PODHORSKI-OKOŁÓW Leonard

1891-1957

Początkowo podpisywał utwory nazwiskiem rodowym: Okołów.
Pseudonimy i kryptonimy: Elpe; L.P.O.; L.P.-O.
Poeta, tłumacz, historyk literatury polskiej.

Urodzony 21 grudnia 1891 w rodzinie ziemiańskiej w położonym między Słuckiem a Nieświeżem majątku Rym; syn Jana Okołowa-Podhorskiego, poety i tłumacza, oraz Stefanii z Babickich. Początkowo uczył się w domu, a w 1906-09 w Gimnazjum Męskim Prywatnym pod wezwaniem św. Wojciecha w Warszawie (Gimnazjum Męskie Prywatne pod wezwaniem św. Wojciecha). Od 1910 mieszkał w Parnawie (obecnie Estonia, wtedy Rosja), gdzie w  rządowym gimnazjum filologicznym zdał państwową rosyjską maturę. Dzięki nauczycielowi gimnazjum, Mikołajowi Kawokinowi, i publicyście Stefanowi Fukierowi, przebywającemu wówczas w Parnawie, zainteresował się poezją symbolistów rosyjskich i pracą translatorską. Debiutował jako poeta w 1911 wierszem z cyklu O zachodzie, ogłoszonym w tygodniku „Świat” (Świat, nr 45). W 1912 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Lwowskim (Uniwersytet Lwowski), które przerwał z powodu wybuchu I wojny światowej. Powołany w 1914 do wojska rosyjskiego, przebywał w Nieświeżu i Nowouziensku za Wołgą, gdzie w 1917 ożenił się z Elżbietą Ułanów (zmarła tragicznie w 1944). W tymże roku przeniósł się do Bobrujska i wstąpił do 1. Korpusu Polskiego generała Józefa Dowbora-Muśnickiego (1. Korpus Polski generała Józefa Dowbora-Muśnickiego). Po rozwiązaniu Korpusu powrócił do Warszawy; następnie służył w Pułku „Dzieci Warszawy” (Pułk „Dzieci Warszawy”). W 1922 wystąpił z wojska i do 1939 pracował w Zarządzie Miejskim na stanowisku kierownika Wydziału Kultury i Oświaty (Wydział Kultury i Oświaty Zarządu Miejskiego (Warszawa)). Jednocześnie zajmował się twórczością literacką i rozwijał ożywioną działalność przekładową. W 1920 debiutował jako tłumacz przekładem wiersza Bitwa Andrieja Biełego, ogłoszonym w „Dodatku Literacko-Artystycznym” „Narodu” (Dodatek Literacko-Artystyczny „Narodu”, nr 179). Tłumaczył wierszem i prozą głównie rosyjską poezję symbolistyczną i futurystyczną, a także liryki romantyczne. Przekłady publikował w licznych czasopismach, m.in. w „Kurierze Polskim” (Kurier Polski, 1920-24), „Narodzie” (Naród, 1920), „Skamandrze” (Skamander, 1921-37), „Bluszczu” (Bluszcz, 1922), „Wiadomościach Literackich” (Wiadomości Literackie, 1924-31), „Muzyce” (Muzyka, 1927-28), „Pamiętniku Warszawskim” (Pamiętnik Warszawski, 1931), „Kamenie” (Kamena, 1936, 1946), „Ateneum” (Ateneum, 1938). Około 1929 podjął badania nad życiem i twórczością Adama Mickiewicza. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie i do 1944 pracował w Wydziale Ewidencji Ludności (Wydziale Ewidencji Ludności) . Uczestniczył w konspiracyjnym życiu literackim. Po upadku powstania warszawskiego zamieszkał w Brwinowie, potem powrócił do Warszawy. W 1945 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP Związek Zawodowy Literatów Polskich, od 1949 Związku Literatów Polskich Związek Literatów Polskich). Od tegoż roku wchodził w skład komitetu redakcyjnego Wydania Narodowego Dzieł A. Mickiewicza. Kontynuował działalność przekładową, tłumaczył współczesną poezję radziecką i prozę rosyjskiego realizmu krytycznego. W 1952-54 współpracował z Instytutem Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk). W 1955-57 był dyrektorem Muzeum Adama Mickiewicza (Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza). Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1956). Zmarł 4 stycznia 1957 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim. Miał córkę Izabellę (1918? - zmarła tragicznie w 1945).

