IWASZKIEWICZ Jarosław

1894-1980

Pseudonimy i kryptonimy: Ct.; e; E; Eleuter; j. i.; J. I.; ji; (ji); -ji-; Ji; -Ji-; jiw; Kazimierz Bazar; lt; Roman Roński.

Poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, diarysta, publicysta, tłumacz.

Urodzony 20 lutego 1894 we wsi Kalnik na Kijowszczyźnie (obecnie Ukraina) w rodzinie inteligencji szlacheckiej; syn Bolesława Iwaszkiewicza, powstańca z 1863, urzędnika miejscowej cukrowni i nauczyciela domowego, i Marii z Piątkowskich, spokrewnionej z rodziną Szymanowskich. Po śmierci ojca mieszkał w 1902-04 wraz z matką i rodzeństwem w Warszawie, gdzie uczył się w szkole podstawowej. W 1904 powrócił do Ukrainy i podjął naukę w gimnazjum rosyjskim w Jelizawetgradzie (obecnie Kropywnycki). Od 1909 mieszkał w Kijowie, gdzie kontynuował naukę i w 1912 zdał maturę. W 1909-17 w okresie letnim dorabiał korepetycjami w domach ziemiańskich w Ukrainie i w Polsce. W 1912 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim (w 1917 uzyskał absolutorium; Uniwersytet Kijowski św. Włodzimierza), a w 1913 – studia muzyczne w Konserwatorium Kijowskim (Konserwatorium Kijowskie), które przerwał w 1914 (naukę kontynuował w prywatnej szkole muzycznej Mikołaja Tutkowskiego). Jako poeta zadebiutował w 1915 wierszem pt. Lilith, ogłoszonym w jedynym numerze kijowskiego pisma „Pióro” (Pióro). W 1917, pod wpływem fascynacji liryką Jeana Arthura Rimbaud, dokonał wraz z Mieczysławem Kozłowskim wspólnego przekładu dzieła Iluminacje. W 1916-17 był aktorem i kierownikiem literackim w kijowskim teatrze Studya Stanisławy Wysockiej (Teatr Studya). Wiosną 1918 wstąpił do 3. Korpusu Polskiego (3. Korpus Polski); po rozbrojeniu Korpusu wrócił do Kijowa. W tym okresie zajmował się też tłumaczeniem poezji rosyjskiej, m.in. wierszy Anny Achmatowej i Igora Siewierjanina. W październiku 1918 przybył do Warszawy. Nawiązał współpracę z grupą poetów działających wokół pisma „Pro Arte et Studio” (od 1919 „Pro Arte”; Pro Arte et Studio, Pro Arte); występował w kabarecie artystycznym Picador, a następnie wszedł do grupy literackiej skupionej wokół miesięcznika „Skamander” (był członkiem komitetu redakcyjnego tego pisma; Skamander). Kontynuował także pracę nad przekładem poezji Rimbauda. W 1919-20 należał do zespołu redakcji pisma „Zdrój” (Zdrój), na łamach którego ukazywały się m.in. jego przekłady dramatów Paula Claudela (1920 nr 1/2-5). Do 1920 pracował jako nauczyciel domowy najpierw u hrabiostwa Janiny i Jana Potockich, a następnie u księstwa Franciszki i Michała Woronieckich w Warszawie. W 1920-22 redagował w dzienniku „Kurier Polski” dział Sztuka (Kurier Polski). Wiersze, prozę literacką oraz recenzje literackie, teatralne i muzyczne ogłaszał m.in. w „Kurierze Lwowskim” (1921-22; Kurier Lwowski) i „Tygodniku Ilustrowanym” (od 1922; Tygodnik Ilustrowany)). Doprowadził do wydania w 1921 zredagowanego przezeń pierwszego tomu Dzieł wszystkich Rimbauda, w którym znalazły się także jego autorskie przekłady, oraz do edycji książkowych dramatów Claudela. W 1922 ożenił się z Anną Lilpopówną, córką stołecznego przemysłowca. W 1923-25 był sekretarzem marszałka Sejmu Macieja Rataja. Należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP; Związek Zawodowy Literatów Polskich), w którym pełnił funkcje: w 1923 członka Komisji Propagandy Zagranicznej, w 1923-24 członka zarządu Oddziału Warszawskiego (Związek Zawodowy Literatów Polskich (Warszawa)). Równocześnie podejmował prace tłumaczeniowe m.in. w ramach współpracy z Teatrem Polskim (Teatr Polski w Warszawie) dokonywał przekładów utworów dramatycznych i adaptacji prozy Charles’a-Louisa Philippe’a, Giraudoux, Gide’a i Claudela. W 1924-39 współpracował z redakcją „Wiadomości Literackich” (tu m.in.: cykl Współczesna Francja literacka; Wiadomości Literackie) i pełnił funkcję zastępcy sekretarza w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych). W 1925 został członkiem Polskiego PEN Clubu (Polski PEN Club). W tymże roku przebywał na stypendium w Paryżu i przez krótki czas uczył się języka tureckiego w Szkole Języków Obcych. Obracał się wówczas w międzynarodowych kręgach literackich, nawiązując znajomość z Claudelem, Jeanem Cocteau, Iliją Erenburgiem. Podczas odbywającego się wówczas paryskiego zjazdu PEN Clubu zetknął się z Jamesem Joyce’em, Miguelem de Unamuno, Henrykiem Mannem, Luigim Pirandellem, Paulem Valérym i Johnem Galsworthym. Pracował nad redakcją dwudziestoczterotomowej edycji pism Victora Hugo dla serii Biblioteka Arcydzieł Literatury. W następnych latach brał udział w pracach Międzynarodowej  Unii Paneuropejskiej (kongresy w Wiedniu 1926, Heidelbergu 1927, gdzie poznał Ernsta Roberta Curtiusa, Pradze 1928, Barcelonie 1929; Międzynarodowa Unia Paneuropejska), przyjmując w Polsce wizyty Karola de Rohan i Tomasza Manna. Działał też w Polskim PEN Clubie. Podczas pobytu w Pradze w 1928 nawiązał przyjaźń z Franciszkiem Halasem i Eugeniuszem Małaniukiem. Utwory literackie oraz recenzje publikował m.in. w „Pologne Litteraire” (1926-35; w 1927-28 też pod pseudonimem Eleuter; Pologne Littéraire), „Muzyce” (1926-37, z przerwami; Muzyka) oraz „Pamiętniku Warszawskim” (1929-31; Pamiętnik Warszawski). W 1928 osiedlił się w Podkowie Leśnej w domu, który nazwał Stawiskiem. Tłumaczył wówczas poezje Stefana Georgego. W 1927-32 pracował w wydziale prasowym Ministerstwa Spraw Zagranicznych na stanowisku kierownika referatu propagandy sztuki (Ministerstwo Spraw Zagranicznych). Następnie pełnił funkcję sekretarza poselstwa polskiego: w 1932-35 w Kopenhadze, w 1935-36 w Brukseli. W Kopenhadze zaprzyjaźnił się z Felicją Baumgarten, tłumaczką, i podjął naukę duńskiego pod kierunkiem profesora Paula Fenneberga, poety. Podjął wówczas tłumaczenie pism Sørena Kierkegaarda, Hansa Christiana Andersena, Hermana Banga. Poezje, prozę oraz prace krytycznoliterackie publikował m.in. w „Gazecie Polskiej” (1934-38; Gazeta Polska) i „Ateneum” (1938-39; Ateneum). W 1937 pracował nad przekładem Hamleta W. Shakespeare’a, jednocześnie czuwał nad francuskim przekładem własnych utworów. W 1939 był wiceprezesem ZZLP (Związek Zawodowy Literatów Polskich). W czasie okupacji niemieckiej pozostawał nadal w Stawisku. Wraz z Marią Dąbrowską i Jerzym Andrzejewskim kierował sekcją literatury w departamencie oświaty, nauki i kultury Delegatury Rządu RP na Kraj (Delegatura Rządu Polskiego). Brał udział w tajnej pracy kulturalnej. Kontynuował pracę przekładową m.in. nad Elektrą J. Giraudoux. Po wojnie był w 1945-46 redaktorem naczelnym „Życia Literackiego” (Życie Literackie), w 1947-48 redagował „Nowiny Literackie” (Nowiny Literackie). Poezje, prozę i recenzje literackie publikował też m.in. w „Odrodzeniu” (1945-49; Odrodzenie), „Przekroju” (1945-54; Przekrój) i „Kuźnicy” (1946-49; Kuźnica). W 1945-49 był kierownikiem literackim w Teatrze Polskim w Warszawie (Teatr Polski w Warszawie). Od 1945 działał w ZZLP (od 1949 Związek Literatów Polskich; Związek Literatów Polskich), pełniąc kolejno funkcje prezesa (1945-46, 1947-49, 1959-80) i wiceprezesa (1949-56). W 1946 został powołany na członka Rady Teatralnej przy Departamencie Teatru (Rada Teatralna przy Departamencie Teatru). W latach 1947-65 wchodził w skład Zarządu Polskiego PEN Clubu (Zarząd Polskiego PEN Clubu); w 1948 był delegatem na XX Kongres PEN Clubu w Kopenhadze, a w 1949 na XXI Kongres w Wenecji; w 1950-65 był wiceprezesem Polskiego PEN Clubu. W 1948 brał udział w Kongresie Związku Pisarzy i Kompozytorów w Argentynie; podróżował też po Brazylii. W tymże roku uczestniczył w organizowaniu Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu. W 1950 był delegatem na II Światowy Kongres Obrońców Pokoju. W tymże roku został powołany w skład Komitetu Państwowej Nagrody Artystycznej (Komitet Państwowej Nagrody Artystycznej, później Komitetu Nagród Państwowych w dziedzinie nauki i sztuki; Komitet Nagród Państwowych). W 1952 został prezesem Rady Nadzorczej Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” (Rada Nadzorcza Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”). Od 1952 do końca życia był posłem na Sejm PRL (Sejm PRL). W 1952-57 pełnił funkcję przewodniczącego Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju (Polski Komitet Obrońców Pokoju), Rady Naczelnej ZAiKS-u (Rada Naczelna Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych) i Rady Naczelnej „Czytelnika” (Rada Naczelna Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”). Wiersze, prozę poetycką oraz recenzje ogłaszał wówczas m.in. w „Nowej Kulturze” (1950-56; Nowa Kultura (PRL)) i „Przeglądzie Kulturalnym” (1952-54; Przegląd Kulturalny). Powrócił do pracy nad wcześniejszymi przekładami utworów Shakespeare’a, tłumaczenia opowiadań Antoniego Czechowa i Lwa Tołstoja. W 1953 był redaktorem serii Biblioteka Laureatów Nagrody Stalinowskiej za Utrwalanie Pokoju między Narodami wydawanej przez Państwowy Instytut Wydawniczy. W 1952 i 1954 otrzymał Państwową Nagrodę Artystyczną I stopnia. Od lutego 1955 (do końca życia) był redaktorem miesięcznika „Twórczość” (Twórczość). W 1955 rozpoczął publikowanie w „Życiu Warszawy” felietonów pt. Rozmowy o książkach (do 1979; Życie Warszawy), w „Roczniku Literackim” zaś przeglądów tłumaczeń z literatur skandynawskich (do 1977; Rocznik Literacki). W 1955-57 ponownie pełnił funkcję kierownika literackiego w Teatrze Polskim w Warszawie (Teatr Polski w Warszawie). W 1958 był członkiem Komitetu Roku Chopinowskiego (Komitet Roku Chopinowskiego). W 1960 został wybrany do Zarządu Europejskiej Wspólnoty Pisarzy (COMES; Zarząd Europejskiej Wspólnoty Pisarzy (COMES)) i Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC; Stowarzyszenie Kultury Europejskiej (SEC)). W 1963 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (ponownie w 1977). W 1965 został prezesem Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Włoskiej (Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Włoskiej), a w 1966 przewodniczącym polskiego oddziału SEC oraz przewodniczącym Rady Kultury i Sztuki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki (Rada Kultury i Sztuki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki). W tym okresie wznowił pracę nad przekładem pism S. Kierkegaarda. W 1970 ponownie został wyróżniony Państwową Nagrodę Artystyczną I stopnia oraz międzynarodową Nagrodę Leninowską Za Utrwalanie Pokoju między Narodami. W 1970-71 prowadził na Uniwersytecie Warszawskim (UW; Uniwersytet Warszawski) wykłady o literaturze polskiej. W 1971 otrzymał doktorat honoris causa UW, a w 1979 Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ). W 1972 został powołany na członka zagranicznego Serbskiej Akademii Nauki i Sztuki (Serbska Akademia Nauki i Sztuki), w 1975 na członka korespondenta Akademii Sztuk NRD (Akademia Sztuk NRD), w 1976 na honorowego członka Towarzystwa im. Fryderyka Chopina (Towarzystwo im. Fryderyka Chopina), a w 1979 na honorowego członka Akademii Historii i Literatury Polskiej oraz Słowiańskiej im. A. Mickiewicza w Bolonii (Akademia Historii i Literatury Polskiej oraz Słowiańskiej im. A. Mickiewicza). W 1972 otrzymał Dyplom Ministerstwa Spraw Zagranicznych za propagowanie kultury polskiej za granicą (ponownie w 1979), w 1973 nagrodę m. st. Warszawy, w 1978 nagrodę Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji za twórczość oraz działalność radiową i telewizyjną, a w 1979 literacką nagrodę Premio Mondello na Sycylii oraz nagrodę literacką im. N. Wapcarowa władz Bułgarskiej Republiki Ludowej. W 1977 wszedł do Rady Wykonawczej Kongresu SEC. W 1978 otrzymał tytuł honorowego górnika katowickiej kopalni „Staszic”. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1946), Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1950), Orderem Budowniczych Polski Ludowej (1964), Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (1974), medalem Za Zasługi w Rozwoju Współpracy Kulturalnej PRL i ZSRR (1976), odznaką Za Zasługi dla miasta stołecznego Warszawy (1978) oraz wyróżnieniami zagranicznymi: Orderem Sztandaru Państwowego I stopnia Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej (1954), Złotym Medalem im. F. Joliot-Curie Światowej Rady Pokoju (1969), Orderem Przyjaźni Narodów (1974) Rady Najwyższej ZSRR oraz Medalem Sprawiedliwy wśród narodów świata (pośmiertnie, 1991). Zmarł 2 marca 1980 w Warszawie; pochowany na cmentarzu w Brwinowie pod Warszawą. 

Archiwum tłumacza znajduje się w Muzeum im. A. i J. Iwaszkiewiczów w Stawisku, poświęconym jego życiu i twórczości.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. P. Claudel: Zakładnik. Dramat w 3 aktach. Poznań: Nakładem „Zdroju” 1920, 107 s. Wystawienie: Reżyseria: G. Mrówczyński. Poznań, Teatr Polski 1982.

Tytuł oryginału: L’Otage.

Recenzja:
H. ELZENBERG. „Przegląd Warszawski” 1923 nr 24.

2. [Przekład tekstów w:] K. Szymanowski: Cztery pieśni. Słowa: R. Tagore. Wiedeń: Universal Edition 1920, 17 s., nuty.

Podstawą przekładu były wiersze z cyklu Ogrodnik w niemieckim tłumaczeniu H. Effenbergera. Informacja za: A. Iwanicka-Nijakowska: Karol Szymanowski: Cztery pieśni op. 41. https://culture.pl/pl/dzielo/karol-szymanowski-cztery-piesni-op-41 [Dostęp: 27.11. 2024]

Tytuły oryginałów: Mein Herz; Der junge Prinz; Das letzte Lied.

Zawartość: Moje serce; Młody królewicz; Ostatnia pieśni.

3. P. Claudel: Zwiastowanie. Misterium w 4 aktach z prologiem. Poznań: „Zdrój” [1921], 162 s.

Tytuł oryginału: L’Annonce faite a Marie.

