GÓRSKI Artur

GÓRSKI Artur

1870-1959

Pseudonimy i kryptonimy: A.G.; A… G…; a.g.; Dr.A.G.; (g.); Garda M.; Liberum conspiro; Obojętny; Q; Quasimodo; Truskolasy; Tur.; T-y.

Krytyk literacki, prozaik, poeta, dramaturg, tłumacz.

Urodzony 2 lipca 1870 w Krakowie; syn Ludwika Górskiego, urzędnika sądowego, i Anny z Gniatkowskich. Uczył się w Krakowie: najpierw w szkole powszechnej, a w 1881-88 w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum Nowodworskiego (Cesarsko-Królewskie Gimnazjum Nowodworskie) (Gimnazjum św. Anny), w którym biegle przyswoił języki: grecki, łaciński, francuski i niemiecki. Po maturze podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego) (Uniwersytet Jagielloński), gdzie w 1897 uzyskał stopień doktora praw. W trakcie studiów należał do radykalnej lewicowej grupy studenckiej skupionej wokół miesięcznika Ognisko, za co został oskarżony i ostatecznie przez sąd uniewinniony (1891). Jako pisarz zadebiutował w 1890 wierszem O niej i prozą zatytułowaną Z pamiętników sceptyka, ogłoszonymi w krakowskiej jednodniówce akademickiej Dla Głodnego Ludu. Na początku 1891 założył czasopismo Ruch Społeczny i Literacki, zamknięte wkrótce przez policję austriacką. Był jednym z założycieli Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) (Polska Partia Socjalistyczna) w Krakowie oraz członkiem jej głównego organu, dwutygodnika Naprzód (1892), w którym ogłaszał artykuły polityczne i felietony. Jako tłumacz zadebiutował w 1892 przekładem wiersza W odpowiedzi szkockiego poety piszącego po niemiecku, Johna Henry’ego Mackaya („Naprzód” nr 24). Wiersz o tematyce rewolucyjnej i wolnościowej z powodów politycznych opublikowano anonimowo i przez następne trzy dekady wielokrotnie przedrukowywano, często bez podania nazwiska autora. W 1896-97 był współredaktorem (z Wilhemem Feldmanem) „Dziennika Krakowskiego” (Dziennik Krakowski), w którym zamieszczał stałe felietony tygodniowe, recenzje teatralne i poświęcone sztuce. W 1897 wraz z Ludwikiem Szczepańskim założył tygodnik literacki Życie. Na jego łamach ogłosił cykl artykułów pt. Młoda Polska (1898  nr 15-16, 18-19, 24-25; podpisany Quasimodo), uznany za manifest nowego kierunku w literaturze, sztuce i krytyce. Po przekazaniu w 1899 redakcji „Życia” Stanisławowi Przybyszewskiemu był przez pewien czas kustoszem Biblioteki im. G. Pawlikowskiego we Lwowie (Biblioteka im. G. Pawlikowskiego we Lwowie). W 1905 przeniósł się do Warszawy i na tajnych kursach wykładał historię literatury polskiej oraz był stałym współpracownikiem „Tygodnika Ilustrowanego” (Tygodnik Ilustrowany) (1906-14). W 1911 przebywał w Paryżu. Przekłady zamieszczał w licznych czasopismach, m.in. Ateneum, Chimera, Krytyka, Nowa Gazeta, Ogniwo, Myśl Polska, Tęcza, Sfinks, Sztuka, Marchołt. Był także edytorem Pism Juliusza Słowackiego, Dzieł wszystkich Stanisława Brzozowskiego i Pism pośmiertnych Tadeusza Micińskiego oraz inicjatorem i członkiem Komitetu Redakcyjnego wydania sejmowego dzieł Adama Mickiewicza, którego pisma francuskie tłumaczył od lat trzydziestych XX wieku. W 1924 został odznaczony Krzyżem Oficerskim, a w 1927 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1935 otrzymał Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury, w 1938 Państwową Nagrodę Literacką. Okres okupacji przeżył w Warszawie, biorąc udział w działalności konspiracyjnej. Po upadku powstania warszawskiego wrócił do Krakowa, gdzie od 1945 mieszkał w Domu Literatów (Dom Literatów). W 1958 przeniósł się do Warszawy. W 1959 został uhonorowany nagrodą literacką im. W. Pietrzaka. Żonaty z Jadwigą z Pawlickich, z którą miał dwoje dzieci: córkę Annę i syna Andrzeja. Zmarł 7 grudnia 1959 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Rozproszone dokumenty z archiwum tłumacza znajdują się m.in. w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Bibliotece Narodowej, Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. H. Ibsen: Dzika kaczka. Dramat w 5 aktach. Z upoważnienia autora przełożył i opracował A. Górski. Lwów: Księgarnia Polska 1899, 136 s. Biblioteka Mrówki, 340-342. Wydanie następne: Kraków: M. Kot 1949. Biblioteka Arcydzieł Poezji i Prozy nr 58.

