1872-1953

Imię metrykalne: Julian.
Pseudonimy i kryptonimy: Acs; Al.Ciphron; Alciphron; Ale.; Alero; (ch.); C.; ch.; Ch; Ch.; Charap/L.; Charap/Leon; Charap Leon; l. c.; L.C.; Lc.; L-ch; L.Ch.; L. Charap; L. Chor.; Oset/Tomasz.
Nowelista, poeta, dramatopisarz, krytyk literacki, tłumacz.

Urodzony 26 listopada lub 21 grudnia 1872 (według Archiwum ZLP) w Konotopie na Ukrainie); syn Ludwika Choromańskiego, adwokata, i Aleksandry z Wszelaczyńskich. W 1885-93 uczęszczał do gimnazjum rosyjskiego w Siedlcach (Gimnazjum rosyjskie w Siedlcach), gdzie należał do konspiracyjnego kółka samokształceniowego. Posługiwał się biegle językiem rosyjskim oraz francuskim. W 1893-97 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim (Uniwersytet Jagielloński). Ożenił się z Franciszką Brówką. Jako prozaik debiutował prawdopodobnie nowelą Kara, ogłoszoną w „Strumieniu” (Strumień) w 1900 (nr 1), a jako tłumacz w 1909 łącznym wydaniem Pani Fönss Jensa Petera Jakobsena oraz Siedmiu lat szczęśliwych Augusta Strindberga. Był autorem nowel, wierszy, jednoaktówek. Współpracował jako autor z teatrzykami i kabaretami, m.in. Momus (Momus ) (1908-11), Nowoczesny (Nowoczesny) (1915-16), Czarny Kot (Czarny Kot) (od 1917), Mozaika i Miniatury (Mozaika i Miniatury) (1918), Wesoły Ul (Wesoły Ul) (1918). W 1913 został kierownikiem literackim nowo powstałego zespołu Teatr Artystyczny (Teatr Artystyczny). Swoje utwory, artykuły oraz recenzje teatralne i literackie zamieszczał w licznych czasopismach. Przekłady opublikował m.in. w „Momusie” (Momus), „Izraelicie” (Izraelita), „Narodzie” (Naród), „Tygodniu Polskim” (Tygodnik Polski). Okazjonalnie wypowiadał się na temat przekładów w recenzjach teatralnych i literackich. W okresie międzywojennym mieszkał w Warszawie i pracował jako cenzor filmów w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (II RP)), gdzie odznaczono go Złotym Krzyżem Zasługi. W czasie okupacji przebywał poza Warszawą. Od 1946 roku należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP) (Związek Zawodowy Literatów Polskich). Po II wojnie światowej mieszkał w Legionowie koło Warszawy, gdzie zmarł 12 lutego 1953; pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

Nie zachowało się archiwum tłumacza. Pojedyncze materiały znajdują się w Bibliotece Jagiellońskiej, Archiwum Domu Literatury w Warszawie, Bibliotece Narodowej w Warszawie, Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. J.P. Jacobsen: Pani Föns. [Współwydane:] A. Strindberg: Siedem lat szczęśliwych. [Opowiadania]. Przekład L. Choromańskiego. Warszawa: Księgarnia Mazowiecka [1909], 54 s. Klejnoty Literatury Współczesnej. 

Tytuł oryginału: Fru Fönss; De sju goda åren.

2. O. Mirbeau: Ogród udręczeń. [Powieść]. [Przełożył i wstępem opatrzył L. Choromański]. Warszawa: [b.w.] 1909, 189 s. Wydania następne: wydanie 2 Tczew: Księgarnia Pomorska 1922; wydanie pierwsze powojenne Warszawa: Alfa 1992. Seria z Bluszczem, nr 14.

Tytuł oryginału: Le jardin des supplices.

We wstępie informacja o dacie powstania przekładu: 1908.

Recenzje i omówienia:
L. BELMONT: Tajemnica Choromańskiego. „Wolne Słowo” 1911 nr 135-136. 
D. BAKALARCZYK: Zapomnijcie o ogrodach. „Nowe Książki” 1992 nr 12.

3. J.A. Barbey d’Aurevilly: Zemsta kobiety i inne utwory z cyklu „Les Diaboliques”. [Opowiadania]. Przełożył L. Choromański. Warszawa: G. Centnerszwer; Lwów: H. Altenberg 1912, 325 s.

Tytuł oryginału: Les diaboliques.