4. Kwidam. Podług staroangielskiego moralitetu, dramatu Hugona von Hoffmannsthala i innych autorów. Powstanie przekładu 1921. Druk w: J. Iwaszkiewicz: Dramaty. Warszawa 1958 s. 5-81. Dzieła, t. 8.Wystawienia: teatralne: Reżyseria: R. Ordyński. Kraków, Teatr Miejski im. J. Słowackiego 1926; radiowa: Adaptacja i reżyseria: J. Kukuła. Polskie Radio 1995. 

Wystawienia następne zob. na stronie internetowej www.encyklopediateatru.pl.

5. H.R. Lenormand: Samum. Sztuka w 11 obrazach. Wystawienie: Reżyseria: K. Borowski. Warszawa, Teatr Polski 1923.

Tytuł oryginału: Simoun.

6. F. Crommelynck: Wspaniały rogacz. Komedia w 3 aktach. Wystawienie: Reżyseria: K. Borowski. Warszawa, Teatr Mały 1924.

Tytuł oryginału: Le Cocu magnifique.

7. Ch.L. Philippe: Dobra Magdusia i Biedna Marynia. Dwie nowele. Warszawa: Ignis 1924, 99 s. Wydanie następne: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961.

Tytuł oryginału: La Bonne Madeleine et la Pauvre Marie.

8. P. Claudel: Zamiana. Dramat w 3 aktach. Wystawienie: Reżyseria: A. Węgierko. Warszawa, Teatr Mały 1925. Druk „Dialog” 1980 nr 12 s. 40-74.

Tytuł oryginału: L’Echange.

9. H.L.A. Hofmannsthal: Ktokolwiek bądź, czyli Komedia o życiu i śmierci człowieka – smutna i wesoła. Moralitet w 3 sprawach. Wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1925.

Tytuł oryginału: Jedermann.

10. Jeździec bez głowy. Opowieść romantyczna podług Kapitana Mayne Reida. „Światowid” 1925 nr 52, 1926 nr 1-21. Wydanie osobne: Warszawa: M. Arct 1928 [i.e. 1927], 151 s. Wydanie 2 Posłowie: A. Zawada. Poznań: Zysk i S-ka 1995, 124 s.

Tytuł oryginału: The headless horseman.

Recenzja:
[b.a.]: W stepach Meksyku i otchłaniach wojny europejskiej. „Książki” 1927 nr 1.

11. W. Shakespeare: Romeo i Julia. Powstanie przekładu ca 1925. Wystawienie: Reżyseria: J. Walden. Kalisz, Teatr im. W. Bogusławskiego 1956. Wydanie łącznie z przekładem poz. 14 pt. Romeo i Julia; Hamlet. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 324 s. Wystawienie: Grudziądz, Teatr Ziemi Pomorskiej 1968. Wydanie inne z podtytułem Opera kameralna w 5 scenach wg Szekspira. [Muzyka:] B. Matuszczak. Wybór tekstów: M. Matuszczak. Tłumaczenie: J. Iwaszkiewicz. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1979, 67 s., nuty.

Tytuł oryginału: Romeo and Juliet.

12. D. Niccodemi: Gałganek. Komedia w 3 aktach. Wystawienie: Warszawa, Teatr Mały 1926.

Tytuł oryginału: Il Scampolo.

13. A. Gide: Fałszerze. Powieść. Przełożyli J. Iwaszkiewicz, H. Iwaszkiewiczówna. Warszawa:  Rój 1929, 396 s. Wydania następne: łącznie z: Wstęp: J. Rogoziński. Dziennik „Fałszerzy” przełożył J. Rogoziński: Warszawa: Czytelnik 1958 [i.e. 1957]; toż wydanie 2 tamże 1978; wydanie 3 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1987; wydanie łącznie z: Dziennik „Fałszerzy” przełożył J. Rogoziński Warszawa: Muza 1995; wydanie łącznie z: Dziennik „Fałszerzy” przełożył J. Rogoziński w opracowaniu K. Jarosz Wrocław; Kraków: Ossolineum 2003. Biblioteka Narodowa II, 251; Warszawa: TMM Polska / Planeta Marketing, Axel Springer Polska 2007.

Tytuł oryginału: Les Faux-monnayeurs. 

Recenzje:
1. K. CZACHOWSKI: Nowe przekłady z literatury francuskiej. „Tygodnik Ilustrowany” 1929 nr 30.
2. L. PIWIŃSKI. „Pamiętnik Warszawski” 1929 z. 2. 

14. P. Morand: Żyjący Budda. [Powieść]. Warszawa:  Rój 1929, 215 s.

Tytuł oryginału: The living Budda.

15. W. Shakespeare: Hamlet. Tragedia w 5 aktach. Wystawienie:  Warszawa, Teatr Polski 1939. Wydanie łączne z przekładem  poz. 21 pt. Romeo i Julia; Hamlet. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 324 s. 

Tytuł oryginału: The tragical History of Prince of Denmark. 

Recenzja:
W. BOROWY: Przekłady Shakespeare’a. W tegoż: Studia i rozprawy. T. 2. Wrocław 1952. 

16. J. Giraudoux: Elektra. Sztuka w 2 aktach. Druk fragmentów „Życie Literackie” 1945 nr 2 s. 4-8. Wystawienie: Reżyseria: E. Wierciński. Łódź, Teatr im. Wojska Polskiego (Scena Poetycka) 1946.

Tytuł oryginału: Électre.

17. [Przekład tekstów w:] K. Szymanowski: Cztery pieśni. Słowa [angielskie]: J. Joyce. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1949, 12 s., nuty.

Tytuły oryginałów: Gentle lady, do not sing; Sleep now; Lean out of the window; My dove, my beautiful one.

Zawartość: Droga moja; Zaśnij spokojnie; Złocisty mi świeci; Turkawko moja.

18. P. Marivaux: Kariera wieśniaka. Powieść. Wstęp: M. Żurowski. Warszawa: Czytelnik 1952, 417 s.

Tytuł oryginału: Le Paysan parvenu.

19. [Przekład tekstów w:] K. Szymanowski: Trzy pieśni. Słowa [rosyjskie] D. Dawydow. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1952, 16 s., nuty.

Tytuły oryginałów: Kak tolko wostok; Niebo biez zwiozd; Osiennieje solnce.

Zawartość: Wschód słońca; Bezgwiezdne niebo; Jesienne słońce.

20. A. Czechow: Utwory wybrane. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1953, 357 + 374 s. Przedruk w: A. Czechow: Dzieła w 11 tomach. T. 3-4, 7, 9. Warszawa 1957, 1958, 1959 [poz. 25].

Tytuły oryginałów: Svistuny; Anûta; Dâdâ Vanâ; Perepoloh; V sude; Step′; Knâginâ; 

Kryžovnik.

W przekładzie J. Iwaszkiewicza: T. 1: Kabotyni; Aniuta; Wujaszek Wania . - T. 2: Awantura; W sądzie; Step; Księżna pani; Agrest.

21. A. Czechow: Wujaszek Wania. Sceny z życia ziemian w 4 aktach. W: A. Czechow: Utwory wybrane. T. 1. Warszawa 1953 s. 282-358. Wystawienie: Reżyseria: K. Tyszarska. Wałbrzych, Teatr Dramatyczny 1970. Przedruk zob. poz. 34, 37 oraz w:A. Czechow: Wybór dramatów. Wrocław; Kraków 1979; A. Czechow: Dramaty. Łódź 2020.

Tytuł oryginału: Dâdâ Vanâ.

Wystawienia następne zob. na stronie internetowej www. encyklopediateatru.pl.

22. C. Goldoni: Wachlarz. Komedia w 3 aktach. Wystawienie: Reżyseria: M. Broniewska. Warszawa, Ludowy Teatr Muzyczny 1952. Druk w: C. Goldoni: Komedie. Warszawa 1957 s. 547-658. 

Tytuł oryginału: Il ventaglio.

Wystawienia następne zob. na stronie internetowej www. encyklopediateatru.pl.

23. P. Neruda: Tam umarła śmierć. Tłumaczył z hiszpańskiego J. Iwaszkiewicz. Ilustrował T. Kulisiewicz. Warszawa: Czytelnik 1953, 98 s. 

Tytuł oryginału: Alli murio la muerte.

24. L. Tołstoj: Śmierć Iwana Iljicza. W: L. Tołstoj: Śmierć Iwana Iljicza i inne opowiadania. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954 s. 126-198. Wydanie osobne: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 117 s. Wydania następne: Warszawa: Książka i Wiedza 1968; wydanie 4 [!] Warszawa: Współpraca 1985. Przedruk w: L. Tołstoj: Dzieła. T. 10. Opowiadania. Warszawa 1957 oraz poz. 36.

Tytuł oryginału: Smiert' Ivana Iliča.

25. H.Ch. Andersen: Baśnie. T. 1-3. Tłumaczyli S. Beylin, (A. Sokołowska), S. Sawicki, J. Iwaszkiewicz. Wstęp i redakcja: J. Iwaszkiewicz. T. 1-3.Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 443 + 457 + 459 s. Wydania następne: tamże: wydanie 2-3 1959, wydanie 4 Tłumaczyli: S. Beylin, J. Iwaszkiewicz. Sprawdzili z oryginałem: S. Sawicki, A. Sokołowska 1967, wydanie 5 (w jednym tomie) 1969, 1199 s., [wydanie 6] Ilustracje: J. Stanny [t. 1], A. Strumiłło [t. 2], J. Jaworowski [t. 3]. Tłumaczyli S. Beylin, J. Iwaszkiewicz. [Wstęp i redakcja J. Iwaszkiewicza] 1975, toż: wydanie 7 1976, wydanie 8 1977, wydanie 9 1984.

Tytuł oryginału duńskiego: Eventyr og historier.

Tu w przekładzie J. Iwaszkiewicza w wydaniu 1: T. 1. Babunia; Dziewczynka z zapałkami. – T. 2. Motyl. – T. 3. Opowiadanie o matce; Łabędzie gniazdo; Za tysiąc lat. 

Wydania poszczególnych baśni w przekładzie J. Iwaszkiewicza w wyborach o zróżnicowanej zawartości, m.in.:

H.Ch. Andersen: Baśnie. [Przełożyli S. Beylin, J. Iwaszkiewicz, S. Sawicki]. Ilustrował Z. Rychlicki. Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 358 s. Wydania następne: tamże: wydanie 2 1963, wydanie 3 1968, wydanie 4 1982.

Przekład z niemieckiego kolacjonowali S. Sawicki, J. Iwaszkiewicz. Wybór i tekst oparty na wydaniu zbiorowym Baśnie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956.

H.Ch. Andersen: Baśnie. Tłumaczyli S. Beylin, J. Iwaszkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 495 s.

H.Ch. Andersen: Baśnie. Tłumaczyli S. Beylin, S. Sawicki, J. Iwaszkiewicz. Wybór i wstęp: A. Milska. Ilustrował J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1973, 166 s.

H.Ch. Andersen: Baśnie. Tłumaczyli S. Beylin, S. Sawicki, J. Iwaszkiewicz. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1979, 470 s. Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich. Wydania następne tamże: [wydanie 6] 1982, wydanie 7 1985, wydanie 8,  wydanie 9 1988, [wydanie 10] 1990, [wydanie 11] 1992. 

H.Ch. Andersen: Baśnie. Przełożyli S. Beylin, J. Iwaszkiewicz. Ilustrowała P. Garwatowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1988, 471 s. Wydania następne tamże: wydanie 2 1989, [wydanie 3] 1991.

Baśniowe lektury. Baśnie Andersena. W przekładzie z niemieckiego S. Beylin i J. Iwaszkiewicza. Ilustracje barwne J. Górka. Wrocław: Agencja „WK” 1996, 251 s. [Wydanie 2] tamże 1997, 251 s.

Baśnie domowe. Najpiękniejsze baśnie Hansa Christiana Andersena i braci Grimm. [Tłumaczyli z niemieckiego M. Tarnowski, S. Beylin, J. Iwaszkiewicz]. Zielona Góra: Elżbieta Jarmołkiewicz 1998, 239 s.

H.Ch. Andersen: Świat baśni. Przekład S. Beylin, J. Iwaszkiewicz. Ilustrował W. Kukliński. [Wybór A. Sójka-Leszczyńska]. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2000, 200 s.

Najpiękniejsze baśnie Hansa Christiana Andersena. Ilustracje A. Archipowa. Wybór: A. Esterl. Przekład: S. Beylin, J. Iwaszkiewicz. [Tłumaczenie posłowia I. Korsak]. Warszawa: Bertelsmann Media 2005, 191 s.

Baśnie Hansa Christiana Andersena. Przełożyli: S. Beylin, J. Iwaszkiewicz. Ilustracje: M. Gerber. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk 2022, 219 s.

Baśnie Hansa Christiana Andersena. Przełożyli: S. Beylin, J. Iwaszkiewicz. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk 2022, 318 s.

Nadto liczne przedruki przekładu J. Iwaszkiewicza baśni Dziewczynka z zapałkami  w wydaniach wyborów baśni o zróżnicowanej zawartości.

Wydania osobne poszczególnych baśni:

H.Ch. Andersen: Królowa śniegu. [Baśń]. Tłumaczył J. Iwaszkiewicz. [Ilustracje K. Nielsen]. Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Festina Lente 2012, tryb dostępu on-line.

Tytuł oryginału: Sneedronningen.

H.Ch. Andersen: Brzydkie kaczątko. [Baśń]. Tłumaczył J. Iwaszkiewicz. Ilustracje D. Karpowicz. Warszawa: Fundacja „Festina Lente” 2013, 51 s.

Tytuł oryginału: Grimme ælling.

Dostępne także jako audiobook.

26. A. Czechow: Dzieła w 11 tomach. Pod redakcją i ze wstępem N. Modzelewskiej. Warszawa: Czytelnik 1957-1960.

Tu w przekładzie J. Iwaszkiewicza: z poz. 20 w: T. 3: Kabotyni; - T. 4: Awantura; Aniuta; Święta noc; W sądzie; - T. 6: Step; - T. 7: Księżna pani; - T. 9: Agrest; O miłości. Jonycz; Archijerej]. - T. 10: Wujaszek Wania. Sceny z życia ziemian w 4 aktach [poz. 21].

27. N. Hikmet: Józef i Menofis. Sztuka w 3 aktach. Tłumaczenie z rosyjskiego J. Iwaszkiewicz. Z oryginałem sprawdziła M. Łabęcka-Koecherowa. „Dialog” 1958 nr 11 s. 38-65.

Tytuł oryginału: Yusuf ve Menofis.

28. F. Methling: Podróż do zielonych cieni. (Monolog). „Dialog” 1960 nr 6 s. 85-93. Wystawienia: telewizyjne: Reżyseria: L. René. Telewizja Polska 1960; teatralne: Reżyseria: T. Witt. Olsztyn-Elbląg, Teatr im. S. Jaracza 1962.

Tytuł oryginału: Rajsen til de grønne skygger.

Wystawienia następne zob. na stronie internetowej www. encyklopediateatru.pl.

29. H. Bang: Przy drodze. [Powieść]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1963, 192 s.

Tytuł oryginału: Ved vejen.

30. S. Kierkegaard: Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć. Z oryginału duńskiego przełożył i wstępem opatrzył J. Iwaszkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1969, XXXIX, 294 s. Biblioteka Klasyków Filozofii. Wydania następne: tamże: wydanie 2 1972, wydanie 3 1982;; Tłumaczył i przedmową opatrzył J. Iwaszkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Homini 2008.

Tytuł oryginału: Frygt og baeven. Sygdommen til døden.

Wydanie osobne rozprawy Bojaźń i drżenie: Z oryginału duńskiego przełożył i wstępem opatrzył J. Iwaszkiewicz. Poznań: Zysk i S-ka 1995, 126 s.

Wydanie osobne rozprawy Choroba na śmierć: Z oryginału duńskiego przełożył J. Iwaszkiewicz. Poznań: Zysk i S-ka 1995, 126 s.