Archiwum tłumacza znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie,  Bibliotece Narodowej w Warszawie, Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.  

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. [B. Sawinkow] W. Ropszyn: Koń wrony. [Powieść]. Przekład: L. Podhorski-Okołów, J. Śnieżko-Peretiatkowicz. Warszawa: Drukarnia Rotacyjna 1924, 136 s.

Tytuł oryginału: Kon' voronoj.
Przekład wydany anonimowo; informacja tłumacza o autorstwie przekładu w ankiecie dla IBL PAN z 1951.

2. W. Czajkin: W krainie czarownej baśni. Wrażenia z podróży do Japonii. [Przełożył z języka rosyjskiego L. Podhorski-Okołów]. Warszawa: Dobro 1928, 105 s. Wydanie następne Wrocław: Wojownicy 2021.

Tytuł oryginału: V strane volšebnoj skazki.
Przekład wydawany anonimowo; informacja tłumacza o autorstwie przekładu w ankiecie dla IBL PAN z 1951.

3. Słodycze doczesnej miłości. [Antologia opowiadań]. Przekład: L. Podhorski-Okołów, H. Skarbek-Peretiatkowiczowa. Warszawa: Rój 1929, 159 s. Biblioteka Powieściowa „Roju”, 559. Wydanie następne: Redaktor i wydawca: J. Stypułkowski. Warszawa: Biblioteka Echa Polskiego 1931, 159 s. Biblioteka Echa Polskiego, 7.

Tytuły oryginałów w przekładzie L. Podhorskiego-Okołowa: N. Gumilёv: Radosti zemnoj lûbvi; Zolotoj rycar'.  - [V. Nabokov] V. Siryn: Zvonok.
W przekładzie L. Podhorskiego-Okołowa opowiadania autorów: M. Gumilow: Słodycze doczesnej miłości; Złoty rycerz. - [W. Nabokow] W. Siryn: Dzwonek.

Recenzja:
J.E. SKIWSKI: Rosjanie o miłości. „Kurier Poznański” 1929 nr 494.

4. I. Turgieniew: Opowiadania. Przełożył L. Podhorski-Okołów. Warszawa: Czytelnik 1949, 62 s. Biblioteka Romansów i Powieści, 29. Wydanie powiększone tamże 1949, 110 s. Biblioteczka Młodego Czytelnika. Przekłady z Literatur Obcych, 4.

Tytuły oryginałów opowiadań w przekładzie L. Podhorskiego-Okołowa: Mumu; Birûk; Morskoe plavanie; Bežin lug; Ermolaj i mel'ničiha; Moj sosed Radilov; Malinovaâ voda; Burmistr; Vorobej (Geroj); Perepёlka.

Zawartość pierwszego wydania z 1949 roku: Mumu; Borsuk; Morska żegluga; Bieżyńska łąka; Jermoła i młynarzowa; Sąsiad Radiłow; Malinowy zdrój; Wójt.
Zawartość wydania powiększonego: Mumu; Wróbel; Borsuk; Przepiórka; Morska żegluga; Bieżyńska łąka.

Przedruk przekładów opowiadań: Bieżyńska łąka oraz Borsuk (pod tytułem Basior) w: 

I. Turgieniew: Zapiski myśliwego. T. 1. Warszawa 1953. Z pism I. Turgieniewa, t. 1.

I. Turgieniew: Zapiski myśliwego. Wybór. Warszawa 1953. Wydania następne tamże: wydanie 2. Wstęp: J. Dmochowska 1954. Biblioteka „Expressu Wieczornego”; wydanie 3 1974. Seria kieszonkowa.