Zawiera: Zemsta kobiety; Karmazynowa firanka; Szczęście w zbrodni.

Recenzje:
[b.a.]: Zemsta kobiety. „Złoty Róg” 1912 nr 10.
[b.a.]: Z literatury. „Kogut” 1912 nr 5, passim. 

4. O. Wilde: Salome. Tragedia w jednym akcie. Słowo wstępne i przekład L. Choromańskiego. Ilustracje A. Beardsleya. Warszawa: F. Hoesick 1914, 58 s. Wydania następne: Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1981, Bibliofilska Edycja Miniatur, tamże: wydanie 2 1985; [Przekład przejrzała i poprawiła J. Kruczyńska]. Ilustracje R. Szuryga. [Świdnik]: Sentis 1997. 

Tytuł oryginału: Salomé. Drame en un acte.

W wydaniu z 1981 i 1985 ilustracje A. Beardsleya.

Adaptacja teatralna pt. Benedictus: Opracowanie tekstu, scenografia i reżyseria: A. Dziuk. Zakopane, Teatr im. S. I. Witkiewicza 1989; pt. Salome: dramat muzyczny w 1 akcie. Libretto: H. Lachmann według tragedii Salomé O. Wilde’a. Przekład tragedii O. Wilde'a na jęz. polski L. Choromański. Adaptacja przekładu według tekstu libretta opery E. Orłowska. Muzyka R. Strauss. Wystawienie: reż. M. Otava; Warszawa, Opera Narodowa 2004.

5. Ch. Baudelaire: Pożeracz opium i inne szkice ze zbioru „Les Paradis artificiels”. [Eseje]. Przełożył [i wstępem opatrzył] L. Choromański. Warszawa: F. Hoesick 1921, 222 s.

Tytuł oryginału: Les Paradis artificiels.

Zawiera: Do J.G.F.; Poemat haszyszu; Pożeracz opium.

Recenzje:
[b.a.]: Nowe przekłady. „Tygodnik Ilustrowany” 1921 nr 16.
[K. ZAWODZIŃSKI] K.W.Z. „Przegląd Warszawski” 1922 nr 11.

6. F. Dostojewski: Gracz. Z dziennika młodzieńca. [Powieść]. Przełożył i przedmową poprzedził L. Choromański. Warszawa: F. Hoesick 1922, 242 s.

Tytuł oryginału: Igrok. Z zapisok molodogo čeloveka.

W przedmowie uwagi o tłumaczeniu.

Recenzja:
[b.a.]: Varia. „Skamander”1922 z. 22-24. 

7. G. de Nerval: Aurelia i inne opowiadania. Przetłumaczył z francuskiego [i przedmową opatrzył] L. Choromański. Warszawa: Maska 1929, 236 s. Wydanie następne: pt. Sylwia i inne opowiadania. Posłowie napisał M. Żurowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960.

Tytuły oryginału: Aurélia; Sylvie; Octavie; Emilie.

Zawiera: Aurelia; Sylwia; Oktawia albo Iluzja; Emilia.

Recenzje:
K. CZACHOWSKI: Nowe przekłady z literatury francuskiej. „Tygodnik Ilustrowany” 1929 nr 30.
L. PIWIŃSKI: Nowe przekłady z literatury francuskiej. „Pamiętnik Warszawski” 1929 z. 3. 

KRYTYKA PRZEKŁADU
1. Nal i Damajanti: baśń staroindyjska z ksiąg Maha-Bharaty. Z sanskrytu przełożył A. Lange., „Przegląd Społeczny” 1906 nr 6.
2. Matka powiernica. Sztuka w 3 aktach Marivaux. Przekład I.O. Sulnickiego. „Społeczeństwo” 1909 nr 1.
3. O Boy’u, tłumaczu 5 tomów pism Montaigne’a albo: Jak zło obraca się w dobro. „Sowizdrzał” 1917 nr 52.
4. Bzik antyprzekładowy. „Robotnik” 1928 nr 226-230.

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. T. 13, 16 (Uzupełnienie). Literatura pozytywizmu i Młodej Polski. Warszawa 1970., 1982 [i.e. 1983].
2. Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980. T. 2. Warszawa 1994.
3. [W. ALBRECHT-SZYMANOWSKA] W.A.-Sz. W: Dawni pisarze polscy. Od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. T. 1, 5 (Uzupełnienie). Warszawa 2000, 2004.