Wydanie z 1949 zawiera notę wydawniczą A. Górskiego.

Tytuł oryginału: Vildanden.

2. J.W. Goethe: Prometeusz. „Ateneum” 1901 t. 2 s. 507-521.

Tytuł oryginału: Prometheus.

3. S. Kierkegaard: Albo-albo. „Ateneum” 1901 t. 2 s. 602-625.

Tytuł oryginału: Enten-Eller.

4. W. Shakespeare: Sonety. Tłumaczył A. Górski. „Sfinks” 1911 nr 1 s. 21-27 [12 sonetów: nr 1-2, 4-6, 29, 61, 66, 71, 105, 110, 116]; „Tygodnik Ilustrowany” 1911 nr 42 [sonety nr 30-31]. Przedruk sonetów 1-2 tamże: 1912 nr 41.

Tytuł oryginału: Sonnets.

5. F. de La Motte-Fouqué: Ondyna. Słowo wstępne i przekład A. Górskiego. [Warszawa]: Zakłady Graficzne S. Orgelbranda synów etc. [1914], 190 s. Muzy. Biblioteka literacko-artystyczna, 11. 

Tytuł oryginału: Undine.

6. Dante Alighieri: Vita nuova = Życie nowe. Przełożył i skomentował A. Górski. Warszawa: J. Mortkowicz 1915, 141 s. 

Recenzje: 

1. W. JABŁONOWSKI: Nowe życie Dantego. „Gazeta Warszawska” 1911 nr 269.

2. J. LORENTOWICZ: Inter arma… (Śród książek polskich). „Nowa Gazeta” 1914 nr 594.

7. Hezjoda tarcza Heraklesa. Przełożył A. Górski. Warszawa: Gebethner i Wolff; Kraków: G. Gebethner 1919, 37 s. Poematy Starogreckie, t. 1. Wydanie następne: Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1948. Biblioteka Meandra, 8.

Tytuł oryginału: Aspis Hērakleous.

Recenzje: 

1. Z. DĘBICKI: Tarcza Heraklesa.„Kurier Warszawski” 1920 nr 4.

2. I. WIENIEWSKI: Une belle infidèle. À propos przekładu Hezjoda Tarczy Heraklesa przez A. Górskiego. „Słowo Polskie” 1920 nr 558.

8. E. Welle-Strand: Ludzie spod bieguna. Powieść z najdalszej Północy. Z upoważnienia autora przełożył A. Górski. Warszawa: Renaissance [1928], 343 s. Najpiękniejsze Powieści Świata.

Tytuł oryginału: Polarmennesker.

9. J. Calvet: O twórczości i krytyce katolickiej. Przetłumaczył i przedmową opatrzył A. Górski. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1930], 192 s.

Tytuł oryginału: D’une critique catholique.

Recenzja:

J.E. SKIWSKI: O zasadę katolicką w literaturze. „Tygodnik Ilustrowany” 1930 nr 48.

10. Saga o Gislim wyjętym spod prawa i inne sagi islandzkie. Opracował A. Górski. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1931, 373 s. Wydanie następne pt. Sagi islandzkie. Ilustrowała M. Hiszpańska-Neumann. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1960.

Przekład oparty na wydaniu niemieckim E. Diederichsa 1920-1927, tłumaczenie sagi o Gunnlaugu – na wydaniu Al. Tille.