I. Turgieniew: Zapiski myśliwego. Warszawa 1966. Dzieła wybrane, T. 1. 

I. Turgieniew: Kryształowa woda. Wydanie 1 masowe. Warszawa 1968. 

I. Turgieniew: Opowiadania. Warszawa 1968. Biblioteka Szkolna. Wydanie następne tamże 1969.

I. Turgieniew: Dzieła wybrane. T. 1. Zapiski myśliwego. Wybrał i przypisami opatrzył A. Semczuk. Warszawa 1981.

I. Turgieniew: Basiur. W: Nowela rosyjska XIX wieku. Wybrał i opracował Z. Fedecki. Wstęp: A. Sandauer. T. 1. Warszawa 1954 s. 273-282. 

5. M. Lermontow: Wiersze. Przełożył z języka rosyjskiego L. Podhorski-Okołów. Ilustrował L. Buczkowski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 30 s.

Tytuł oryginału: Stihi. 

6. G. Skriebicki: Opowiadania myśliwego. Przełożył z języka rosyjskiego L. Podhorski-Okołów. Ilustrował G. Nikolski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, 137 s. Wydanie 2 tamże 1953.

Tytuły oryginałów: Rasskazy ohotnika: Filûša; Koška Maška; Smyšlёnyj zverёk; Za volkami; Zverinaâ hitrost'; Malen'kij lesovod; Bobki; Mitiny druz'â; Mat'; Rezvyj; Propavšij medved'; Krylatyj ohotnik; Voronuša; Strašnaâ ohota; Medvežonok; Priёmyš; V zimnûû stužu; Ušan; Čir-Čirič; Na teterevej; Pušok; Sirotka; Družba; Voriška; Podarok.
Zawartość: Puchaś; Kotka Maszka; Sprytne stworzonko; Na wilki; Chytry lis; Mały hodowca lasu; Boberki; Przyjaciele Miti; Matka; Żwawy; O niedźwiedziu, który gdzieś nam zginął; Skrzydlaty myśliwy; Kruczunio; Straszne polowanie; Niedźwiadek; Znajda; W czasie siarczystych mrozów; Długouch; Ćwir-ćwirek; Na cietrzewie; Puszek; Sierotka; Przyjaźń; Złodziejaszek; Podarunek.

7. W. Korolenko: Sokolińczyk. [Opowiadanie]. Przełożył L. Podhorski-Okołów. W: W. Korolenko: Dzieła wybrane. Pod redakcją I. Tuwim. Wstęp: N. Modzelewska. Przypisy opracowali: E. Dębnicka i Z. Fedecki. Warszawa: Książka i Wiedza 1952 s. 46-66.

Tytuł oryginału: Sokolinec. 

Recenzja:
M. MICHALSKA-SUCHANEK: O dwóch przekładach opowiadania Włodzimierza Korolenki „Sokolińczyk”. W:  Przekład artystyczny. T. 2: Zagadnienia serii translatorskich. Katowice 1991. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 1192. Przekład Artystyczny, 2 [dot. przekładów S. Miłkowskiego i L. Podhorskiego-Okołowa].

8. [Przekłady wierszy w:] L. Podhorski-Okołów: Wybór poezji. Opracowanie i wstęp: S. Pollak. Okładkę projektowała D. Staszewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960 s. 157-234.

Tu w przekładzie L. Podhorskiego-Okołowa wiersze następujących autorów: A. Achmatowa, M. Aligar, I. Annienski, K. Balmont, A. Bieły, A. Błok, S. Botwinnik, W. Briusow, M. Cwietajewa, Z. Gippius, S. Jesienin, M. Kuzmin, M. Lermontow, W. Majakowski, A. Puszkin, F. Tiutczew, M. Ogariow, B. Pasternak, A. Pleszczejew, I. Selwinski, K. Słuczewski, F. Sołogub, S. Szczipaczow, L. Tatjaniczewa, W. Tusznowa.

PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE

1. M. Arcybaszew: Wrogowie. Sztuka w 3 aktach. Powstanie przekładu post 1924. 

Tytuł oryginału: Vragi.
Rękopis [informacja tłumacza].

2. L. Sabaniejew: Historia muzyki rosyjskiej. Powstanie przekładu w 1925-1928. 

Tytuł oryginału: Istoriâ russkoj muzyki.
Rękopis [informacja tłumacza].

PRACA REDAKCYJNA

Nowa poezja rosyjska. Opracowanie: L. Podhorski-Okołów, W. Denhoff-Czarnocki. Przedmowa: L. Podhorski-Okołów. Warszawa: Watra 1923, 95 s.

Tu także L. Podhorskiego-Okołowa przekłady wierszy następujących autorów: A. Achmatowa, A. Błok, W. Briusow, S. Jesienin.

Recenzja:
[K.W. ZAWODZIŃSKI] K.W.Z. „Przegląd Warszawski” 1923 nr 19.

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

1. Ankieta dla IBL PAN 1951.

2. Teczka osobowa Leonarda Podhorskiego-Okołowa jako członka ZLP. Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich w Warszawie.

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.

2. [E. GŁĘBICKA] E.G. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 6, T. 10 (Uzupełnienia). Warszawa 1999, 2007.

3. C. GAJKOWSKA. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 23: Niemirycz Władysław-Olszak Wacław. Wrocław 1978.

4. T. ŚWIĘTOSŁAWSKA. W: Słownik badaczy literatury polskiej. T. 4. Łódź 2001.

5. [M. URBANOWSKI] M.U. W: Encyklopedia literatury polskiej. Kraków 2005.

OMÓWIENIA 

1. P. GRZEGORCZYK: Leonard Podhorski-Okołów. „Kultura i Społeczeństwo” 1958 z. 3.

2. [M. DANILEWICZOWA] Szperacz: Zgon Leonarda Podhorskiego-Okołowa. „Wiadomości”, Londyn 1957 nr 26.

3. K. MELOCH: Leonard Podhorski-Okołów. „Przegląd Humanistyczny” 1957 nr 1.

4. S. POLLAK: Leonard Podhorski-Okołów. „Encyklopedia Współczesna” 1957 nr 2.

5. S. POLLAK: Leonard Podhorski-Okołów. „Nowa Kultura” 1957 nr 2.

6. J. RUŻYŁO-PAWŁOWSKA: Leonard Podhorski-Okołów. „Pamiętnik Literacki” 1957 z. 2.

7. S. POLLAK: Leonard Podhorski-Okołów. „Przegląd Humanistyczny” 1971 nr 4.

8. S. POLLAK: Leonard Podhorski-Okołów. Bibliografię opracowała M. Pokrasenowa. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 6. Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 2. Warszawa 1979.

ПОДГОРСКИЙ-ОКОЛУВ Леонард PODHORSKI-OKOŁÓW Leonard

1891-1957

Сначала подписывал произведения родовой фамилией: Околув [Okołów].

Псевдоним и криптонимы: Elpe; L.P.O.; L.P.-O.

Поэт, переводчик, историк польской литературы.