31. S. Kierkegaard: Albo-albo. T. 1. Z duńskiego przełożył i wstępem opatrzył J. Iwaszkiewicz  [Przekład przejrzał K. Toeplitz. Rozprawę Stadia erotyki bezpośredniej, czyli Erotyka muzyczna przełożył A. Buchner]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1976, XII, 521 s. Biblioteka Klasyków Filozofii. Wydania następne: wydanie 2 tamże 1982; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN we współpracy z Agorą 2010. Biblioteka Gazety Wyborczej. Wielcy Filozofowie, nr 19.

Tytuł oryginału: Enten-eller. 

T. 2 przełożył K. Toeplitz.

32. I. Bunin: Suchodoły. W: I. Bunin: Gramatyka miłości i inne opowiadania. Wstęp: J. Iwaszkiewicz. Warszawa: Czytelnik 1972 s. 117-172. Przedruk przekładu zob. poz. 34 oraz w: I. Bunin: Wieś oraz Miłość Miti. Warszawa 1985. 

Tytuł oryginału: Suhodol.

33. S. Kierkegaard: Dziennik uwodziciela. „Twórczość” 1974 nr 10 s. 8-56, nr 12 s. 11-56. Wydanie osobne Warszawa: Oskar 1992, 194 s.

Tytuł oryginału: Forførerens Dagbog.

34. L. Tołstoj, A. Czechow, I. Bunin: Trzy opowieści. Wybrał i tłumaczył J. Iwaszkiewicz. Warszawa: Czytelnik 1975, 365 s. Nike.

Zawartość: L. Tołstoj: Śmierć Iwana Iljicza [poz. 24]; A. Czechow: Step [poz. 20]; I. Bunin: Suchodoły [poz. 32].

35. P. Neruda: Chile. Przekład: J. Iwaszkiewicz, J. Zych, L. Pijanowski, K.I. Gałczyński. Scenariusz: L. Kałuska-Hołuj. Reżyseria: T. Lis. Telewizja Polska (Teatr Małych Form) 1977.

36. A. Czechow: Moje życie i inne opowiadania. T. 2. Wydanie 1 w tej edycji. Wyboru dokonał J. Pański. Przełożyli: M. Dąbrowska, N. Gałczyńska, J. Iwaszkiewicz. Warszawa: Czytelnik 1979, 476 s.

W przekładzie J. Iwaszkiewicza z poz. 20: Księżna Pani; Agrest; Step; Jonycz.

Tytuł oryginału: Moja žizn.

37. A. Czechow: Wujaszek Wania; Trzy siostry; Wiśniowy sad. Przełożyli: N. Gałczyńska, J. Iwaszkiewicz, Cz. Jastrzębiec-Kozłowski. Warszawa: Świat Literacki 1994, 241 s.

W przekładzie J. Iwaszkiewicza: Wujaszek Wania [poz. 20].

38. Struny ziemi. Przekłady poetyckie. Wybrał i komentarzem opatrzył R. Romaniuk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2015, 272 s.

Przekłady wierszy następujących autorów: A. Achmatowa, L. Aragon, M. Baudouin, M. Bażan, W. Bieniediktow. A. Błok, P. Claudel, J. Cocteau, G. Colletet, I. Czaczawadze, S. Czikowani, A. Fet, J. Franck, A. Frénaud, S. George, J.W. Goethe, Guiraut de Bornelh, U. Harder, F. Hellenz, H. Hesse, J. Jewtuszenko, J. Joyce, F. Kafka, M. Kuzmin, T. Larsen, J. Małaniuk, R. Maran, P. de Marbeuf, J. Moréas, P. Neruda, V. Nezval, F. Palaudan-Müller, M. Pujmanovà, J.A. Rimbaud, D. Rumi, P. Scarron, W. Shakespeare, I. Siewierianin, T. Szewczenko, Tejmuraz I, N. Tichonow, Tristan L’Hermite, P. Valéry.

PRACE REDAKCYJNE

1. J.A. Rimbaud: Dzieła wszystkie pod redakcją J. Iwaszkiewicza i J. Tuwima. T. 1. Poezje. [Przedmowa: J. Iwaszkiewicz]. Warszawa: Ignis 1921, 69 s.

Recenzja:

Rw. „Kurier Polski” 1921 nr 87.

2. W. Hugo: Dzieła. Pod redakcją J. Iwaszkiewicza. Wstęp: J. Kaden-Bandrowski. Warszawa: Biblioteka Arcydzieł Literackich 1928-1929. Wydanie następne: Warszawa: Biblioteka Wielkich Pisarzy 1931.

3. W. Hugo: Rok dziewięćdziesiąty trzeci. Powieść. W przekładzie J. Maliniaka. T. 1-2. Warszawa: Wiedza 1948, 434 s. Dzieła. Pod redakcją J. Iwaszkiewicza. Wydanie następne tamże 1948.

4. P. Neruda: Pieśń powszechna. Poemat. Pod redakcją i ze wstępem J. Iwaszkiewicza. Warszawa: Czytelnik 1954, 470 s. 

Tu także przekłady m.in. J. Iwaszkiewicza.

Recenzja:

J. PRZYBOŚ: Z powodu przekładu Pablo Nerudy. „Życie Literackie” 1954 nr 28.

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

Ankiety dla IBL PAN 1951, ca 1970.

Teczka osobowa J. Iwaszkiewicza jako członka ZLP. Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich w Warszawie.

TŁUMACZ O SOBIE

Co zawdzięczają pisarze polscy literaturom obcym? [Odpowiedź na ankietę]. „Wiadomości Literackie” 1927 nr 50.

WYWIADY

1. Z Jarosławem Iwaszkiewiczem rozmawia W. Mach. „Nowa Kultura” 1957 nr 20, przedruk w tegoż: Szkice literackie. T. 1. Warszawa 1971.

2. Moje parantele. [Rozmawia] K. Nastulanka. „Polityka” 1963 nr 18, przedruk w tejże: Sami o sobie. Warszawa 1975.

3. Rozmowa z Jarosławem Iwaszkiewiczem. [Rozmawia] W.P. Szymański. „Tygodnik Powszechny” 1964 nr 9, przedruk w tegoż: Rozmowy z pisarzami. Kraków 1981.

4. Rozmowa z Jarosławem Iwaszkiewiczem. [Rozmawia] W. Zalewski. „Kultura” 1964 nr 8.

5. Rozmowa z Jarosławem Iwaszkiewiczem. [Rozmawia] Z. Taranienko. „Studia Filozoficzne” 1975 nr 12, przedruk w tegoż: Rozmowy z pisarzami. Warszawa 1986.

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963. 

2. J. ROHOZIŃSKI, J. KWIATKOWSKI. W: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 1984. 

3. A. BIERNACKI. „Rocznik Literacki 1980” wyd. 1984.

4. [J. ŁUKASIEWICZ] (jł): Literatura polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989.

5. Utwory Jarosława Iwaszkiewicza w przekładach. (Zarys bibliografii). „Polska” 1980 nr 7.

6. G. GODLEWSKI: Jarosław Iwaszkiewicz. (Kalendarz życia i twórczości). „Literatura” 1980 nr 13.

7. B. DOROSZ, K. NOWAK: Jarosław Iwaszkiewicz (1894-1980). Warszawa: Biblioteka Narodowa 1982, 74 s. Poradnik Bibliograficzny. Biblioteka Narodowa Instytut Bibliograficzny. Poradniki Bibliograficzne.

8. J. RUSZEL: Jarosław Iwaszkiewicz (1906-1985) [Nekrolog oraz] Spis prac J. Iwaszkiewicza. „Annales Academiae Medicae Gedanensis”. T. 16: 1986.

9. [B. DOROSZ]. B.D. [Hasło w:] Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. T. 3, 10 (Uzupełnienia). Warszawa 1994, 2007.

10. Jarosław Iwaszkiewicz. Dokumentacja bibliograficzna za rok 1995. Oprac.: P. Litwiniuk. W: Anna Iwaszkiewiczowa. W setną rocznicę urodzin. Stawisko. Almanach Iwaszkiewiczowski. T. 3. Podkowa Leśna 1997 s. 299-309.

11. A. NASIŁOWSKA: Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000.

OMÓWIENIA

1. J. KWIATKOWSKI: Eleuter. Szkice o wczesnej poezji Jarosława Iwaszkiewicza. Warszawa: Czytelnik 1966, 148 s.

2. J. KWIATKOWSKI: Iwaszkiewicza księga przemian. „Pamiętnik Literacki” 1969 z. 3.

3. A. GRONCZEWSKI: Jarosław Iwaszkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 254 s.

4. H. CYBIENKO: Jarosław Iwaszkiewicz a literatura rosyjska. W: W kręgu literatury Polski Ludowej. Kraków 1975, przekład rosyjski w: Iz istorii pol'sko-russkich literaturnych svjazej XIX-XX vv. Moskva 1978.

5. E. ŁOCH: Literatura polska i francuska w twórczości publicystycznej Jarosława Iwaszkiewicza z lat 1920-1939. „Przegląd Humanistyczny” 1975 nr 4.

6. A. SOBOLEWSKA: The Scandinavia of Jarosław Iwaszkiewicz. W: Polish-Sweden literary contacts. Stockholm 1988.

7. A. ZAWADA: Jarosław Iwaszkiewicz. Warszawa: Wiedza Powszechna 1994, 422 s.

8. T. ŻEBEREK: Przekład a struktura Iwaszkiewiczowskiego akapitu. W: Z problemów przekładu i stosunków międzyjęzykowych. Kraków 1998.

9. R. ROMANIUK: Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza. T. 1-2. Warszawa: Wydawnictwo Iskry 2012, 2017, 618 + 758 s.

10. E. SOBOL: Jarosław Iwaszkiewicz i literatura rosyjska. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2014, 324 s.

11. A. ROMANOWSKA: Za głosem tłumacza. Szekspir Iwaszkiewicza, Miłosza i Gałczyńskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2017, 346 s.

Ewa Kołodziejczyk

1894-1980

Pseudonyms and cryptonyms: Ct.; e; E; Eleuter; j. i.; J. I.; ji; (ji); -ji-; Ji; -Ji-; jiw; Kazimierz Bazar; lt; Roman Roński.

Poet, prose writer, playwright, essayist, diarist, journalist, translator.

Born on 20 February 1894 into a noble intelligentsia family in the village of Kalnik in the then Russian-ruled Kyiv region (now Ukraine); son of Bolesław Iwaszkiewicz, a veteran of the 1863 uprising, official at the local sugar refinery and private tutor, and Maria née Piątkowska, who was related to the Szymanowski family. Following the death of his father, he lived in Warsaw with his mother and sisters between 1902 and 1904, attending primary school in the city. He returned to Ukraine in 1904, joining a Russian-language grammar school in Yelysavethrad (now Kropyvnytskyi, Ukraine). He moved to Kyiv in 1909, where he continued his education, completing his advanced secondary education in 1912. Between 1909 and 1917, during the summer holidays he gave private tuition to children from landowning families in the Ukrainian and Polish lands. In 1912, he started a law degree at the University of Kyiv, graduating with an absolutorium (completing his degree programme without taking the final paper) in June 1917. n 1913, he started studying music at the Kyiv Conservatory, abandoning his studies in 1914 but continuing his education at the Mikołaj Tutkowski’s private music school. It was during this period that he started writing poetry. He made his debut as a poet in 1915 with the poem Lilith, which appeared in the only issue of the Kyiv-based periodical Pióro. Fascinated by the lyric poetry of Jean Arthur Rimbaud, he translated the prose poem Les Illuminations [Polish: Iluminacje] alongside Mieczysław Kozłowski. Between 1916 and 1918, he was an actor and literary director at the Kyiv Studio Theatre of Stanisława Wysocka.  In spring 1918, he joined the Third Polish Corps. Following their disbandment, he returned to Kyiv. During this period, he also started translating Russian-language poetry, including the works of Anna Akhmatova and Igor Severyanin. He came to Warsaw in October 1918, where he began collaborating with the group of poets associated with the periodical Pro Arte et Studio (from 1919, Pro Arte). He performed in the artistic cabaret Picador before joining the literary group associated with the Skamander monthly, serving on its editorial committee. He continued to work on translations of the works of Rimbaud. In 1919/20, he served on the editorial team of the periodical Zdrój, where he also published pieces including Polish translations of the plays of Paul Claudel (nos 1/2-5, 1920). At the same time, in 1920, he worked as a home tutor for the family of Countess Janina Potocka and Count Jan Potocki before serving in the same role with Princess Franciszka Woroniecka and Prince Michał Woroniecki in Warsaw. Between 1920 and 1922, he was editor of the Art section in the daily Kurier Polski. He published poems, literary prose, as well as theatre, literary and music reviews in periodicals including Kurier Lwowski (1921-22) and Tygodnik Ilustrowany (from 1922). In 1921, he secured the publication of Rimbaud’s complete works in Polish translation [Dzieła wszystkie], of which he was editor, with the volume also including his translation. That year, translations of Claudel’s plays also appeared in book form. In 1922, he married Anna Lilpopówna, daughter of a Warsaw industrialist. In 1923/24, he was secretary to the then Marshal of the Polish Sejm (parliament), Maciej Rataj. He was a member of the Polish Writers' Trade Union (ZZLP), where he served in 1923 as a member of the International Propaganda Commission and then in 1923/24 as a member of the board of the Warsaw Branch. At the same time, he was also active as a translator, including as part of collaborations with the Polski Theatre, for which he produced Polish versions of plays and prose adaptations by Charles-Louis Philippe, Giraudoux, Gide and Claudel. Between 1924 and 1939, he collaborated with the literary periodical Wiadomości Literackie (including the cycle Współczesna Francja literacka [Contemporary literary France] while also serving as deputy secretary at the at the Society for the Encouragement of Fine Arts [Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych]. In 1925, he joined the Polish PEN Club. The same year, he travelled on a grant to Paris and spent a brief period as a student at the École nationale des langues orientales vivantes where he learnt Turkish. He was involved in international literary circles, establishing acquaintances with Claudel, Jean Cocteau and Ilya Ehrenburg. He also encountered James Joyce, Miguel de Unamuno, Heinrich Mann, Luigi Pirandello, Paul Valéry and John Galsworthy at the PEN Club congress in Paris. Iwaszkiewicz was working on editing a twenty-four volume edition of the writing of Victor Hugo for the Biblioteka Arcydzieł Literatury [Library of Literary Masterpieces] series. In subsequent years, he was involved in the activities of the European Intellectual Union, which held congresses in Vienna in 1926, Heidelberg in 1927 – where he became acquainted with Ernst Robert Curtius, and Prague in 1928 and Barcelona 1929. He also welcomed Karol de Rohan and Thomas Mann on visits to Poland. He was also active in the Polish PEN Club. During a visit to Prague in 1928, he started a friendship with František Halas and Yeven Malanyuk.  His literary works and reviews also appeared in periodicals including Pologne Littéraire (1926-35; 1927-28 also under the pen-name Eleuter), Muzyka (intermittently 1926-37) and Pamiętnik Warszawski (1929-31). In 1928, he settled in a house in Podkowa Leśna, which he named Stawisko. During this period, he was translating the poetry of Stefan George. Between 1927 and 1932, he worked in the press office of the Ministry of Foreign Affairs as head of the art propaganda section. He was then secretary of the Polish consulates in Copenhagen (1932-35) and Brussels (1935/36). In Copenhagen, he developed a with the translator Felicia Baumgarten, while also learning Danish with the poet Professor Paul Fenneberg. During this period, he began translating the writings of Søren Kierkegaard, Hans Christian Andersen and Herman Bang. He published poetry, prose pieces and literary criticism in periodicals including Gazeta Polska (1934-38) and Ateneum (1938/39). He worked on a Polish version of William Shakespeare’s Hamlet in 1937, while also supervising the French translations of his own works. He served as deputy president of the ZZLP in 1939. He remained in Stawisko during the German occupation. Alongside Maria Dąbrowska and Jerzy Andrzejewski, he served as head of the literary section of the department of education, science and culture of the Government Delegation for Poland. He was actively involved in underground cultural activities. He continued to work on translations, including a Polish version of Jean Girardoux’s Electra. After the war, he served as editor-in-chief of the literary periodical Życie Literackie in 1945/46. He was edited of Nowiny Literackie in 1947/48. He published poetry, prose pieces and literary reviews in other periodicals, including Odrodzenie (1945-49), Przekrój (1945-54), and Kuźnica (1946-49). He was literary director of the Polski Theatre in Warsaw from 1945 to 1949. He was active in the ZZLP from 1945 (which became the Union of Polish Writers – ZLP in 1949), serving as its president (1945-46, 1947-49, and 1959-80) and vice president (1949-56).  In 1946, he was made a member of the Theatre Council at the Theatre Department of the Ministry of Culture and Arts. Between 1947 and 1965, he was a member of the Board of the Polish PEN Club. In 1948, was a delegate at the 20th PEN Club Congress in Copenhagen and at the 21st edition in Venice. He was deputy president of the Polish PEN Club between 1950 and 1965. He participated in the congress of the International Confederation of Writers' and Composers' Union in Argentina in 1948. He also travelled around Brazil. The same year, he served as chair of the Polish organizing committee of the World Congress of Intellectuals in Defence of Peace in Wroclaw. He was a delegate at the Second World Peace Congress in 1950. The same year, he was appointed to the Committee of the State Artistic Prize (later the Committee for State Prizes in arts and sciences). He was elected president of the Supervisory Board of the Czytelnik Publishing Cooperative in 1952. From 1952 until his death, he was a representative in the Sejm of the People's Republic of Poland (parliaments I to VII). Between 1952 and 1957, he was chair of the Polish Committee for the Defence of Peace, the Main Board of the Polish Society of Authors and Composers (ZAiKS) and the Main Board of Czytelnik. His poems, prose poetry and reviews appeared during this period in periodicals including Nowa Kultura (1950-56) and Przegląd Kulturalny (1952-54). He renewed work on the translations of Shakespeare and the short stories of Anton Chekhov and Lev Tolstoy. In 1953, he was editor of the publication series Biblioteka Laureatów Nagrody Stalinowskiej za Utrwalanie Pokoju między Narodami (Library of the Winners of the International Stalin Prize for Strengthening Peace Among Peoples) published by the State Publishing House [Państwowy Instytut Wydawniczy]. In 1952 and 1954, he was awarded the State Artistic Prize – first class. From February 1955 until the end of his life, he was editor of the monthly Twórczość. In 1955, he began publishing the column Rozmowy o książkach [Conversations about Books] in the newspaper Życie Warszawy, which ran until 1979. He also published a review of translations of Scandinavian literatures in the yearbook Rocznik Literacki until 1977. He again served as literary director of the Polish Theatre in Warsaw from 1955 until 1957. He served on the Chopin Year Committee in 1958. In 1960, he was elected to the Board of the Comunità Europea degli Scrittori (COMES) and the European Cultural Association (Societa Europea di Cultura, SEC). He received the prize of the Minister of Arts and Culture – first class in 1963 and again in 1977. He was appointed chair of the Polish-Italian Friendship Society in 1965, while in 1966 he was made chair of the Polish section of the SEC and also chair of the Council of Culture and Arts at the Ministry of Culture and Arts. During this period, he started working again on translations of Kierkegaard. In 1970, he was again awarded the State Artistic Prize – 1st class, as well as the International Lenin Prize for Strengthening Peace Among Peoples. In 1970/71, he gave lectures at the University of Warsaw (UW) on Polish literature. In 1971, he was awarded an honorary doctorate from UW and then in 1979 from the Jagiellonian University (UJ) in Krakow. In 1972, he was elected an international member of the Serbian Academy of Arts and Sciences. The same year, and again in 1979, he received the Diploma of the Polish Ministry of Foreign Affairs for promoting Polish culture abroad. In 1973, he was awarded the prize of the city of Warsaw. In 1975, he was appointed a corresponding member of the Academy of Arts of the German Democratic Republic. He was made an honorary member of the Chopin Society in 1976. He was elected to the Executive Council of the SEC Congress in 1977. In 1978, he was awarded the title of honorary miner of the Katowice Staszic mine and also the prize of the Chair of the Committee for Radio and Television in recognition of his contributions to radio and television. In 1979, he received the Nikola Vaptsarov prize of the Bulgarian People’s Republic in recognition of his contributions to peace as well as the Premio Mondello prize of the city of Palermo. He was the recipient of numerous Polish honours, including the Gold Cross of Merit in recognition of his contributions to playwriting (1949), the Order of the Banner of Work – 1st class (1950), the Commander's Cross of with Start of the Order of Polonia Restituta (1954), the Order of the Builders of People's Poland (1964), the Grand Cross of the Order of Polonia Restituta (1974), the Medal for Achievements in Developing Polish and Soviet Cultural Cooperation (1976), and the Medal of Merit to Warsaw (1978). He also received international honours, namely the Order of the State Banner – 1st class of the Democratic People's Republic of Korea (1954), the Gold Medal of F. Joliot-Curie awarded by the World Peace Council (1969), and the Order of Friendship of Peoples (1974), awarded by the Supreme Soviet of the USSR. He was awarded the Medal Righteous Among the Nations posthumously in 1991 in recognition of his efforts in rescuing Jews during World War II. He died on 2 March 1980 in Warsaw. He is buried at the Brwinów cemetery near Warsaw. A museum dedicated to his life and works was established in his house, Stawisko.