Zawartość: Saga o Hawardzie z Fiordu Lodowego; Saga o Hrafnkelu, ofiarniku Freja; Saga o Gudrun; Saga o Gislim wyjętym spod prawa; Saga o Gunnlaugu Żądło Wężowe; Saga o Torsteinie obitym; Nawrócenie Islandii [to fragment Sagi o Njalu Białym]; Słowo o sagach.

Tytuły oryginałów: Gísla saga [Sagan om Gisli den fredlöse och andra isländska sagor]; Hávarðar saga Ísfirðings; Hrafnkels saga Freysgoða; Laxdœla saga; Gísla saga; Gunnlaugs saga ormstungu.

Recenzje:

1. S. KOŁACZKOWSKI: Sagi islandzkie w przekładzie polskim. „Przegląd Współczesny” 1931 nr 115.

2. T. KRASZEWSKI: Artura Górskiego islandzkie sagi rodowe. „Tęcza” 1931 nr 25.

3. S. SAWICKI: Sagi islandzkie po polsku. „Wiadomości Literackie” 1931 nr 22.

4. A. ZAHORSKA: Sagi islandzkie w opracowaniu A. Górskiego. „Rzeczpospolita” 1931 nr 113.

5. W. OSTROWSKI: Poza Bałtyk do początków tysiąclecia. „Kierunki” 1960 nr 25.

6. J. MORAWIEC: Old norse studies in Poland. History and perspectives. „Fasciuli Archaelogieae Historicae” 2015 nr 28.

11. A. Mickiewicz: Opowiadania. W: A. Mickiewicz: Dzieła wszystkie. Zebrane i opracowane staraniem Komitetu Redakcyjnego. T. 7. Pisma prozaiczne francuskie przełożone. Cz. 1. Warszawa: Skarb Rzeczypospolitej Polskiej 1936 s. 85-126. Wydania następne: pt. Proza artystyczna. W: A. Mickiewicz: Pisma prozą. Cz. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1950. Dzieła: wydanie narodowe, t. 5-6; tamże 1952, 1955; pt. Proza artystyczna i pisma krytyczne 1996. Dzieła: wydanie rocznicowe 1798-1998, t. 5; 1997, 1999. 

W przekładzie A. Górskiego: Miłość poety a miłość filozofa; Pierwsza bitwa. (Tydzień miodowy rekruta); Rozmowy chorych; Historia przyszłości. Fragment I; Historia przyszłości. Fragment II.

Tytuły oryginałów: Ce que femme préfère; La semaine de miel d’un conscrit. Fragment des mémoires d’un Sergent Polonais; Conversation de malades; Chapitre I.

Nawiązanie:

J. PIETRZAK-THÉBAULT: Rozmowy chorych Adama Mickiewicza we francuskim autografie. „Pamiętnik Literacki” 2005 z. 4.

12. A. Mickiewicz: Pisma estetyczno-krytyczne. W: A. Mickiewicz: Dzieła wszystkie. Zebrane i opracowane staraniem Komitetu Redakcyjnego. T. 7. Pisma prozaiczne francuskie przełożone. Cz. 1. Warszawa: Skarb Rzeczypospolitej Polskiej 1936 s. 33-53. Wydania następne: pt. Pisma prozą. Cz. 1. Warszawa: Czytelnik 1950. Dzieła: wydanie narodowe, t. 5; tamże 1952, 1955; pt. Proza artystyczna i pisma krytyczne tamże 1996. Dzieła: wydanie rocznicowe 1798-1998, t. 5, 1997, 1999. 

W przekładzie A. Górskiego: Sztuka dramatyczna w Polsce; Goethe i Byron; O poemacie „Dziady”; O nowoczesnym malarstwie religijnym niemieckim; Puszkin i ruch literacki w Rosji.

Tytuły oryginałów: L’art dramatique en Pologne; Goethe et Byron; Coup d’oeil sur le „Dziady”; De la peinture religieuse moderne des Allemands; Pouschkine et le mouvement littéraire en Russie.