Родился 21 декабря 1891 в шляхетской семье из земян в имении Рым [Rym], расположенном между Слуцком [Słuck; белорус. Слуцк] и Несьвежем [Nieśwież; белорус. Нясвіж] (ныне – Беларусь); сын Яна Околув-Подгорского [Jan Okołów-Podhorski], поэта и переводчика, и Стефании, урожденной Бабицкой [Stefania z Babickich]. Первоначально получил домашнее образование, а в 1906-09 учился в мужской частной гимназии святого Адальберта (Войцеха) [Gimnazjum Męskie Prywatne pod wezwaniem św. Wojciecha] в Варшаве. С 1910 жил в Пернове [Parnawa] (ныне Пярну [эст. Pärnu], Эстония, в то время Россия), где сдал экзамен на российский аттестат зрелости в государственной гимназии с филологическим профилем. Благодаря своему гимназическому учителю Николаю Кавокину [Mikołaj Kawokin] и публицисту Стефану Фукеру [Stefan Fukier], который в то время жил в Пернове, увлекся поэзией русских символистов и переводческой деятельностью. Дебютировал как поэт в 1911 стихотворением из цикла O zachodzie [На закате], опубликованным в еженедельнике „Świat” (№ 45). В 1912 начал изучать польскую филологию во Львовском университете [Uniwersytet Lwowski], прервав учебу из-за начала Первой мировой войны. Призванный в российскую армию в 1914, жил в Несвиже и Новоузенске [Nowouziensk] за Волгой, где в 1917 женился на Ельжбете (Елизавете???) Улановой (Уланув???) [Elżbieta Ułanów] (трагически погибла в 1944). В том же году переехал в Бобруйск и присоединился к 1-му польскому корпусу [1. Korpus Polski] генерала Иосифа (Юзефа) Довбор-Мусницкого [Józef Dowbor-Muśnicki]. После расформирования корпуса вернулся в Варшаву, где служил в полку «Дети Варшавы» [Pułk „Dzieci Warszawy”]. В 1922 оставил армию и до 1939 работал в городской администрации [Zarząd Miejski] на должности руководителя отдела культуры и образования [Wydział Kultury i Oświaty]. Одновременно занимался литературным творчеством и развил активную переводческую деятельность. В 1920 дебютировал как переводчик, опубликовав в литературно-художественном приложении [„Dodatek Literacko-Artystyczny”] к изданию „Naród” (№ 179) перевод стихотворения Андрея Белого Битва [Bitwa]. Переводил в стихах и прозе в основном русскую символистскую и футуристическую поэзию, а также романтическую лирику. Свои переводы публиковал в многочисленных периодических изданиях, включая „Kurier Polski” (1920-24), „Naród” (1920), „Skamander” (1921-37), „Bluszcz” (1922), „Wiadomości Literackie” (1924-31), „Muzyka” (1927-28), „Pamiętnik Warszawski” (1931), „Kamena” (1936, 1946) и „Ateneum” (1938). Около 1929 занялся исследованием жизни и творчества Адама Мицкевича [Adam Mickiewicz]. Во время немецкой оккупации остался в Варшаве и до 1944 работал в отделе регистрации населения [Wydział Ewidencji Ludności]. Участвовал в подпольной литературной жизни. После поражения Варшавского восстания поселился в Брвинуве [Brwinów], затем вернулся в Варшаву. В 1945 стал членом Профессионального союза польских писателей [Związek Zawodowy Literatów Polskich] (ZZLP; с 1949 – Союз польских писателей [Związek Literatów Polskich], ZLP). С того же года входил в состав редакционного комитета Национального издания сочинений [Wydanie Narodowe Dzieł] Мицкевича. Продолжал заниматься переводческой деятельностью, переводил современную советскую поэзию и прозу русского критического реализма. В 1952-54 сотрудничал с Институтом литературных исследований Польской академии наук [Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, IBL PAN]. В 1955-57 был директором Литературного музея им. А. Мицкевича [Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza]. Награжден Офицерским крестом [Krzyż Oficerski] ордена Возрождения Польши [Order Odrodzenia Polski] (1956). Умер 4 января 1957 в Варшаве; похоронен там же на кладбище Повонзки [Cmentarz Powązkowski]. У него была дочь Изабелла (1918? - трагически погибла в 1945).

Архив переводчика хранится в Ягеллонской библиотеке [Biblioteka Jagiellońska] в Кракове, Национальной библиотеке [Biblioteka Narodowa] в Варшаве и Литературном музее им. А. Мицкевича в Варшаве.