His archive is held at the Anna and Jarosław Iwaszkiewicz Museum in Stawisko.

1894-1980

Pseudonymes et cryptonymes : Ct. ; e ; E ; Eleuter ; j. i. ; J. I. ; ji ; (ji) ; -ji-; Ji ; -Ji- ; jiw ; Kazimierz Bazar ; lt ; Roman Roński.

Poète, prosateur, auteur dramatique, essayiste, diariste, journaliste, traducteur.

Né le 20 février 1894 à Kalnik, un village situé dans le Gouvernement de Kiev (actuellement en Ukraine) dans la famille de l’inteligentsia noble. Il est le fils de Bolesław Iwaszkiewicz, un insurgé de 1863, un employé de la sucrerie locale et un précepteur, et de Maria née Piątkowska, apparentée à la famille des Szymanowski. Après la mort de son père, dans les années 1902-04, il vit avec sa mère et ses frères et sœurs à Varsovie, où il fréquente une école primaire. En 1904, il retourne en Ukraine et entre au gymnase russe à Elisavetgrad (actuellement Kropyvnytskyï). A partir de 1909, il vit à Kiev, où il passe son baccalauréat en 1912. Dans les années 1909-17, durant l’été, il donne des cours particuliers dans des propriétés terriennes en Ukraine et en Pologne. En 1912, il commence des études de droit à l’Université de Kiev [Uniwersytet Kijowski] (il les termine en 1917), et en 1913, des études de musique au Conservatoire de Kiev [Konserwatorium Kijowskie] (il les interrompt en 1914, pour continuer son éducation musicale à l’ école privée de Mikołaj Tutkowski). Il fait ses débuts poétiques en 1915, avec le poème Lilith, publié dans l’unique numéro de la revue « Pióro ». En 1917, fasciné par la poésie d’Arthur Rimbaud, il traduit en collaboration avec Mieczysław Kozłowski le recueil Les Illuminations. Dans les années 1916-17, il est acteur et directeur littéraire dans le théâtre Studya de Stanisława Wysocka, à Kiev. Au printemps de 1918, il s’enrôle au 3e Corps Polonais ; après la démobilisation, il rentre à Kiev. Dans cette période, il traduit la poésie russe, notamment les poèmes d’Anna Akhmatova et d’Igor Severianine. En octobre 1918, il arrive à Varsovie. Il se lie avec les poètes rassemblés autour de la revue « Pro Arte et Studio » (à partir de 1919, « Pro Arte ») ; il joue au cabaret artistique Picador ; il entre au groupe littéraire liée à la revue mensuelle « Skamander » dont il est membre du comité de rédaction. Il continue à traduire les poésies de Rimbaud. Dans les années 1919-20, il fait partie du comité de rédaction de la revue « Zdrój » où paraissent ses traductions de quelques drames de Paul Claudel (1920, numéros 1/2-5). Jusqu’en 1920, il travaille comme précepteur chez le comte Jan Potocki et son épouse Janina, puis chez le prince Michał Woroniecki et son épouse Franciszka à Varsovie. Dans les années 1920-22, il tient la section Art dans le journal « Kurier Polski ». Il publie des poèmes, de la prose littéraire et des recensions littéraires, théâtrales et musicales dans des revues telles que « Kurier Lwowski » (1921-22) et « Tygodnik Ilustrowany » (à partir de 1922). En 1912, il réussit à faire paraître, sous sa rédaction, le premier volume des Œuvres complètes de Rimbaud, qui contient aussi ses propres traductions ; il publie aussi les drames de Claudel. En 1922, il épouse Anna Lilpopówna, la fille d’un industriel de Varsovie. Dans les années 1923-25, il est secrétaire du président de la Diète polonaise Maciej Rataj. Il devient membre de l’Union Syndicale des Gens de lettres polonais [Związek Zawodowy Literatów Polskich, ZZLP], où il exerce la fonction du membre de la Comission de la propagande étrangère en 1923 ; il est aussi membre de la direction de la filiale de Varsovie. En même temps, il travaille pour Teatr Polski, pour qui il traduit des ouvrages dramatiques et adapte la prose de Charles-Louis Philippe, de Jean Giraudoux, d’André Gide, de Paul Claudel. Dans les années 1924-39, il collabore avec la revue « Wiadomości Literackie » (où il publie, entre autres, le cycle La France littéraire contemporaine) et il nommé secrétaire à l’Association des Beaux-Arts de Zachęta [Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych]. En 1925, il devient membre du PEN Club polonais. La même année, dans le cadre d’une bourse d’études à Paris, il apprend les rudiments de la langue turque. Il fait la connaissance d’auteurs renommés tels que Paul Claudel, Jean Cocteau, Ilya Ehrenbourg. Au cours de la conférence de PEN Club à Paris, il rencontre James Joyce, Miguel de Unamuno, Heinrich Mann, Luigi Pirandello, Paul Valéry et John Galsworthy. Il travaille à la rédaction d’une édition en vingt-quatre volumes des œuvres de Victor Hugo, dans la collection Biblioteka Arcydzieł Literatury. Il participe aux travaux de l’Union Intellectuelle européenne : congrès de Vienne en 1926, celui de Heidelberg en 1927 (où il fait connaissance d’Ernst Robert Curtius), de Florence en 1928 ; il reçoit en Pologne Charles de Rohan et Thomas Mann. Il est actif au PEN Club polonais. Pendant un séjour à Prague, il se lie d’amitié avec František Halas et Yevhen Malaniouk. Il publie ses ouvrages et ses recensions notamment dans « Pologne Littéraire » (1926-35 ; en 1927-28 aussi sous le pseudonyme Eleuter), en « Pamiętnik Warszawski » (1929-31). En 1928, il s’installe à Podkowa Leśna dans un manoir qu’il bâptise Stawisko. Il traduit les poèmes de Stefan George. Dans les années 1927-32, il dirige la section de la propagande des arts au département de presse du Ministère des Affaires étrangères. Ensuite, il devient secrétaire de la mission polonaise à Copenhague (1932-35), puis à  Bruxelles (1935-36). À Copenhague, il devient ami de Felicja Baumgarten, une traductrice, et commence à apprendre le danois auprès du professeur Paul Fenneberg, un poète. Il traduit les ouvrages de Søren Kierkegaard, Hans Christian Andersen, Herman Bang. Il publie ses poésies, sa prose et ses textes critiques notamment dans « Gazeta Polska » (1934-38) et « Ateneum » (1938-39). En 1937, il travaille à la traduction de Hamlet de Wiliam Shakespeare ; à la même époque, il surveille les traductions de ses propres œuvres vers le français. En 1939, il devient le vice-président de la ZZLP. Pendant l’occupation allemande, il vit à Stawisko. Aux côtés de Maria Dąbrowska et de Jerzy Andrzejewski, il dirige la section littéraire au département de l’éducation, la science et la culture de la Délégation du gouvernement en exil dans le pays [Delegatura Rządu RP na Kraj]. Il prend part à des activités cuturelles clandestines. Il continue à traduire, notamment il traduit Électre de Jean Giradoux. Après la guerre, il devient le rédacteur-en-chef de « Życie Literackie » (1945-46) et le rédacteur de « Nowiny Literackie » (1947-48). Il publie sa poésie, sa prose et ses recensions littéraires notamment dans « Odrodzenie » (1945-49), « Przekrój » (1945-54) et « Kuźnica » (1946-49). Dans les années 1945-49, il est directeur littéraire au Teatr Polski à Varsovie. A partir de 1945, il est actif à la ZZLP (à partir de 1949, Związek Literatów Polskich), en tant que son président (1945-46, 1947-49, 1959-80) et vice-président (1949-56). En 1946, il devient membre du Conseil théâtral auprès du Département du théâtre. Dans les années 1947-65, il est aussi membre du Comité de direction du PEN Club polonais ; en 1948, il est nommé délégué pour le XXe Congrès de PEN Club à Copenhague et en 1949, pour le XXe Congrès à Venise ; dans les années 1950-65, il est vice-président du PEN Club polonais. En 1948, il participe au Congrès de l’Union des écrivains et des compositeurs en Argentine ; il voyage aussi à travers le Brésil. La même année, il est co-organisateur du Congrès mondial des intellectuels pour la paix à Wrocław. En 1950, il est un des délégués envoyés au IIe Congrès mondial de la Paix. La même année, il devient membre du Comité du Prix national artistique (plus tard le Comité des Prix nationaux dans les domaines de l’art et de la science). En 952, il devient le président du Conseil de surveillance de Spółdzielnia Wydawnicza « Czytelnik ». À partir de 1952 et jusqu’à la fin de sa vie, il est député à la Diète de la République populaire de Pologne. Dans les années 1952-57, il est président du Comité polonais pour la paix, du Conseil de gestion de la ZAiKs et du Conseil de gestion de « Czytelnik ». Il publie ses poèmes, sa prose poétique et ses recensions notamment dans « Nowa Kultura » (1950-56) et « Przegląd Kulturalny » (1952-54). Il reprend ses traductions des œuvres de Shakespeare, il traduit des nouvelles d’Anton Tchekhov et de Léon Tolstoï. En 1953, il dirige la collection Biblioteka Laureatów Nagrody Leninowskiej za Utrwalanie Pokoju między Narodami éditée par Państwowy Instytut Wydawniczy. En 1952 et en 1954, il obtient le Prix national artistique du 1er degré. À partir du février 1955 jusqu’à la fin de sa vie, il est rédacteur de la revue mensuelle « Twórczość . En 1955, il commence à publier dans « Życie Warszawy » la rubrique Rozmowy o książkach (jusqu’en 1979), et dans « Rocznik Literacki », une revue des traductions des lettres scandinaves (jusqu’en 1977). Dans les années 1955-57, il reprend la direction littéraire au Teatr Polski à Varsovie. En 1958, il est membre du Comité de l’Année Chopin. En 1960, il est élu au Comité de gestion de la Communeauté européennne des écrivains (COMES) et de la Société européenne de culture (SEC). En 1963, il obtient le prix du ministre de la culture et de l’art du 1er degré (il recevra ce prix une deuxième fois, en 1977). En 1965, il devient le président de l’Association de l’Amitié polono-italienne et en 1966, le président de la filiale polonaise de la SEC et le président du Conseil de la Culture et de l’Art auprès du Ministère de la Culture et de l’Art. Dans cette période, il reprend ses traductions de Kierkegaard. En 1970, il et distingué encore une fois par le Prix national artistique du 1er degré et par le Prix Lénine pour la paix internationale. Dans les années 1970-71, il donne des cours de littérature polonaise à l’Université de Varsovie [Uniwersytet Warszawski, UW]. En 1971, il obtient le doctorat honoris causa de cette université, et en 1979, celui d’Université Jagellonne [Uniwersytet Jagielloński, UJ]. En 1972, il est nommé membre étranger de l’Académie serbe de la Science et de l’Art ; en 1975, membre-correspondant de l’Académie des Arts de la RDA ; en 1976, membre honorifique de la Société Fréderic Chopin, en 1979 ; membre honorifique de l’Académie de l’Histoire et de la Littérature polonaise et slave Adam Mickiewicz à Bologne. En 1972, il obtient le Diplôme du Ministère des Affaires étrangères pour la propagation de la culture polonaise à l’étranger (une deuxième fois en 1979), en 1973, le prix de la ville de Varsovie, en 1978, le prix du Président du Comité de radio-télévision pour son œuvre et son activité radiophonique et de télévision, en 1979, le prix littéraire Premio Mondello en Sicile et le prix Nikola Vaptsarov de la République populaire de Bulgarie pour ses mérites au service de la paix. En 1977, il entre au Conseil de gestion du Congrès de la SEC. En 1978, il obtient le titre du mineur honorifique de la mine « Staszic » de Katowice. Distingué, entre autres, par la Croix du Mérite en or (1946), l’Ordre de la Bannière du Travail 1ère classe (1950), l’Ordre des Bâtisseurs de la Pologne populaire (1964), la Grand-croix de l’Ordre Polonia Restituta (1974), la médaille du Mérite dans le développement de la coopération culturelle entre la République populaire de Pologne et l’URSS (1976), la décoration du Mérite pour la ville de Varsovie (1978) et par des distinctions étrangères : l’Ordre de la Bannière nationale 1er degré de la République populaire démocratique de Corée (1954), la Médaille d’Or Frédéric Joliot-Curie du Conseil mondial de la paix (1969), l’Ordre de l’Amitié des peuples du Conseil Suprême de l’URSS (1974) et la Médaille de Juste parmi les nations (à titre posthume, 1991). Il meurt le 2 mars 1980 à Varsovie. Il est enterré au cimetière de Brwinów près de Varsovie. Sa maison de Stawisko abrite un musée consacré à sa vie et à son œuvre.