13. A. Mickiewicz: Pisma historyczne. W: A. Mickiewicz Dzieła wszystkie. Zebrane i opracowane staraniem Komitetu Redakcyjnego. T. 7. Pisma prozaiczne francuskie przełożone. Cz. 1. Warszawa: Skarb Rzeczypospolitej Polskiej 1936 s. 133-152. Wydania następne: pt. Pisma prozą. Cz. 3. Warszawa: Czytelnik 1950. Dzieła: wydanie narodowe, t. 7; tamże 1952, 1955; [wydanie 1 w tej edycji] tamże 1996. Dzieła: wydanie rocznicowe 1798-1998, t. 7; tamże 1997, 1999. Dzieła: wydanie rocznicowe 1798-1998, t. 7. 

W przekładzie A. Górskiego: Święty Wojciech; Początki Italii.

Tytuły oryginałów: Vie de Saint-Adalbert, apôtre du Nord et patron de la Pologne; Des peuples de l’Italie avant la fondation de Rome.

14. A. Mickiewicz: Pisma polityczne. W: A. Mickiewicz Dzieła wszystkie. Zebrane i opracowane staraniem Komitetu Redakcyjnego. T. 7. Pisma prozaiczne francuskie przełożone. Cz. 1. Warszawa: Skarb Rzeczypospolitej Polskiej 1936, s. 379-409. Wydania następne: pt. Pisma prozą. Cz. 2. Warszawa: Czytelnik 1950. Dzieła: wydanie narodowe, t. 6; tamże 1952, 1955; pt. Pisma różne. Warszawa: Czytelnik 1955. Dzieła: wydanie narodowe, t. 12-13; tamże 1956; pt. Legion polski. Trybuna Ludów tamże 1997. Dzieła: wydanie rocznicowe 1798-1998, t. 12; tamże 1999, t. 5. 

W przekładzie A. Górskiego: Grabież polskich bibliotek; O dyplomacji francuskiej;  O Panteonie; Do Ludwika Napoleona; Memorandum dla Napoleona III; Memoriał w obronie proroka Andrzeja Towiańskiego; Nota o położeniu Rygi; Odpowiedź na zastrzeżenia w liście lorda H(arrowby);  Projekt instrukcji w sprawie misji na Wschód. 

Tytuły oryginałów: Appel aux peuples civilisés…; Sur la diplomatie française; Note sur le Panthéon; [Memorandum] à L[ouis] N[apoléon]; [Memorandum à Napoléon III]; Mémoire justificatif sur le prophète A. Towiański; Note sur la position de Riga; Réponse aux objections de la lettre de lord Harrowby; Note pour le Ministre [de l’Instruction publique et des cultes].

15. A. Mickiewicz: Jakub Jasiński, czyli Dwie Polski. Tragedia w 5 aktach. [Fragment]. Przełożył z rękopisu A. Górski. W: A. Mickiewicz: Utwory dramatyczne. Warszawa: Czytelnik 1949, s. 401-432. Dzieła: wydanie narodowe, t. 3. Wydania następne: tamże 1955; 1979; 1981; 1982; 1983; pt. Dramaty tamże 1995. Dzieła, t. 3; wydanie 2 tamże 1999.

Tytuł oryginału: Jacques Jasiński ou Les deux Polognes.

Adaptacja radiowa: Reżyseria M. Melina. Polskie Radio 1956.

Wystawienia zob. na stronie internetowej: https://www.encyklopediateatru.pl/   

16. A. Mickiewicz: Konfederaci barscy. Dramat w 5 aktach. [Akty I-II]. Przełożył z rękopisu A. Górski. Wystawienie: Reżyseria: J. Węgrzyn. Warszawa, Teatr Narodowy 1929. Wydane w: A. Mickiewicz: Utwory dramatyczne. Warszawa: Czytelnik 1949, s. 347-410. Dzieła: wydanie narodowe, t. 3. Wydania następne: tamże: 1955; 1979; 1981; 1982; 1983; pt. Dramaty tamże: 1995. Dzieła, t. 3; wydanie 2 1999. 

Tytuł oryginału: Les Confèdèrès de Barr.

Adaptacja radiowa: Reżyseria J. Rakowiecki. Polskie Radio 1955.

Wystawienia zob. na stronie internetowej: https://www.encyklopediateatru.pl/

Recenzje:

1. T. BOY-ŻELEŃSKI: Konfederaci barscy. Fragment dramatyczny w 2-ch aktach A. Mickiewicza. Nowy przekład z francuskiego A. Górskiego.  „Kurier Poranny” 1929 nr 286, przedruk w: Flirt z Melpomeną. Wieczór dziewiąty. Warszawa 1930; Pisma. T. 23. Warszawa 1965.