OMÓWIENIA
1. E. KOZIKOWSKI: Leon Choromański. W tenże: Więcej prawdy niż plotki. Warszawa 1964.

1872-1953

Prénom inscrit dans l’acte de naissance : Julian.
Pseudonymes et cryptonymes : Acs ; Al.Ciphron; Alciphron ; Ale. ; Alero ; (ch.) ; C. ; ch. ; Ch ; Ch. ; Charap/L. ; Charap/Leon ; Charap Leon ; l. c. ; L.C.; Lc. ; L-ch ; L.Ch. ; L. Charap ; L. Chor. ; Oset/Tomasz.
Nouvelliste, poète, dramaturge, critique littéraire, traducteur.

Né à Konotop (Ukraine), le 26 novembre ou le 21 décembre 1872 (selon les archives de l’Union des gens de lettres polonais [ZLP]), il est le fils de Ludwik Choromański, avocat, et d’Aleksandra née Wszelaczyńska. Dans les années 1885-1893, il fréquente le gymnase russe de Siedlce, où il est membre d’un cercle clandestin d’autodidactes. Il parle couramment le russe et le français. Dans les années 1893-1897, il étudie le droit à l’Université Jagellonne. Il se marie avec Franciszka Brówka. Il aurait débuté en tant que prosateur avec la nouvelle Kara, publiée dans la revue « Strumień » en 1900, numéro 1, et en tant que traducteur, en 1909, avec la publication conjointe de Madame Fønss [Fru Fönss] de Jens Peter Jakobsen et de De sju goda åren d’Auguste Strindberg. Il écrit des nouvelles, des poèmes, des pièces en un acte. Il collabore comme auteur avec des théâtres et des cabarets, entre autres : Momus [Momus] (1908-1911), Moderne [Nowoczesny] (1915-16), Le Chat Noir [Czarny Kot] (à partir de 1917), Mosaïque [Mozaika] et Miniatures [Miniatury] (1918), Une Ruche joyeuse [Wesoły Ul] (1918). En 1913, il est nommé directeur littéraire du Théâtre Artistique [Teatr Artystyczny] qui vient d’être fondé. Ses ouvrages, articles et critiques théâtrales et littéraires paraissent dans de nombreuses revues. Il publie ses traductions dans les revues « Momus », « Izraelita », « Naród », « Tydzień Polski » et d’autres. Il s’exprime occasionnellement sur des traductions dans ses critiques théâtrales et littéraires. Dans la période de l’entre-deux-guerres, il vit à Varsovie et travaille comme censeur de films au Ministère des Affaires Intérieures qui le récompense avec la Croix du Mérite en or. Pendant l’occupation nazie il séjourne en province. À partir de 1946, il est membre de l’Union professionnelle des gens de lettres polonais [Związek Zawodowy Literatów Polskich, ZZLP]. Après la guerre, il s’installe à Legionowo près de Varsovie, où il meurt le 12 février 1953. Il est enterré à Varsovie, au cimetière de Bródno.

Les archives du traducteur ont disparu. Seules quelques pièces séparées sont conservées à la Bibliothèque Jagellonne [Biblioteka Jagiellońska], aux Archives de la Maison de la littérature [Archiwum Domu Literatury] à Varsovie, à la Bibliothèque Nationale [Biblioteka Narodowa] à Varsovie, au Musée de la littérature Adam Mickiewicz [Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza] à Varsovie.

1872-1953

Birth name: Julian.
Pseudonyms and cryptonyms: Acs; Al.Ciphron; Alciphron; Ale.; Alero; (ch.); C.; ch.; Ch; Ch.; Charap/L.; Charap/Leon; Charap Leon; l. c.; L.C.; Lc.; L-ch; L.Ch.; L. Charap; L. Chor.; Oset/Tomasz.
Short story writer, poet, dramatist, literary critic, and translator.