Les archives du traducteur se trouvent au Musée Anna et Jarosław Iwaszkiewicz (Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów) à Stawisko.

1894-1980

Pseudonyme und Kryptonyme: Ct.; e; E; Eleuter; j. i.; J. I.; ji; (ji); -ji-; Ji; -Ji-; jiw; Kazimierz Bazar; lt; Roman Roński.

Lyriker, Prosaiker, Dramenautor, Essayist, Tagebuchschreiber, Publizist, Übersetzer. 

Geboren am 20. Februar 1894 im Dorf Kalnik im der Region Kyjiw (heute Ukraine) in einer gebildeten Kleinadelsfamilie; Sohn von Bolesław Iwaszkiewicz, einem Teilnehmer des Januar-Aufstand von 1863, später Angestellten der örtlichen Zuckerfabrik und Hauslehrer, und Maria, geb. Piątkowska, die mit der Familie des Komponisten Karol Szymanowski verwandt war. Nach dem Tod des Vaters wohnte er in den Jahren 1902-1904 mit seiner Mutter und den Geschwistern in Warschau und besuchte dort die Grundschule. 1904 kehrte er zurück in die Ukraine und besuchte ein Gymnasium in Jelisawetgrad (heute Kropywnyzkyj). 1909 übersiedelte er nach Kyjiw, wo er seine Ausbildung fortsetzte und 1912 das Abitur ablegte. In den Jahren 1909-1917 arbeitete er im Sommer als Nachhilfelehrer in Adelshäusern in Polen und in der Ukraine. 1912 begann er an der Kyjiwer Universität ein Jura-Studium (1917 erhielt er das Absolutorium) und 1913 – ein Musikstudium am Kyjiwer Konservatorium, das er jedoch 1914 abbrach und in der privaten Musikschule von Mikołaj Tutkowski fortsetzte. Als Lyriker debütierte er 1915 mit dem Gedicht Lilith, das in der einzigen Nummer der Kyjiwer Zeitschrift „Pióro“ erschien. Im Jahre 1917, fasziniert von der Lyrik Jean Arthur Rimbauds, übersetzte er gemeinsam mit Mieczysław Kozłowski dessen Prosadichtungen Illuminations. In den Jahren 1916-17 war er Schauspieler und literarischer Leiter im Kyjiwer Theater Studya von Stanisława Wysocka. Im Frühjahr 1918 trat er dem 3. Polnischen Corps [ein militärischer Verband polnischer Soldaten in Russland nach der Februarrevolution] bei, nach dessen Entmilitarisierung kehrte er nach Kyjiw zurück. In dieser Zeit übersetzte er auch russische Lyrik, u.a. Gedichte von Anna Achmatowa und Igor Sewerjanin. Im Oktober 1918 kam er nach Warschau. Dort knüpfte er Kontakte zur Dichtergruppe um die Zeitschrift „Pro Arte et Studio” (ab 1919 „Pro Arte”) und trat im Künstlerkabarett Picador auf. Später schloss er sich der Gruppe der Literaten um die Monatszeitschrift „Skamander” an und wurde Mitglied des Redaktionskomitees der Zeitschrift. Gleichzeitig übersetzte er weiter die Lyrik von Rimbaud. In den Jahren 1919-20 war er Mitglied der Redaktion der Zeitschrift „Zdrój”, in der er u.a. seine Übersetzungen der Dramen von Paul Claudel (1920, Nr. 1/2-5) publizierte. Bis 1920 arbeitete er als Hauslehrer, zunächst im Hause des Grafen Jan Potocki und dessen Frau Janina, später beim Fürsten Michał Woroniecki und dessen Frau Franciszka in Warschau. In den Jahren 1920-22 redigierte er in der Tageszeitung „Kurier Polski” die Sparte Kunst. Eigene Gedichte, Prosa sowie Literatur-, Theater- und Musikrezensionen veröffentlichte er u.a. in „Kurier Lwowski“ (1921-22) und „Tygodnik Ilustrowany“ (ab 1922). 1921 erschien der von ihm redigierte erste Band der Gesammelten Werke von Rimbaud, der auch seine Übersetzungen enthielt, ebenso wie eine Buchedition der Dramen von Claudel. 1922 heiratete er Anna Lilpop, die Tochter eines Warschauer Industriellen. In den Jahren 1923-25 war er Sekretär des Sejmmarschalls Maciej Rataj. Iwaszkiewicz war Mitglied des Berufsverbandes Polnischer Schriftsteller [Związek Zawodowy Literatów Polskich – ZZLP] und fungierte dort u.a. als Mitglied der Kommission für Auslandspropaganda [Komisja Propagandy Zagranicznej] (1923) und als Vorstandsmitglied der Warschauer Sektion [Oddział Warszawski] (1923-24). Zugleich übernahm er Übersetzungsarbeiten , so fertigte er z.B. im Rahmen der Zusammenarbeit mit Polnischen Theater [Teatr Polski] Prosaadaptionen und Dramenübersetzungen von Charles-Louis Philippe, Jean Giraudoux,  André Gide und Claudel an. In den Jahren 1924-39 arbeitete er mit der Redaktion der Wochenzeitschrift „Wiadomości Literackie“ zusammen (dort redigierte er u.a. den Zyklus Zeitgenössisches literarisches Frankreich [Współczesna Francja literacka]) und bekleidete die Stelle des stellvertretenden Sekretärs in der Gesellschaft zur Förderung er Schönen Künste [Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych]. 1925 wurde er Mitglied im Polnischen P.E.N.-Club. In diesem Jahr hielt er sich mit einem Stipendium in Paris auf und lernte für kurze Zeit Türkisch. Er verkehrte damals in internationalen literarischen Kreisen und machte Bekanntschaft mit Paul Claudel, Jean Cocteau und Ilja Ehrenburg. Während des damals in Paris stattfindenden P.E.N.-Kongresses lernte er James Joyce, Miguel de Unamuno, Heinrich Mann, Luigi Pirandello, Paul Valéry und John Galsworthy kennen. Er redigierte die 24 Bände umfassende Edition der Werke Victor Hugos für die Serie Bibliothek der literarischen Meisterwerke [Biblioteka Arcydzieł Literatury]. In den folgenden Jahren nahm er an Arbeiten des Europäischen Kulturbundes teil (Kongresse in Wien 1926, Heidelberg 1927 – wo er Ernst Robert Curtius kennenlernte, Prag 1928, Barcelona 1929) und empfing in Polen Besuche von Karl Anton Prinz Rohan und Thomas Mann. Er war auch im polnischen P.E.N.-Club aktiv. 1928 lernte er bei einem Aufenthalt in Prag František Halas und Jewhen Malanjuk kennen. Er publizierte seine eigenen literarischen Werke sowie Rezensionen u.a. in den Zeitschriften „Pologne Litteraire” (1926-35; in den Jahren 1927-28 auch unter dem Pseudonym Eleuter), „Muzyka“ (1926-37 – mit Unterbrechungen) sowie in „Pamiętnik Warszawski” (1929-31). 1928 ließ er sich in dem Warschauer Vorort Podkowa Leśna nieder, in einem Haus, das er Stawisko nannte. Zu dieser Zeit übersetzte er Gedichte von Stefan George. In den Jahren 1927-1932 arbeitete er in der Presseabteilung des Außenministeriums als Leiter des Referats für Kunstpropaganda. Anschließend übernahm er die Stelle eines Legationsrats bei der polnischen Botschaft in Kopenhagen (1932-35) und später in Brüssel (1935-36). In Kopenhagen freundete er sich mit der Übersetzerin Felicja Baumgarten an und lernte Dänisch bei dem Dichter Prof. Paul Fenneberg. Damals fing er an, die Schriften von Søren Kierkegaard, Hans Christian Andersen und Herman Bang zu übersetzen. Seine eigene Lyrik sowie Prosa und literaturkritische Texte veröffentlichte er zu dieser Zeit u.a. in „Gazeta Polska“ (1934-38) und „Ateneum“ (1938-39). 1937 arbeitete er an einer Übertragung von Shakespeares Hamlet und begleitete zugleich die französische Übersetzung seiner eigenen Werke. 1939 war er stellvertretender Vorsitzender von ZZLP. Während der deutschen Besatzung blieb er in seinem Haus in Stawisko. Zusammen mit Maria Dąbrowska und Jerzy Andrzejewski leitete er die literarische Sektion in der Abteilung für Bildung und Kultur in der Vertretung der Polnischen Exilregierung in Polen [Departament Oświaty i Kultury Delegatury Rządu RP na Kraj] und beteiligte sich an der Kulturarbeit im Untergrund. In dieser Zeit arbeitete er u.a. an der Übersetzung von Elektra von Girardoux. Nach dem Krieg war er in den Jahren 1945-46 Chefredakteur der in Poznań erscheinenden Zeitschrift „Życie Literackie”, in den Jahren1947-48 redigierte er hingegen „Nowiny Literackie”. Seine eigenen Texte – Lyrik, Prosa und Rezensionen – publizierte er auch in „Odrodzenie” (1945-49), „Przekrój” (1945-54) und „Kuźnica” (1946-49). In den Jahren 1945-49 war er Dramaturg im Teatr Polski in Warschau. Ab 1945 war er aktiv im Berufsverband Polnischer Schriftsteller ZZLP (seit 1949 Verband Polnischer Schriftsteller [Związek Literatów Polskich – ZLP]) und war in den Jahren 1945-46, 1947-49 und 1959-80 dessen Vorsitzender und zwischen 1949-56 stellvertretender Vorsitzender. 1946 wurde er zum Mitglied des Theaterrates bei der Theaterabteilung des Kulturministeriums [Rada Teatralna przy Departamencie Teatru w Ministerstwie Kultury i Sztuki] ernannt. In den Jahren 1947-65 war er Mitglied des Präsidiums des Polnischen P.E.N.-Clubs, in den Jahren 1950-65 dessen stellvertretender Vorsitzender; 1948 vertrat er Polen beim 20. P.E.N.-Kongress in Kopenhagen und 1949 beim 21. Kongress in Venedig. 1948 nahm er am Kongress des Internationalen Verbands der Gesellschaften der Schriftsteller und Komponisten (CISAC) in Argentinien teil und bereiste auch Brasilien. Im gleichen Jahr wirkte er  an der Organisation des Weltkongresses der Intellektuellen zur Verteidigung des Friedens in Wrocław mit. 1950 war er Delegierter zum 2. Weltfriedenskongress und wurde  zum Mitglied des Komitees des Staatspreises für Kunst [Państwowa Nagroda Artystyczna] (später Komitee der Staatspreise für Wissenschaft und Kunst [Komitet Nagród Państwowych w dziedzinie nauki i sztuki]). 1952 wurde er Aufsichtsratsvorsitzender der Verlagsgenossenschaft „Czytelnik“ und war ab diesem Jahr bis zu seinem Lebensende Abgeordneter zum Sejm der Volksrepublik Polen. In den Jahren 1952-57 war er außerdem Vorsitzender des Polnischen Komitees zur Verteidigung des Friedens [Polski Komitet Obrońców Pokoju], des Rats der polnischen Urheberrechtsorganisation ZAiKS [Vereinigung der Bühnenautoren und -komponisten – Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych] und des Rats der Verlagsgenossenschaft „Czytelnik“. Zu dieser Zeit publizierte er seine Lyrik, poetische Prosa sowie Rezensionen u.a. in den Zeitschriften „Nowa Kultura” (1950-56) und „Przegląd Kulturalny” (1952-54) und nahm die Arbeit an früher begonnenen Übersetzungen der Werke von Shakespeare sowie der Erzählungen von Anton Tschechow und Lew Tolstoi wieder auf. 1953 war er Herausgeber der Serie Bibliothek der Stalin-Preisträger für die Festigung des Friedens [Biblioteka Laureatów Nagrody Stalinowskiej za Utrwalanie Pokoju między Narodami] beim Staatlichen Verlagsinstitut PIW [Państwowy Instytut Wydawniczy]. 1952 und 1954 wurde er mit dem Staatlichen Kunstpreis I. Grades [Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia] ausgezeichnet. Von Februar 1955 bis zu seinem Lebensende war er Chefredakteur der Monatsschrift „Twórczość”. 1955 begann er auch in der Tageszeitung „Życie Warszawy” die Feuilletonserie Buch-Gespräche [Rozmowy o książkach] zu publizieren (bis 1979), und im Jahrbuch „Rocznik Literacki” eine regelmäßige Übersicht der Übersetzungen der skandinavischen Literatur (bis 1977). 1955-57 war er erneut Dramaturg im Teatr Polski in Warschau. 1958 war er Mitglied des Komitees für das Chopin-Jahr. 1960 wurde er in den Vorstand der Europäischen Schriftstellergemeinschaft (Comunità Europea degli Scrittori – COMES) sowie der Société européenne de culture (SEC) gewählt. 1963 erhielt er den Preis des Ministers für Kunst und Kultur I. Grades [Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia] (zum zweiten Mal 1977). 1965 wurde er Vorsitzender der Polnisch-Italienischen Gesellschaft [Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Włoskiej] und 1966 – der polnischen Sektion von SEC und des Rates für Kultur und Kunst beim Ministerium für Kultur und Kunst [Rada Kultury i Sztuki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki]. In dieser Zeit nahm er die Arbeit an der Übersetzung der Schriften Søren Kierkegaards wieder auf. 1970 wurde er erneut mit dem Staatlichen Kunstpreis I. Grades [Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia] ausgezeichnet, sowie mit dem internationalen Lenin-Preis für die Festigung des Friedens [Nagroda Leninowska za Utrwalanie Pokoju między Narodami]. 1970-71 hielt er an der Warschauer Universität [Uniwersytet Warszawski – UW] Vorlesungen zur polnischen Literatur. 1971 erhielt er die Ehrendoktorwürde der UW, 1979 die der Jagiellonenuniversität [Uniwersytet Jagielloński – UJ). 1972 wurde er zum Auslandsmitglied der Serbischen Akademie der Wissenschaft und Kunst berufen, 1975 zum korrespondierenden Mitglied der Akademie der Künste der DDR, 1976 zum Ehrenmitglied der Fryderyk-Chopin-Gesellschaft  [Towarzystwo im. Fryderyka Chopina] und 1979 zum Ehrenmitglied der Adam-Mickiewicz-Akademie für Polnische und Slawische Geschichte und Literatur [Accademia di storia e letteratura polacca e slava Adamo Mickiewicz] an der Universität Bologna. 1972 erhielt er ein Diplom des Außenministeriums der Volksrepublik Polen für die Förderung polnischer Kultur im Ausland (zum zweiten Mal 1979), 1973 den Preis der Hauptstadt Warschau, 1978 den Preis des Vorsitzenden des Komitees für Radio und Fernsehen für seine mediale Aktivität und sein Schaffen und 1979 den sizilianischen Premio letterario internazionale Mondello sowie den Nikola-Wapzarow-Preis der Volksrepublik Bulgarien für die Förderung des Friedens. 1977 wurde er Mitglied des Exekutivrats des SEC-Kongresses. 1978 erhielt er den Titel eines Ehrenbergmanns des Bergwerks „Staszic“ in Katowice. Ausgezeichnet wurde er u.a. mit dem Goldenen Verdienstkreuz der Republik Polen [Złoty Krzyż Zasługi] (1946), dem Orden des Banners der Arbeit I. Klasse [Order Sztandaru Pracy I klasy] (1950), dem Orden Erbauer Volkspolens [Order Budowniczych Polski Ludowej] (1964), dem Großkreuz des Ordens Polonia Restituta [Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski] (1974), mit der Verdienstmedaille für die Förderung der kulturellen Zusammenarbeit zwischen der Volksrepublik Polen und der UdSSR [medal Za Zasługi w Rozwoju Współpracy Kulturalnej PRL i ZSRR] (1976), mit der Auszeichnung für Verdienste um die Hauptstadt Warschau [odznaka Za Zasługi dla m. st. Warszawy] (1978). Er erhielt auch ausländische Auszeichnungen, darunter u.a. den Orden der Staatsflagge der Demokratischen Volksrepublik Korea I. Grades [Order Sztandaru Państwowego I stopnia Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej] (1954), die Goldene Frédéric-Joliot-Curie-Medaille des Weltfriedensrates [Złoty Medal im. F. Joliot-Curie Światowej Rady Pokoju] (1969), den Orden der Völkerfreundschaft des Obersten Sowjets der UdSSR [Order Przyjaźni Narodów Rady Najwyższej ZSRR] (1974) und die Medaille Gerechter unter den Völkern [Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata] (posthum, 1991). Er starb am 2. März 1980 in Warschau und wurde auf dem Friedhof in Brwinów bei Warschau beigesetzt. In seinem Haus in Stawisko wurde ein ihm und seinem Werk gewidmetes Museum errichtet. 