2. S. PODHORSKA-OKOŁÓW: Romantyczny teatr w polskim radio. „Teatr” 1955 nr 15.

17. A. Mickiewicz: Jakub Boehme [oraz:] Księga Zgodności. W: A. Mickiewicz Pisma różne. [W opracowaniu L. Płoszewskiego. Przekład A. Górskiego]. Warszawa 1955, s. 71-97. Dzieła, t. 13.

Tytułu oryginału nie udało się ustalić.

PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE

1. A. Lévy: Pamiętnik. Powstanie przekładu ante 1950.

Informacja autora z ankiety członkowskiej Związku Literatów Polskich za rok 1951. Lokalizacja rękopisu nieznana.

PRACE REDAKCYJNE

1. W. Shakespeare: Makbet. W przekładzie J. Paszkowskiego. Opracował A. Górski. Kraków: M. Kot 1949, 126 s. Biblioteka Arcydzieł Poezji i Prozy nr 39.

Tytuł oryginału: Macbeth.

2. W. Shakespeare: Sen nocy letniej. Przekład: S. Koźmian. Opracował A. Górski. Kraków: M. Kot 1950, 100 s.

Tytuł oryginału: A midsummer night’s dream.

OPRACOWANIA OGÓLNE

TŁUMACZ O SOBIE:

Ankiety członka Związku Literatów Polskich. Teczka osobowa Artura Górskiego. Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich w Warszawie.

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. P. GRZEGORCZYK: Twórcy i badacze kultury zmarli w 1959 r. „Znak” 1961 nr 4.

2. Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. T. 14. Literatura pozytywizmu i Młodej Polski. Warszawa 1973.

3. [I. TERESIŃSKA] I.T. W: Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny. T. 1. Warszawa 2000.

4. B. WOJNOWSKA. W: Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000.

5. [M. URBANOWSKI] M.U. W: Encyklopedia literatury polskiej. Kraków 2005.

OMÓWIENIA

1. T.Z. BEDNARSKI: Wspominając Artura Górskiego w 30-lecie śmierci. „Kierunki” 1990 nr 3.

2. F. ZIEJKA: Nasza rodzina w Europie. Studia i szkice. Kraków 1995. passim

GÓRSKI ARTUR

1870-1959

Pseudonymer och kodnamn: A.G.; A… G…; a.g.; Dr.A.G.; (g.); Garda M.; Liberum conspiro; Obojętny; Q; Quasimodo; Truskolasy; Tur.; T-y.

Litteraturkritiker, prosaist, poet, dramatiker, översättare.