Born on 26 November or 21 December 1872 (according to the Archive of the Polish Writers’ Union – ZLP) in Konotop in today’s Ukraine, then under Russian rule; son of the lawyer Ludwik Choromański, and Aleksandra, née Wszelaczyńska. Between 1885 and 1893, he attended the Russian grammar school in Siedlce, where he was involved in the underground self-education group. He was fluent in Russian and French. From 1893 to 1897, he studied law at the Jagiellonian University (UJ) in Krakow. He married Franciszka Brówka. He most probably made his debut as a prose writer in 1900 with the short story Kara [Punishment], which appeared in the periodical “Strumień” (no. 1) and then as a translator in 1909 with the joint publication of Polish versions of Jens Peter Jakobsen’s Fru Fønss [Polish: Pani Fönss] and August Strindberg’s The Sevon Good Years [Polish: Siedem lat szczęśliwych]. He also wrote further short stories, poems and one-act plays. He collaborated as a writer with studio theatres and cabarets, including Momus (1908-11), Nowoczesny (Modern; 1915-16), Czarny Kot (Black Cat; from 1917), Mozaika i Miniatury (Mosaic and Miniatures; 1918), and Wesoły Ul (Happy Hive; 1918). In 1913, he was appointed literary director of the newly created Artystyczny (Artistic) Theatre Company. He published literary works, articles, theatre reviews, and literary reviews in numerous periodicals. His translations appeared in periodicals including “Momus”, “Izraelita”, “Naród”, and “Tydzień Polski”. He occasionally commented on translations in literary and theatre reviews. During the interwar period, he lived in Warsaw and worked as a film censor for the Ministry of Internal Affairs, for which he was awarded the Gold Cross of Merit. During the German occupation, he left Warsaw. From 1946, he was a member of the Polish Writers’ Trade Union (ZZLP). After World War II, he lived in Legionowo near Warsaw, where he died on 12 February 1953. He is buried at Bródno Cemetery in Warsaw.

His archive has not survived intact. Individual items are held in the collections of the Jagiellonian Library, the Archive of the House of Literature (Archiwum Domu Literatury) in Warsaw, the National Library in Warsaw, and the Adam Mickiewicz Literary Museum in Warsaw.

1872-1953

Födelseförnamn: Julian.
Pseudonymer och kodnamn: Acs; Al.Ciphron; Alciphron; Ale.; Alero; (ch.); C.; ch.; Ch; Ch.; Charap/L.; Charap/Leon; Charap Leon; l. c.; L.C.; Lc.; L-ch; L.Ch.; L. Charap; L. Chor.; Oset/Tomasz.
Novellist, poet, dramatiker, litteraturkritiker, översättare. 

Född den 26 november eller 21 december 1872 (enligt Polska litteraters förbundsarkiv [Archiwum ZLP]) i Konotop i Ukraina; son till Ludwig Choromański, advokat, och Aleksandra Wszelaczyńska. 1885–1893 gick han i ett ryskt gymnasium i Siedlce, där han var medlem i en konspiratorisk studiecirkel. 1893–1897 studerade han juridik vid Jagiellonska universitetet. Choromański gifte sig med Franciszka Brówka. Som prosaist debuterade han med novellen Kara, publicerad i ”Strumień“ 1990 (nr 1), och som översättare debuterade han 1909 med en gemensam utgåva av Fru Fönss av Jens Peter Jakobsen och De sju goda åren av August Strindberg. Han var författare till noveller, dikter, enaktare. Som författare samarbetade han med teatrar och kabaréer, bl.a. Momus (1908-1911), Moderna [Nowoczesny] (1915-1916), Svarta katten [Czarny Kot] (från 1917), Mosaik och Miniatyrer [Mozaika i Miniatury] (1918) och Glada bikupan [Wesoły Ul] (1918). 1913 blev han litterär ledare för en ny ensemble: Artistiska teatern [Teatr Artystyczny]. Han publicerade sina verk, artiklar samt litteratur- och teaterrecensioner i ett flertal tidskrifter. Översättningar publicerades bl.a. i ”Momus”, ”Izraelita”, ”Naród” och ”Tydzień Polski”. Ibland kommenterade han översättningar i litteratur- och teaterrecenssioner. Under mellankrigstiden bodde han i Warszawa och arbetade som filmcensor vid Inrikesministeriet [Ministerstwo Spraw Wewnętrznych], där han utmärktes med Meritkorset i guld [Złoty Krzyż Zasługi]. Under ockupationstiden befann han sig utanför Warszawa. Från 1946 var han medlem i Polska litteraters fackförbund [Związek Zawodowy Literatów Polskich, ZZLP]. Efter andra världskriget bodde han i Legionów utanför Warszawa, där han avled den 12 februari 1953; han begravdes på Bródnowski-kyrkokården i Warszawa. 

Översättarens arkiv finns inte bevarat. Enstaka material återfinns på Jagiellonska biblioteket, Litteraturhusets arkiv i Warszawa, Nationalbiblioteket i Warszawa, A. Mickiewicz’ litteraturmuseum i Warszawa.