Das Archiv der Übersetzers befindet sich im Anna-und-Jarosław-Iwaszkiewicz-Museum in Stawisko [Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku].

ИВАШКЕВИЧ Ярослав IWASZKIEWICZ Jarosław

1894-1980

Псевдонимы и криптонимы: Ct.; e; E; Eleuter; j. i.; J. I.; ji; (ji); -ji-; Ji; -Ji-; jiw; Kazimierz Bazar; lt; Roman Roński.

Поэт, прозаик, драматург, эссеист, автор дневников, публицист, переводчик.

Родился 20 февраля 1894 в деревне Кальник [Kalnik], тогда Киевская губерния (ныне Украина), в семье интеллигентской шляхты; сын Болеслава Ивашкевича [Bolesław Iwaszkiewicz], сотрудника местного сахарного завода, домашнего учителя, участника восстания 1863, и Марии, урожденной Пёнтковской [Maria z Piątkowskich], родственницы семьи Шимановских [Szymanowscy]. После смерти отца жил в 1902–04 с матерью и братьями в Варшаве, там ходил в начальную школу. В 1904 вернулся в Украину и поступил в русскую гимназию в Елизаветграде (ныне Кропивницкий). С 1909 жил в Киеве, где продолжил образование и в 1912 сдал экзамен на аттестат зрелости. В 1909–17 в летний период работал репетитором в домах украинских и польских помещиков. В 1912 начал изучать юриспруденцию в Киевском университете (окончил обучение в 1917, без защиты дипломной работы). В 1913 начал музыкальное образование в Киевской консерватории, прервал обучение в 1914 (продолжил обучение в частной музыкальной школе Николая Тутковского). Как поэт дебютировал в 1915 стихотворением Lilith, оно было напечатано в единственном номере киевского журнала „Pióro”. В 1917 под влиянием поэзии Жана Артюра Рембо [Jean Arthur Rimbaud] сделал совместно с Мечиславом Козловским [Mieczysław Kozłowski] перевод произведения Озарения [фр. Illuminations, польск. Iluminacje]. В 1916—1918 служил актером и литературным руководителем киевского театра «Студия» Станиславы Высоцкой. Весной 1918 записался в 3-й Польский корпус, после его расформирования вернулся в Киев. В этот период занимался переводами русской поэзии, в том числе стихов Анны Ахматовой и Игоря Северянина. В октябре 1918 приехал в Варшаву. Начал сотрудничество с группой поэтов, связанных  с периодическим изданием „Pro Arte et Studio” (с 1919 „Pro Arte”); выступал в художественном кабаре «Под пикадором» (Picador), затем вступил в поэтическую группу «Скамандр» („Skamander”), собравшуюся вокруг одноименного ежемесячного журнала (был членом редакционного комитета этого журнала). Продолжал работать над переводом поэзии Рембо. В 1919—1920 – член редколлегии журнала „Zdrój”, на страницах которого были опубликованы, в частности, его переводы пьес Поля Клоделя [Paul Claudel] (1920, №1/2-5). До 1920 работал домашним учителем, сначала у графа и графини Яна и Янины Потоцких [Janina i Jan Potoccy], а затем у князя и княгини Михала и Франтишки Воронецких [Franciszka i Michał Woronieccy] в Варшаве. В 1920—1922 — редактор отдела искусства газеты „Kurier Polski”. Публиковал стихи, литературную прозу, литературные, театральные и музыкальные рецензии в т.ч. в периодическом журнале „Kurier Lwowski” (1921–22) и еженедельнике „Tygodnik Ilustrowany (с 1922). Благодаря ему в 1921 был опубликован первый том отредактированного им Собрания сочинений А. Рембо, в которое вошли его собственные переводы. Опубликовал также издания пьес Клоделя. В 1922 женился на Анне Лильпоповне (Anna Lilpopówna), дочери столичного промышленника. В 1923–25 был секретарем председателя Сейма Мачея Ратая [Maciej Rataj]. Входил в Профессиональный союз польских писателей [Związek Zawodowy Literatów Polskich (ZZLP)], в котором занимал должности: в 1923 году – члена комиссии по зарубежной пропаганде; в 1923–24 – члена правления варшавского отделения. В то же время занимался переводами, в частности, в рамках сотрудничества с Польским театром, переводил драматические произведения и адаптировал прозу Шарля-Луи Филиппа [Charles-Louis Philippe], Жироду [Giraudoux], Жида [Gide], Клоделя. В 1924–39 сотрудничал с редакторами журнала „Wiadomości Literackie” (здесь, среди прочего, серия Współczesna Francja literacka (Современная литературная Франция)) и занимал должность секретаря в Обществе поощрения изящных искусств [Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych]. C 1925 — член польского ПЕН-клуба. В том же году получил стипендию в Париже и непродолжительное время изучал турецкий язык в Школе иностранных языков. Вращался в многонациональных литературных кругах, завязал знакомство с Клоделем, Жаном Кокто [Jean Cocteau], Ильей Эренбургом. На съезде ПЕН-клуба в Париже познакомился с Джеймсом Джойсом [James Joyce], Мигелем де Унамуно [Miguel de Unamuno], Генрихом Манном [Heinrich Mann], Луиджи Пиранделло [Luigi Pirandello], Полем Валери [Paul Valéry] и Джоном Голсуорси [John Galsworthy]. Работал над редактированием двадцатитомного издания сочинений Виктора Гюго [Victor Hugo] для серии Biblioteka Arcydzieł Literatury (Библиотека шедевров литературы). В последующие годы участвовал в работе Панъевропейского союза (конгрессы в Вене 1926, Гейдельберге 1927, где он познакомился с Эрнстом Робертом Курциусом [Ernst Robert Curtius], в Праге 1928, Барселоне 1929), принимал Карла Роана [Karl Rohan] и Томаса Манна в Польше. Принимал участие в деятельности Польского ПЕН-клуба. Во время своего пребывания в Праге в 1928 завязал дружбу с Франтишеком Галасом [František Halas] и Евгением Маланюком [Євген Маланюк]. Публиковал литературные произведения и рецензии, в частности, в изданиях: „Pologne Litteraire” (1926-35; в 1927-28 также под псевдонимом Eleuter), „Muzyka” (1926-37, с перерывами), а также „Pamiętnik Warszawski” (1929-31). Затем переехал в город Подкова-Лесьна [Podkowa Leśna], в усадьбу, которую он назвал Стависко [Stawisko]. Переводил поэзию Стефана Георге [Stefan George]. В 1927–32 работал в отделении печати Министерства иностранных дел в качестве заведующего отделом пропаганды искусства. Работал секретарем в польском посольстве в 1932–35 в Копенгагене, а в 1935–36 – в Брюсселе. В Копенгагене подружился с переводчицей Фелицией Баумгартен [Felicja Baumgarten] и занялся изучением датского языка под руководством профессора и поэта Пауля Феннеберга [Paul Fenneberg]. Затем занялся переводами произведений Серена Кьеркегора [Søren Kierkegaard], Ганса Христиана Андерсена [Hans Christian Andersen] и Германа Банга [Herman Bang]. Публиковал поэзию, прозу и критические работы по литературе, в том числе в журналах „Gazeta Polska” (1934–38) и  „Ateneum” (1938–39). В 1937 работал над переводом Гамлета У. Шекспира и одновременно следил за французским переводом своих собственных произведений. В 1939 году был заместителя председателя Профессионального союза польских писателей [ZZLP]. В годы немецкой оккупации продолжал жить в Стависко. Вместе с Марией Домбровской [Maria Dąbrowska] и Ежи Анджеевским [Jerzy Andrzejewski] руководил отделом литературы в департаменте образования, науки и культуры Представительства правительства на Родине [Delegatura Rządu RP na Kraj]. Участвовал в подпольной культурной деятельности. Продолжил работу над переводом, в частности, романа Ж. Жирарду [J. Giraudoux] Электра (фр. Électre, польск. Elektra). После войны, в 1945–46, был главным редактором журнала „Życie Literackie”, в 1947–48 редактировал „Nowiny Literackie”. Также публиковал стихи, прозу и литературные обзоры, в том числе в периодических изданиях „Odrodzenie” (1945–49), „Przekrój” (1945–54) и „Kuźnica” (1946–49).  В 1945-49 был литературным руководителем Польского театра [Teatr Polski] в Варшаве. С 1945 работал в Профессиональном союзе польских писателей (с 1949 года – Союз польских писателей [Związek Literatów Polskich]), последовательно занимая посты председателя (1945–46, 1947–49, 1959-80) и заместителя председателя (1949-56). В 1946 был назначен членом театрального совета при театральном департаменте [Rada Teatralna przy Departamencie Teatru]. В 1947–65 был членом правления Польского ПЕН-клуба; в 1948 – делегатом XX конгресса ПЕН-клуба в Копенгагене, а в 1949 – XXI конгресса в Венеции; в 1950-65 был вице-президентом Польского ПЕН-клуба. В 1948 участвовал в конгрессе Союза писателей и композиторов в Аргентине, также путешествовал по Бразилии. В том же году участвовал в организации Всемирного конгресса интеллектуалов в защиту мира [Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju] во Вроцлаве. В 1950 был делегатом Второго Всемирного конгресса сторонников мира [II. Światowy Kongres Obrońców Pokoju]. В том же году был назначен членом Комитета Государственной художественной премии [Państwowa Nagroda Artystyczna] (позднее – Комитета государственных премий в области науки и искусства [Państwowe nagrody w dziedzinie nauki i sztuki]). В 1952 стал председателем Наблюдательного совета издательского кооператива „Czytelnik”.  С 1952 и до конца жизни был депутатом Сейма Польской Народной Республики. В 1952-57 исполнял функцию председателя Польского комитета сторонников мира [Polski Komitet Obrońców Pokoju], главного совета Польского авторского общества „Союз авторов и театральных композиторов” [Rada Naczelna ZAiKS-u] и главного совета кооператива „Czytelnik”. В это время публиковал стихи, поэтическую прозу и рецензии, в частности, в журналах „Nowa Kultura” (1950-56) и „Przegląd Kulturalny” (1952-54). Вернулся к работе над ранними переводами произведений Шекспира, переводил рассказы Антона Чехова и Льва Толстого. В 1953 стал редактором серии Biblioteka Laureatów Nagrody Stalinowskiej za Utrwalanie Pokoju między Narodami (Библиотека лауреатов Сталинской премии за укрепление мира между народами), выпущенной Государственным издательским институтом [Państwowy Instytut Wydawniczy]. В 1952 и 1954 получил Государственную художественную премию первой степени [Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia]. С февраля 1955 (до конца жизни) был редактором ежемесячника „Twórczość”. В 1955 начал публиковать свои фельетоны Разговоры о книгах (Rozmowy o książkach) в газете „Życie Warszawy” (до 1979), а также рецензии на переводы из скандинавской литературы в журнале „Rocznik Literacki” (до 1977). В 1955–57 вновь был литературным руководителем Польского театра в Варшаве. В 1958 стал членом комитета по проведению Года Шопена [Komitet Roku Chopinowskiego]. В 1960 избран членом правления Европейского сообщества писателей (COMES) и Европейской ассоциации культуры [Société européenne de culture] (SEC). В 1963 получил премию первой степени министра культуры и искусств (повторно в 1977). В 1965 стал президентом Общества польско-итальянской дружбы [Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Włoskiej], а в 1966 – главой польского отделения SEC [Polski Oddział Stowarzyszenia Kultury Europejskiej] и председателем Совета по культуре и искусству при Министерстве культуры и искусства [Rada Kultury i Sztuki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki]. В этот период возобновил работу над переводом трудов С. Кьеркегора. В 1970 вновь удостоен Государственной художественной премии первой степени и Международной Ленинской премии „За укрепление мира между народами”. В 1970–71 читал лекции по польской литературе в Варшавском университете (UW). В 1971 получил звание доктора honoris causa Варшавского университета, а в 1979 – Ягеллонского университета (UJ). В 1972 избран иностранным членом Сербской академии наук и искусств [Српска академија наука и уметности], в 1975 стал членом-корреспондентом Академии искусств ГДР [Akademie der Künste der DDR], в 1976 – почетным членом Шопеновского общества [Towarzystwo im. Fryderyka Chopina], а в 1979 – почетным членом Академии польской и славянской истории и литературы имени А. Мицкевича [Accademia di Storia e Letteratura Polacca e Slava „Adamo Mickiewicz”] в Болонье. В 1972 награжден дипломом Министерства иностранных дел за продвижение польской культуры за рубежом [Dyplom Ministerstwa Spraw Zagranicznych za propagowanie kultury polskiej za granicą] (повторно в 1979), в 1973 – премией города Варшава [Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy], в 1978 – премией председателя Комитета по радио и телевидению за творчество и деятельность на радио и телевидении [Nagroda Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji za twórczość oraz działalność radiową i telewizyjną], а в 1979 – литературной премией Премио Монделло [Premio letterario internazionale „Mondello Città di Palermo”] на Сицилии и литературной премией им. Н. Вапцарова (болг. международна литературна награда „Никола Вапцаров“) Болгарской Народной Республики. В 1977 вошел в состав исполнительного совета конгресса SEC. В 1978 ему присвоено звание почетного шахтера катовицкого угольного предприятия «Сташиц» („Staszic”).  Награжден, в частности, золотым Крестом Заслуги [Złoty Krzyż Zasługi] (1946), орденом Знамени Труда I степени [Order Sztandaru Pracy I klasy] (1950), орденом Строителей Народной Польши [Order Budowniczych Polski Ludowej] (1964), Большим Крестом Ордена Возрождения Польши [Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski] (1974), медалью «За заслуги в развитии культурного сотрудничества между Польской Народной Республикой и СССР» [medal Za Zasługi w Rozwoju Współpracy Kulturalnej PRL i ZSRR] (1976), знаком «За заслуги перед городом Варшавой» [odznaka Za Zasługi dla m. st. Warszawy] (1978) и иностранными наградами: Орденом Государственного Знамени I степени Корейской Народно-Демократической Республики (1954), Золотой медалью имени Ф. Жолио-Кюри Всемирного Совета Мира (1969), Орденом Дружбы народов Верховного Совета СССР (1974) и Медалью «Праведник народов мира» (посмертно, 1991). Умер 2 марта 1980 в Варшаве; похоронен на кладбище в городе Брвинув [Brwinów] под Варшавой. В доме писателя в Стависко создан музей, посвященный его жизни и творчеству.