Född den 2 juli 1870 i Kraków; son till Ludwig Górski, tjänsteman inom domstolsväsendet, och Anna, född Gniatkowska. Han läste i Kraków, först i allmän skola, och mellan 1881–1888 vid kejserligt-kungliga Nowodworski gymnasiet [Cesarsko-Królewskie Gimnazjum Nowodworskiego] (S:t Anna gymnasiet), där han lärde sig flytande: grekiska, latin, franska och tyska. Efter studentexamen började han studera vid juridiska fakulteten vid Jagiellonska universitetet [Uniwersytet Jagielloński, UJ], där han avlade doktorsexamen i juridik 1897. Under studietiden tillhörde han en radikal vänsterstudentgrupp vid tidskriften ”Ognisko”, vilket han blev anklagad för och slutligen frikänd via ett domstolsbeslut (1891). Som författare debuterade han 1890 med dikten O niej och med prosastycket Z pamiętników sceptyka, som offentliggjordes i Krakóws akademiska endagstidskrift ”Dla Głodnego Ludu”. I början av 1891 startade han tidskriften ”Ruch Społeczny i Literacki”, som ganska snart lades ner av den österrikiska polisen. Han var också en av grundarna till det polska socialistiska partiet i Kraków och medlem i dess huvudorgan, tidskriften ”Naprzód” (1892), där han publicerade politiska artiklar och följetonger. Som översättare debuterade han 1892 med översättningen av dikten I svaret [W odpowiedzi] av den skotske poeten John Henry Mackay som skrev på tyska (”Naprzód” nr 24). Dikten med revolutionärt och frihetsbejakande budskap publicerades anonymt, och även de tre efterföljande decennierna trycktes den om, oftast utan angivande av författarens namn. Under åren 1896–1897 var Górski medredaktör (tillsammans med Wilhelm Feldman) till ”Dziennik Krakowski”, där han veckovis publicerade följetonger, teater- och konstrecensioner. 1897 startade han tillsammans med Ludwik Szczepański den litterära veckotidskriften ”Życie”. I den publicerade han en serie artiklar med titeln Młoda Polska (1898, nr 15-16, 18-19, 24-25; undertecknad Quasimodo), som betraktades som ett manifest för den nya inriktningen inom litteratur, konst och kritik. Efter att han 1899 lämnat över redaktörskapen av tidskriften ”Życie” till Stanisław Przybyszewski, var han intendent vid Pawlikowski-biblioteket i Lwów (numera Lviv, Ukraina). 1905 flyttade han till Warszawa och började undervisa i polsk litteraturhistoria på de underjordiska kurserna, han var också fast medarbetare vid tidskriften ”Tygodnik Ilustrowany” (1906–1914). 1911 var han i Paris. Sina översättningar publicerade han i flertalet tidskrifter, bl. a. ”Ateneum”, ”Chimera”, ”Krytyka”, ”Nowa Gazeta”, ”Ogniwo”, ”Myśl Polska”, ”Tęcza”, ”Sfinks”, ”Sztuka” och ”Marchołt”. Han var också redaktör för Juliusz Słowackis Pisma, Stanisław Brzowskis Dzieła wszystkie och Tadeusz Mościńskis Pisma pośmiertne. Górski initierade också, och medverkade i som medlem, redaktionskommittén för den utgåva av Adam Mickiewiczs samlade verk som beslutades för utgivning av Sejmen. Det var också han som sedan 1930-talet översatte Mickiewiczs franska skrifter. 1924 belönades han med Polonia Restituta-officerskorset [Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski] och 1927 med Polonia Restituta-kommendörskorset [Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski]. 1935 fick han Polska litteraturakademins [Polska Akademia Literatury, PAL] Gyllene lager [Złoty Wawrzyn], och 1938 Nationella litteraturpriset [Państwowa Nagroda Literacka]. Ockupationstiden tillbringade han i Warszawa, där han deltog i den konspiratoriska verksamheten. Efter Warszawaupprorets nederlag återvände han till Kraków där han från och med 1945 bodde i Författarhuset. 1958 flyttade han till Warszawa. 1959 belönades han med W. Pietrzaks litteraturpris. Han var gift med Jadwiga, född Pawlicka, och hade två barn med henne: dottern Anna och sonen Andrzej. Górski avled den 7 december 1959 i Warszawa och begravdes på Powązki-kyrkogården.

Spridda dokument från översättarens arkiv finns bl.a. i Polska vetenskapsakademins [Polska Akademia Nauk] arkiv i Warszawa, Nationalbiblioteket, A. Mickiewicz’ litteraturmuseum i Warszawa.

GÓRSKI ARTUR

1870-1959

Pseudonyms and cryptonyms: A.G.; A… G…; a.g.; Dr.A.G.; (g.); Garda M.; Liberum conspiro; Obojętny; Q; Quasimodo; Truskolasy; Tur.; T-y.

Literary critic, prose writer, poet, playwright, and translator.

