grammar School no. III in Krakow. Between 1905 and 1907, he taught Latin and Polish at grammar schools in Nowy Targ and the Kielce region, before moving to Warsaw in 1907. He left for Munich in 1909, where he took supplementary courses in the history of art and aesthetics until 1910. He also spent time at the health resort in Bad Wörishofen, where he became acquainted with the New Zealand writer Katherine Mansfield, inspiring her to write the poem To Stanislaw Wyspianski (1910), while he started translating works of English-language literature, including the poetry of Walt Whitman, under her influence. After returning to Poland, he made his debut in 1910 with the poem Gwiazda zaranna [Morning star; under the name: F. Batyżowiecki]. He also made his debut that year as a translator, with Polish versions of the poetry of W. Whitman and K. Mansfield’s abovementioned poem,published in Polish as: Pamięci Stanisława Wyspiańskiego in the literary supplement of the weekly Gazeta Poniedziałkowa (no. 36). He continued to publish there regularly until 1911. Between 1910 and 1912, he studied the history of art and aesthetics intermittently in Paris. In 1911, his translations of the works of Whitman appeared in Krytyka, Miesięcznik Literacko-Artystyczny, Przegląd Wielkopolski and Widnokręgi. In 1911-12, he co-edited the Krakow-based weekly Goniec Poniedziałkowy; he also published essays and theatre reviews (including the regular column “Z teatru miejskiego” [News from the municipal theatres] in 1911 and “Z teatru” [Theatre news] in 1912), while also running the literary section (1912). During this period, he was foreign correspondent for the periodical The Rhythm, edited by K. Mansfield and John Middleton Murry. In autumn 1912, he left for the United Kingdom, initially living with K. Mansfield and J.M. Murry in Runcton, West Sussex, and then in London. From 1912, he published correspondence and translations in the Polish press, including in in the arts and literature supplement of Nowa Gazeta, Literatura i Sztuka. His contributions here included a translation of George Meredith’s text “An Essay on Comedy and the Uses of the Comic Spirit” [Polish: O komedii i znaczeniu ducha komizmu] (1913, nos 21-32). Between 1912 and 1914, he published articles and translations in Przegląd Wielkopolski. In 1913, he established contact with George Bernard Shaw, from whom he acquired the exclusive rights for the translation of his works into Polish (a formal contract was drawn up in 1924). In summer 1915, Sobieniowski gave a lecture on Polish literature and art at a seminar on “The War, its social tasks and problems” at King’s College London. During World War I, he was secretary of the Polish Information Committee [Polski Komitet Informacyjny] in London. He published essays in the London-based Polish Review. In 1919/20, he was press officer at the Polish consulate in London. In 1923, he gave a lecture on Post-War Poetry in London at the School of Slavonic and East European Studies at the University of London. He remained in the United Kingdom until 1923. Following a short stay in Poland, he returned to the UK in 1924, translating contemporary Polish plays into English for theatres. He published essays, reviews and reports from the London theatre world for the Polish periodicals Czas (1927), Echo Tygodnia (1928-31), Teatr (1928-31), Wiadomości Literackie (1928-31) and Świat (1929). In 1931, he returned permanently to Poland, settling in Warsaw. He took several trips to the UK, in 1933, 1935 and 1938. He remained active as a translator, focusing mainly on the plays and novels of G.B. Shaw. He joined the Polish Writers’ Trade Union (ZZLP) in 1932 and the Polish PEN Club. He collaborated with the periodicals Kurtyna (1933) and Teatr (1934-39) as a theatre reviewer. In 1934, he married the singer Adela née Majewska. In 1937-38, he wrote for the periodical Pro Arte, which was based in Lwów (Ukrainian: Lviv). He spent the German occupation in Warsaw, where he taught English and remained active as a translator. He created a Polish version of the foreword to G.B. Shaw’s collected plays with the intention of publishing them after the war. He worked on a publication addressing twentieth-century British, Irish and US-American plays and playwriting. He also wrote an essay titled “O unarodowieniu teatru polskiego” [Nationalizing Polish theatre]. He wrote an artistic biography of G.B. Shaw and memoirs titled Podsłuchane i podpatrzone [Eavesdropped and Spied upon], which presented his life from 1899 to 1939. He worked on two plays, Noc w sołtysówce [A Night in the Village Hall] and Lament matki Klementyny [Clementine’s Mother’s Lament], as well as on the historical performance Veni creator. He re-edited his earlier essays and translations. During the Warsaw Uprising of 1944, he lost his entire literary archive and library. In subsequent years, he produced new translations of certain plays that he had worked on during the war. Following the defeat of the Uprising, he was held in the camp in Pruszków. He then lived in Podkowa Leśna, outside Warsaw, Czestochowa and Krakow. In 1945/46, he was an attaché at the Polish Embassy in London. During this period, he also taught on the Actor Training Programme [Studio Aktorskie] at the Stary Theatre in Krakow, giving a course on British theatre and a lecture on Irish theatre. He continued to translate works of English-language literature, while also translating Polish works into English, including plays to be staged at theatres. In London in 1946, he prepared for publication alongside John Coates a volume of occupation-era writings by Polish authors. In late 1946, he returned to Poland, settling in Podkowa Leśna with his wife. In 1949, he joined the Literary Club of the Polish United Workers’ Party (PZPR), based at the Książka i Wiedza publishing house. He lived in Warsaw from 1954. He celebrated his 75th birthday in 1956. He was a member of the Polish Writers’ Union (ZLP) and the Polish PEN Club, with his membership of the latter restored in 1958. He published in Nowa Kultura in 1959. In 1961, he celebrated his 80th birthday and the 50th anniversary of his career as a writer. He was awarded the Commander’s Cross of the Order of Polonia Restituta in 1954. He died on 20 May 1954 in Warsaw, where he is buried in the Avenue of the Distinguished at the Powązki Cemetery.

His archives and personal papers are largely dispersed across various institutions: the Jagiellonian Library and the Jagiellonian University in Krakow, the Archive of Modern Records (AAN) in Warsaw, the Polish Writers’ Donations Library [Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich], the National Library in Warsaw, the Adam Mickiewicz Museum of Literature in Warsaw, and the Polish Library in Paris. Some papers are held in the United States in archives related to George Bernard Shaw at Cornell University Library, Kent State University, New York Public Library, the University of Delaware and the University of Texas in Austin.