Архив переводчика хранится в Музее Анны и Ярослава Ивашкевичей                      в Стависко [Muzeum im. A. i J. Iwaszkiewiczów w Stawisku].

1894-1980

Pseudonymer och kodnamn:: Ct.; e; E; Eleuter; j. i.; J. I.; ji; (ji); -ji-; Ji; -Ji-; jiw; Kazimierz Bazar; lt; Roman Roński.

Poet, prosaist, dramatiker, essäist, dagboksförfattare, publicist, översättare.

Född den 20 februari 1894 i byn Kalnik i Kievregionen (numera: Kalnyk; Ukraina) i en familj av adlig intelligentsia; son till Bolesław Iwaszkiewicz, deltagare i januariupproret 1863, tjänsteman vid det lokala sockerbruket och privatlärare, och Maria Piątkowska, släkt med Szymanowski-familjen. Efter faderns död bodde han mellan 1902 och 1904 tillsammans med sin mor och syskon i Warszawa, där han gick i grundskola. År 1904 återvände han till Ukraina och började studera vid det ryska gymnasiet i Jelizawetgrad (numera Kropyvnytskyj). Från 1909 bodde han i Kijów (numera: Kiev), där han fortsatte sina studier och tog studentexamen 1912. Mellan 1909 och 1917 försörjde han sig som privatlärare under somrarna på herrgårdar i Ukraina och Polen. 1912 påbörjade han juridikstudier vid Kievs universitet (han tog examen 1917) och 1913 började han även studera musik vid Kievs konservatorium, men avbröt dessa studier 1914 och fortsatte istället vid Mikołaj Tutkowskis privata musikskola. Som poet debuterade han 1915 med dikten Lilith, som publicerades i det enda numret av Kiev-tidningen „Pióro”. 1917, då han fascinerades av Jean Arthur Rimbauds lyrik, översatte han tillsammans med Mieczysław Kozłowski dikten Illuminations. Mellan 1916 och 1917 arbetade han som skådespelare och litterär ledare vid Stanisława Wysockas Studya-teatern i Kijów (numera: Kiev). Våren 1918 anslöt han sig till den 3:e polska kåren [3. Korpus Polski]; efter kårens avväpning återvände han till Kijów (numera: Kiev). Under denna period översatte han också rysk poesi, bland annat dikter av Anna Achmatova och Igor Sjevjeryanin. I oktober 1918 kom han till Warszawa. Han startade samarbete med en grupp poeter verksamma kring tidskriften „Pro Arte et Studio” (från 1919 „Pro Arte”).Han uppträdde också på den konstnärliga kabarén Picador och anslöt sig senare till den litterära gruppen kring månadstidningen „Skamander” (han var medlem i redaktionskommittén). Han fortsatte även att översätta Rimbauds poesi. Mellan 1919 och 1920 var Iwaszkiewicz medlem i redaktionen för tidskriften „Zdrój” och publicerade där bland annat sina översättningar av Paul Claudels dramer. Fram till 1920 arbetade han som privatlärare, först hos grevarna Janina och Jan Potocki, och senare hos prinsessparet Franciszka och Michał Woroniecki i Warszawa. Mellan 1920 och 1922 redigerade han sektionen Sztuka i tidningen „Kurier Polski”. Sina dikter, litterär prosa och litterära recensioner publicerade Iwaszkiewicz i „Kurier Lwowski” (1921-1922) och i „Tygodnik Ilustrowany” (från 1922). 1921 bidrog han till publiceringen av den första volymen av Rimbauds Samlade verk [Dzieła wszystkie] som han själv redigerade och där hans egna översättningar också fanns med, samt till publiceringen av Claudels dramer i bokformat. 1922 gifte han sig med Anna Lilpop, dotter till en industriman i Warszawa. Mellan 1923 och 1925 var han sekreterare åt Sejmens talman Maciej Rataj. Han var medlem i Polska författarnas fackförbund [Związek Zawodowy Literatów Polskich, ZZLP], där han hade flera funktioner: 1923 medlem i Utrikespropaganda Kommissionen [Komisja Propagandy Zagranicznej], 1923-1924 styrelsemedlem i Warszawaavdelningen. Samtidigt fortsatte han att översätta, bland annat översatte han inom ramen för sitt samarbete med Polska Teatern [Teatr Polski] dramer och prosaadaptationer av författare som Charles-Louis Phillipe, Giraudoux, Gide och Claudel. 1924-1939 samarbetade Iwaszkiewicz med redaktionen för „Wiadomości Literackie” (här bland annat: cykeln Samtida litterära Frankrike [Współczesna Francja literacka]) och var vice sekreterare i konstfrämjandets sällskap [Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych]. 1925 blev han medlem i Polska PEN-klubben [Polski PEN Club]. Samma år vistades han i Paris på ett stipendium och under en kort tid läste turkiska vid Främmandespråkskolan [Szkoła Języków Obcych]. Då umgicks han i internationella litterära kretsar och skapade bekantskap med Claudel, Jean Cocteau, Ilija Erenburg. Under PEN-klubbens pågående toppmöte i Paris kom han i kontakt med James Joyce, Miguel de Unamuno, Heinrich Mann, Luigi Pirandell, Paul Valéry och John Galsworthy. För serien Biblioteka Arcydzieł Literatury redigerade han utgåvan av Viktor Hugo’s skrifter i 24 band.Under de följande åren deltog han i arbetet inom den europeiska Intellektuella Unionen [Unia Intelektualna] (kongresser i Wien 1926, i Heidelberg 1927, där han lärde känna Ernst Robert Curtius,  i Prag 1928 och i Barcelona 1929) och tog emot besök av Charles de Rohan och Thomas Mann i Polen. Han var också aktiv i Polska PEN-klubben. Under sin vistelse i Prag 1928 blev han vän med František Halas och Jewhen Malanjuk. Sina litterära verk och recensioner publicerade han bland annat i „Pologne Littéraire” (1926–1935; 1927–1928 även under pseudonym Eleuter), „Muzyka” (1926–1937, med avbrott) och i „Pamiętnik Warszawski” (1929–1931). 1928 bosatte han sig i Podkowa Leśna i ett hus som han kallade Stawisko. Vid denna tid översatte han Stefan Georges poesi. Mellan 1927 och 1932 arbetade han vid Utrikesdepartementets pressavdelning som chef för konstpropagandasektionen. Därefter tjänstgjorde han som sekreterare vid den polska legationen: 1932–1935 i Köpenhamn och 1935–1936 i Bryssel. I Köpenhamn blev han vän med översättaren Felicia Baumgarten och började studera danska under ledning av poeten och professorn Paul Fenneberg. Han började då översätta verk av Søren Kierkegaard, Hans Christian Andersen och Herman Bang. Poesi, prosa och litteraturkritiska texter publicerade Iwaszkiewicz i bland annat „Gazeta Polska” (1934–1938) och „Ateneum” (1938–1939). 1937 arbetade han med en översättning av William Shakespeares Hamlet och övervakade samtidigt den franska översättningen av sina egna verk. 1939 var han vice ordförande i Polska författarnas fackförbund [Związek Zawodowy Literatów Polskich, ZZLP]. Under den tyska ockupationen stannade han kvar i Stawisko. Tillsammans med Maria Dąbrowska och Jerzy Andrzejewski ledde han den litterära sektionen vid Utbildningsdepartementet i Polens Regeringsdelegation [Delegatura Rządu RP na Kraj]. Han deltog i den hemliga kulturverksamheten och fortsatte med översättningsarbete, bland annat med Electra av J. Girardoux. Efter kriget var han chefredaktör för „Życie Literackie” 1945–1946 och redigerade „Nowiny Literackie” 1947–1948. Han publicerade poesi, prosa och litterära recensioner i bland annat „Odrodzenie” (1945–1949), „Przekrój” (1945–1954) och „Kuźnica” (1946–1949). Mellan 1945 och 1949 var han litterär chef vid Polska teatern [Teatr Polski] i Warszawa. Från 1945 var han verksam i Polska författarnas fackförbund [Związek Zawodowy Literatów Polskich, ZZLP], (sedan 1949 Polska Litteraternas Sällskap [Związek Literatów Polskich]), där han innehade olika roller: ordförande (1945–1946, 1947–1949, 1959–1980) och vice ordförande (1949–1956). 1946 utsågs han till medlem av Teaterrådet [Rada Teatralna] vid Teaterdepartementet. Mellan 1947 och 1965 var han medlem i styrelsen för Polska PEN-klubben. Han representerade Polen vid PEN-klubbens 20. kongress i Köpenhamn 1948 och 21. kongressen i Venedig 1949. Mellan 1950 och 1965 var han vice ordförande i Polska PEN-klubben. 1948 deltog han i kongressen för Författarnas och kompositörernas förbund [Związek Pisarzy i Kompozytorów] i Argentina; han reste även i Brasilien. Samma år var han med och organiserade Världskongressen för intellektuella till försvar av freden [Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju] i Wrocław. 1950 var han delegat vid andra världsfredskongressen. Han invaldes också i Kommittén för statliga konstpriset [Komitet Państwowej Nagrody Artystycznej] (senare Kommitén för statliga priser [Komitetu Nagród Państwowych ] inom vetenskap och konst). 1952 blev han ordförande för styrelsen i förlagskooperativet „Czytelnik” [Rada Nadzorcza Spółdzielni Wydawniczej]. Från 1952 fram till sin död var han ledamot i Folkrepubliken Polens sejm. Mellan 1952 och 1957 var han ordförande för Polska fredskommitté [Polski Komitet Obrońców Pokoju], styrelseordförande i Scensförfattarnas och kompositörernas förbund [Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych, ZAiKS] och styrelseordförande i „Czytelnik”. Han publicerade dikter, prosadikter och recensioner i bland annat „Nowa Kultura” (1950–1956) och „Przegląd Kulturalny” (1952–1954). Han återupptog sitt arbete med tidigare översättningar av Shakespeares verk samt med översättningar av noveller av Anton Tjechov och Lev Tolstoj. 1953 var han redaktör för serien Biblioteka Laureatów Nagrody Stalinowskiej za Utrwalanie Pokoju między Narodami, utgiven av Statliga förlagsintitutet [Państwowy Instytut Wydawniczy]. 1952 och 1954 tilldelades han Statligt Artistpriset av första graden [Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia]. Från februari 1955 fram till sin död var han redaktör för tidskriften „Twórczość”. Samma år började han skriva krönikor om böcker under titeln Rozmowy o książkach för „Życie Warszawy” (fram till 1979) och översikter över skandinavisk litteratur för „Rocznik Literacki” (fram till 1977). Mellan 1955 och 1957 var han åter litterär ledare vid Polska teatern [Teatr Polski] i Warszawa. 1958 var Iwaszkiewicz medlem i Chopinåret-kommittén [Komitet Roku Chopinowskiego] och 1960 valdes han till styrelsen för Europeiska författargemenskapen (COMES) [Europejska Wspólnota Pisarzy] och till Samfundet för europeisk kultur (SEC) [Stowarzyszenie Kultury Europejskiej]. 1963 tilldelades han Kulturministers pris av första graden (samma pris igen 1977). 1965 blev han ordförande för Polsk-italienska vänskapsföreningen [Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Włoskiej] och 1966 ordförande för den polska avdelningen av Samfundet för europeisk kultur (SEC) samt Rådet för kultur och konst vid Kulturdepartementet. Under denna period återupptog han sitt arbete med att översätta skrifter av Søren Kierkegaard. 1970 fick han åter Statligt Artistpriset av första graden [Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia] samt det internationella Leninpriset för att befästa fred mellan nationer [Nagroda Leninowska Za Utrwalanie Pokoju między Narodami]. Mellan 1970-1971 föreläste han i polsk litteratur vid universitetet i Warszawa [Uniwersytet Warszawski, UW]. 1971 tilldelades han hedersdoktorstiteln honoris causa vid universitetet i Warszawa (UW) och 1979 samma utmärkelse vid Jagiellonska universitetet [Uniwersytet Jagieloński, UJ].  1972 utsågs han till utländsk ledamot i Serbiens akademi för konst och vetenskap [Serbska Akademia Nauki i Sztuki], 1975 till korresponderande ledamot av Östtysklands konstakademi [Akademia Sztuk NRD]. 1976 blev han hedersmedlem i Frédéric Chopin-sällskapet [Towarzystwa im. Fryderyka Chopina], och 1979 hedersmedlem i Adam Mickiewicz-akademin för polsk och slavisk historia och litteratur [Akademia Historii i Literatury Polskiej oraz Słowiańskiej im. A. Mickiewicza] i Bologna. 1972 mottag han Utrikesdepartementets diplom för främjandet av polsk kultur i utlandet (återigen 1979), 1973 huvudstadens pris, 1978 priset från ordförande för Radio och Televisions kommitté [Komitet do spraw Radia i Telewizji] för hans skapande och verksamhet inom radio och teve, och 1979 litterärt pris Premio Modella i Sicilien samt Folkrepubliken Bulgariens N. Vapcarovspriset för hans förtjänster i fredens tjänst. 1977 blev han invalt i verkställande råden vid SEC’s kongressen. 1978 tilldelas han titeln hedersgruvarbetare vid gruvan „Staszic” i Katowice. Han fick flera utmärkelser, bland annat Guldkorset för förtjänster [Złoty Krzyż Zasług] (1946), första klassens Arbetets flaggas order [Order Sztandaru Pracy I klasy] (1950), Folkrepublikens byggare order [Order Budowniczych Polski Ludowej] (1964), Polonia Restituta stora korset [Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski] (1974), medalj för förtjänster för utveckling av kulturellt samarbete mellan Folkrepubliken och Sovjetunionen [Za Zasługi w Rozwoju Współpracy Kulturalnej PRL i ZSRR] (1976), utmärkelse för förtjänster för huvudstaden Warszawa [Za Zasługi dla m. st. Warszawy] (1978). Iwaszkiewicz fick även flera utländska utmärkelser, så som: första gradens Demokratiska Folkrepublikens Korea Statlig flaggas order [Order Sztandaru Państwowego I stopnia Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej] (1954), Världsfredsrådets F. Joliot-Curie guldmedalj [Złoty Medal im. F. Joliot-Curie Światowej Rady Pokoju] (1969), Folkens vänskapsorder [Order Przyjaźni Narodów] (1974) av Sovjetuniones högsta rådets samt medaljen Rättfärdig bland folken (postumt 1991). Iwaszkiewicz avleg den 2 mars 1980 i Warszawa och begravdes på kyrkogården i Brwinowo utanför Warszawa. I författarens hus i Stawisko inrättades ett museum tillägnat hans liv och verk.  Översättarens arkiv finns i Anna och Jarosław Iwaszkiewicz-museet i Stawisko.

1894-1980

Pseudonimi e criptonimi: Ct.; e; E; Eleuter; j. i.; J. I.; ji; (ji); -ji-; Ji; -Ji-; jiw; Kazimierz Bazar; lt; Roman Roński.

Poeta, scrittore di prosa, drammaturgo, saggista, diarista, articolista, traduttore.

Nato il 20 febbraio 1894 a Kalnik, un villaggio nei dintorni di Kiev (oggi Ucraina) in una famiglia dell’intellighenzia nobiliare; figlio di Bolesław Iwaszkiewicz, che aveva preso parte all’insurrezione del 1863, impiegato nella pasticceria locale e insegnante a domicilio, e Maria, nata Piątkowska, imparentata con gli Szymanowski. Dopo la morte del padre, negli anni 1902-04 visse insieme alla madre e ai fratelli a Varsavia, dove frequentò le scuole elementari. Nel 1904 ritornò in Ucraina e cominciò a studiare nelle scuole medie russe di Elisavetgrad (oggi Kropyvnyc'kyj). Dal 1909 abitò a Kiev, dove continuò a studiare e nel 1912 sostenne l’esame di maturità. Dal 1909 al 1917 nel periodo estivo guadagnava dando ripetizioni nelle case dei proprietari terrieri in Ucraina e in Polonia. Nel 1912 cominciò a studiare giurisprudenza all’Università di Kiev (nel 1917 ottenne l’absolutorium), e, nel 1913, studi musicali al Conservatorio di Kiev, che interruppe nel 1914 (continuò a studiare nella scuola di musica privata di Mikołaj Tutkowski). Come poeta debuttò nel 1915 con la poesia Lilith, pubblicata nell’unico numero della rivista kievana “Pióro”. Nel 1917, sotto l’influsso del fascino della lirica di Rimbaud, portò a termine con Mieczysław Kozłowski una traduzione a quattro mani delle Illuminazioni. Tra il 1916 e il 1918 fu attore e direttore letterario a Kiev, nel teatro Studya di Stanisława Wysocka. Nella primavera del 1918 entrò nel III Corpo d’armata polacco, dopo il cui disarmo fece ritorno a Kiev. In quel periodo si occupò anche di tradurre poesia russa, tra cui poesie di Anna Achmatova e Igor’ Severjanin. Nell’ottobre del 1918 si recò a Varsavia. Cominciò a collaborare con il gruppo di poeti attivi attorno alla rivista “Pro Arte et Studio” (dal 1919 “Pro Arte”); si esibì nel cabaret artistico Picador, e successivamente entrò nel gruppo letterario che gravitava attorno al mensile “Skamander” (di cui fu membro del comitato di redazione). Continuò anche a lavorare sulla traduzione della poesia di Rimbaud. Negli anni 1919-20 fece parte della redazione della rivista “Zdrój”, sulle cui pagine uscirono, tra le altre cose, le sue traduzioni dei drammi di Paul Claudel (1920 nr 1/2-5). Fino al 1920 lavorò come insegnante presso le dimore prima dei conti Janina e Jan Potocki, e in seguito dei duchi Franciszka e Michał Woroniecki a Varsavia. Dal 1920 al 1922 fu redattore per la sezione artistica del quotidiano “Kurier Polski”. Poesie, prosa letteraria e recensioni letterarie, teatrali e musicali vennero pubblicate anche, tra le varie riviste, sul “Kurier Lwowski” (1921-22) e sul “Tygodnik Ilustrowany” (dal 1922). Spinse per la pubblicazione, nel 1921, del primo volume (da lui stesso curato) di Dzieł wszystkich [Opere complete] di Rimbaud, il quale comprendeva anche le sue traduzioni “d’autore”, e all’edizione in libro dei drammi di Claudel. Nel 1922 sposò Anna Lilpopówna, figlia di un industriale della capitale. Dal 1923 al 1925 fu segretario del maresciallo del Sejm Maciej Rataj. Fece parte del Sindacato dei Letterati Polacchi (ZZLP), nel quale ricoprì i seguenti incarichi: nel 1923 membro della Commissione della Propaganda Estera [Komisja Propagandy Zagranicznej], nel 1923-24 membro del consiglio della Sezione Varsaviana [Oddział Warszawski]. Contemporaneamente si dedicò alla traduzione, anche attraverso alla collaborazione con il Teatr Polski, per il quale portò a termine traduzioni di opere drammaturgiche e adattamenti dalla prosa di autori come Charles-Louis Philippe, Giraudoux, Gide e Claudel. Dal 1924 al 1939 collaborò con la redazione di “Wiadomości Literackie” (tra le altre cose con il ciclo Współczesna Francja literacka [La Francia letteraria contemporanea]) e ricoprì la funzione di segretario nella Società per l’Incoraggiamento delle Belle Arti [Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych]. Nel 1925 divenne membro del PEN Club polacco. Lo stesso anno si recò, grazie a una borsa di studio, a Parigi e per un breve periodo studiò turco nella Scuola di Lingue Straniere. Frequentava allora diversi circoli letterari internazionali, facendo la conoscenza di Claudel, Jean Cocteau, Il’ja Ėrenburg. In occasione del congresso parigino del PEN Club entrò in contatto con James Joyce, Miguel de Unamuno, Heinrich Mann, Luigi Pirandello, Paul Valéry e John Galsworthy. Lavorò alla redazione di un’edizione in ventiquattro volumi degli scritti di Victor Hugo per la serie Biblioteka Arcydzieł Literatury [Biblioteca dei Capolavori della Letteratura]. Negli anni seguenti prese parte all’attività europea dell’Unione Intellettuale [Unia Intelektualna] (congressi di Vienna, nel 1926, di Heidelberg, del 1927, dove conobbe Ernst Robert Curtius, Firenze, 1928), accogliendo in Polonia le visite di Charles de Rohan e Thomas Mann. Fu attivo anche nel PEN Club polacco. Durante la sua permanenza a Praga, nel 1928, divenne amico di František Halas e Jevhen Malanjuk. Pubblicò anche opere letterarie e recensioni: tra le varie riviste che lo ospitarono da segnalare almeno “Pologne Litteraire” (1926-35; nel 1927-28 anche sotto lo pseudonimo Eleuter), “Muzyka” (1926-37, saltuariamente) e “Pamiętnik Warszawski” (1929-31). Nel 1928 si stabilì a Podkowa Leśna in una casa che chiamò Stawisko. Tradusse allora le poesie di Stefan George. Negli anni 1927-32 lavorò presso l’ufficio stampa del Ministero degli Affari Esteri [Ministerstwo Spraw Zagranicznych] ricoprendo la posizione di direttore dei rapporti sulla propaganda dell’arte. In seguito ricoprì la funzione di segretario presso l’ambasciata polacca: negli anni 1932-35 a Copenhagen, negli anni 1935-36 a Bruxelles. A Copenhagen strinse amicizia con Felicja Baumgarten, traduttrice, e cominciò a studiare il danese sotto la guida del professor Paul Fenneberg, poeta. Intraprese allora la traduzione degli scritti di Søren Kierkegaard, Hans Christian Andersen, Herman Bang. Pubblicò poesie, prosa e lavori critico-letterari sulla “Gazeta Polska” (1934-38) e su “Ateneum” (1938-39). Nel 1937 lavorò su una traduzione dell’Amleto, vegliando contemporaneamente sulla traduzione francese delle proprie opere. Nel 1939 fu vicepresidente dello ZZLP. Durante l’occupazione tedesca rimase a Stawisko. Insieme a Maria Dąbrowska e Jerzy Andrzejewski diresse la sezione letteraria nel dipartimento dell’istruzione, della scienza  della cultura presso la Delegazione del governo polacco per il Paese [Delegatura Rządu na Kraj]. Fu attivo nel lavoro culturale segreto. Continuò a occuparsi di traduzione, lavorando, tra le altre cose, su Elektra [Elettra] di J. Giraudoux. Dopo la guerra, negli anni 1945-46 fu caporedattore di “Życie Literackie”, negli anni 1947-48 redattore di “Nowiny Literackie”. Pubblicò poesie, prose e recensioni letterarie in varie riviste, come “Odrodzenie” (1945-49), “Przekrój” (1945-54) e “Kuźnica” (1946-49). Nel periodo 1945-49 fu direttore letterario presso il Teatr Polski di Varsavia. Dal 1945 fu attivo nello ZZLP (dal 1949, ZLP), ricoprendo il ruolo di presidente (1945-46, 1947-49, 1959-80) e di vicepresidente (1949-56). Nel 1946 venne nominato membro del Consiglio Teatrale [Rada Teatralna] presso il Dipartimento del Teatro. Dal 1947 al 1965 fu membro del consiglio del PEN Club polacco; nel 1948 fu delegato presso il XX congresso del PEN Club a Copenhagen, e nel 1949 presso il XXI congresso, a Venezia; nel periodo 1950-65 fu vicepresidente del PEN Club polacco. Nel 1948 prese parte al congresso del Sindacato degli Scrittori e dei Compositori [Związek Pisarzy i Kompozytorów] in Argentina, visitando anche il Brasile. In quell’anno contribuì all’organizzazione del Congresso Mondiale degli Intellettuali in Difesa della Pace [Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju] a Breslavia. Nel 1950 fu delegato presso il secondo Congresso Mondiale della Pace [II Światowy Kongres Pokoju]. Lo stesso anno entrò a far parte del Comitato Statale dei Premi Artistici [Komitet Państwowy Nagrody Artystycznej] (in seguito Comitato dei Premi Statali [Komitet Nagród Państwowych] nei settori scientifici e artistici). Nel 1952 divenne presidente della Commissione di Sorveglianza della Società Cooperativa Editoriale “Czytelnik” [Rada Nadzorcza Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”]. Dal 1952 fino alla morte fu parlamentare nel Sejm della Repubblica Popolare di Polonia [RPP, in polacco PRL]. Dal 1952 al 1957 ricoprì la funzione di presidente per il Comitato Polacco in Difesa della Pace [Polski Komitet Obrońców Pokoju], per il Consiglio Superiore dello ZaiKS [Rada Naczelna ZAiKS-u] e per il Consiglio Superiore di “Czytelnik”. In quel periodo, sue poesie, prosa poetica e recensioni vennero pubblicate in riviste come “Nowa Kultura” (1950-56) e “Przegląd Kulturalny” (1952-54). Ritornò a lavorare su traduzioni precedenti di opere di Shakespeare, e su traduzioni di racconti di Čechov e Tolstoj. Nel 1953 fu redattore della serie Biblioteca dei Premi Lenin per la Pace [Biblioteka Laureatów Nagrody Leninowskiej za Utrwalanie Pokoju między Narodami], pubblicata dall’Istituto Editoriale Statale [Państwowy Instytut Wydawniczy]. Nel 1952 e nel 1954 gli venne conferito il Premio Statale Artistico di primo livello [Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia]. Dal febbraio 1955 (fino alla morte) fu redattore del mensile “Twórczość”. Nel 1955 cominciò a pubblicare su “Życie Warszawy” gli articoli d’opinione intitolati Rozmowy o książkach [Conversazioni sui libri] (fino al 1979); su “Rocznik Literacki”, invece, pubblicò delle rassegne di traduzioni dalle letterature scandinave (fino al 1977). Nel periodo 1955-57 ricoprì nuovamente la funzione di direttore letterario presso il Teatr Polski di Varsavia. Nel 1958 fu membro del Comitato dell’Anno di Chopin [Komitet Roku Chopinowskiego]. Nel 1960 venne eletto nel Consiglio della Comunità Europea degli Scrittori [Zarząd Europejskiej Wspólnoty Pisarzy (COMES)] e dell’Associazione della Cultura Europea [Stowarzyszenie Kultury Europejskiej (SEC)]. Nel 1963 gli venne conferito il premio del Ministro della Cultura e dell’Arte di primo grado (lo avrebbe ricevuto nuovamente nel 1977). Nel 1965 divenne presidente della Società dell’Amicizia Polacco-Italiana [Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Włoskiej], e nel 1966 presidente della sezione polacca della SEC e del Consiglio della Cultura e dell’Arte [Rady Kultury i Sztuki] presso il Ministero della Cultura e dell’Arte [Ministerstwo Kultury i Sztuki]. In quel periodo ricominciò a lavorare sulla traduzione degli scritti di Kierkegaard. Nel 1970 gli venne nuovamente conferito il Premio Statale Artistico di primo grado e il Premio Lenin per la Pace [Nagroda Leninowska Za Utrwalanie Pokoju między Narodami]. Nel 1970-71 tenne all’Università di Varsavia (UW) lezioni di letteratura polacca. Nel 1971 gli venne conferito un dottorato honoris causa dall’UW, e nel 1979 dall’Università Jagellonica (UJ). Nel 1972 venne eletto come membro estero nell’Accademia di scienze e arti della Serbia, nel 1975 come membro corrispondente dell’Accademia delle Arti della DDR, nel 1976 come membro onorario della Società Chopin [Towarzystwo im. Fryderyka Chopina], e nel 1979 come membro onorario dell’Accademia di Storia e Letteratura Polacca e Slava “A. Mickiewicz” di Bologna [Akademia Historii i Literatury Polskiej oraz Słowiańskiej im. A. Mickiewicza w Bolonii]. Nel 1972 ricevette il Diploma del Ministero degli Affari Esteri [Dyplom Ministerstwa Spraw Zagranicznych] per aver contribuito alla diffusione della cultura polacca all’estero (lo ricevette nuovamente nel 1979), nel 1973 il premio della città di Varsavia, nel 1978 il premio del Direttore del Comitato per la Radio e la Televisione [Nagroda Przewodniczący Komitetu do spraw Radia i Telewizji] per il contributo creativo e per l’attività radiofonica e televisiva, e nel 1979 il Premio Mondello in Sicilia e il Premio Vapcarov della Repubblica Popolare di Bulgaria per l’attività al servizio della pace. Nel 1977 entrò nel Consiglio Esecutivo del Congresso SEC [Rada Wykonawcza Kongresu SEC]. Nel 1978 gli venne conferito il titolo di minatore onorario della miniera “Staszic” di Katowice. Tra le varie onorificenze a lui conferite spiccano la Croce d’oro al merito [Złoty Krzyż Zasługi] (1946), l’Ordine della Bandiera del lavoro di prima classe [Order Sztandaru Pracy I klasy] (1950), l’Ordine dei Costruttori della Polonia Popolare [Order Budowniczych Polski Ludowej] (1964), la Gran Croce dell’Ordine della Polonia Restituta [Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski] (1974), la medaglia al merito per lo sviluppo della collaborazione culturale tra la Repubblica Popolare di Polonia e l’URSS [Medal za Zasługi w Rozwoju Współpracy Kulturalnej PRL i ZSRR] (1976), il distintivo al merito della città di Varsavia [Odznaka Za Zasługi dla m. st. Warszawy] (1978) e alcune onorificenze estere: l’Ordine della Bandiera Nazionale di prima classe della Repubblica Popolare Democratica di Corea (1954), la Medaglia d’Oro “F. Joliot-Curie” del Consiglio mondiale per la pace (1969), l’Ordine dell’Amicizia tra i popoli (1974) del Soviet supremo dell’URSS, e la Medaglia dei giusti tra le nazioni (postuma, nel 1991). Morì il 2 marzo 1980 a Varsavia; è sepolto al cimitero di Brwinów, non lontano da Varsavia. Presso la dimora dello scrittore a Stawisko è stato istituito un museo dedicato alla sua vita e alla sua opera.

L’archivio del traduttore si trova presso il Museo “Anna e Jarosław Iwaszkiewicz” a Stawisko.