Born on 2 July 1870 in Austrian-ruled Krakow; son of the court clerk Ludwig Górski and Anna, née Gniatkowska. He went to school in Krakow, initially attending comprehensive school before joining the Imperial and Royal St Anne’s Grammar School where he acquired fluency in Ancient Greek, Latin, French and German. After completing his advanced secondary education, he studied at the Faculty of Law of the Jagiellonian University (UJ), graduating with a doctorate in law in 1897. During his studies, he was a member of the radical leftist student ground associated with the “Ognisko” monthly, for which he was charged but ultimately acquitted by a court in 1891. He made his debut as a writer in 1890 with the poem O niej [About her] and the prose piece Z pamiętników sceptyka [From the diary of a sceptic], both of which appeared in the one-off student newspaper “Dla Głodnego Ludu”. In early 1891, he founded the periodical “Ruch Społeczny i Literacki”, which was soon closed down by the Austrian police. He was one of the founding members of the Polish Socialist Party (PPS) in Krakow and a member of the editorial board of its main publication, the biweekly “Naprzód” (1892), where he published political articles and column pieces. He made his debut as a translator in 1892, with a Polish version of a work by the German-language Scottish poet John Henry Mackay (published as W odpowiedzi [Riposte] in “Naprzód”, no. 24). Addressing the themes of revolution and liberation, for political reasons the poem was published anonymously with reprints and translations omitting the author’s name for three decades. In 1896/97, Górski co-edited alongside Wilhelm Feldman the daily “Dziennik Krakowski”, where he published a regular weekly column, as well theatre reviews and art reviews. In 1897, he co-founded with Ludwik Szczepański the literary weekly “Życie”, where he published a series of articles titled Młoda Polska [Young Poland] (1898, nos 15-16, 18-19, 24-25; as Quasimodo). It was considered a manifesto of a new movement in literature, art, and criticism. After handing over the role of editor of “Życie” to Stanisław Przybyszewski in 1899, Górski served as curator of the Pawlikowski Library in Lwów (Ukrainian: Lviv). He moved to Warsaw in 1905 where he taught Polish literary history as part of secret courses and became a regular contributor to “Tygodnik Illustrowany” (1906-14). He spent time in Paris in 1911. His translations appeared in poetry periodicals including “Ateneum”, “Chimera”, “Krytyka”, “Nowa Gazeta”, “Ogniwo”, “Myśl Polska”, “Tęcza”, “Sfinks”, “Sztuka”, and “Marchołt”. He was editor of Juliusz Słowacki’s collected writings (Pisma), the complete works (Dzieła wszystkie) of Stanisław Brzozowski, and Tadeusz Miciński’s posthumous writings (Pisma pośmiertne). He was also responsible for convening the Editorial Committee, which he also served on, of the parliamentary (Sejm) edition of Adam Mickiewicz’s collected works. Górski began translating Mickiewicz’s French-language texts in the 1930s. In 1924, he received the Officer’s Cross, followed by the Commander’s Cross in 1927, of the Order of Polonia Restituta. In 1935, he was awarded the Golden Laurel of the Polish Academy of Literature (PAL) followed by the State Literary Prize in 1938. He spent the period of German occupation in Warsaw, participating in underground activities. Following the collapse of the 1944 Warsaw Uprising, he returned to Krakow, living in the Writers’ House (Dom Literatów) from 1945. He moved to Warsaw in 1958. The following year, he received the W. Pietrzak Literary Prize. He was married to Jadwiga, née Pawlicka, with whom he had two children: a daughter, Anna, and a son, Andrzej. Górski died on 7 December 1959 in Warsaw, where he is buried at the Powązki Cemetery.

His archive is held in several collections, including the Archive of the Polish Academy of Sciences in Warsaw, the National Library in Warsaw, and the Adam Mickiewicz Literary Museum in Warsaw.

GÓRSKI ARTUR

1870-1959

Pseudonymes et cryptonymes : A.G.; A… G…; a.g.; Dr.A.G.; (g.); Garda M.; Liberum conspiro; Obojętny; Q; Quasimodo; Truskolasy; Tur.; T-y.

Critique littéraire, prosateur, poète, dramaturge, traducteur.

Né le 2 juillet 1870 à Cracovie, il est le fils de Ludwik Górski, employé du tribunal, et de Anna née Gniatkowska. Il reçoit son éducation à Cracovie, d’abord à l’école primaire, puis dans les années 1881-1988, au Collège impérial et royal Nowodworski dit aussi Collège Sainte-Anne où il acquiert une excellente connaissance des langues grecque, latine, française et allemande. Après son baccalauréat il entame des études à la Faculté de Droit de l’Université Jagellonne pour obtenir son diplôme de docteur en droit en 1897. Pendant ses études, il est membre d’un groupe radical de gauche réuni autour du mensuel « Ognisko », ce qui lui vaut un procès où il est déclaré innocent (1891). Il débute en tant qu’écrivain en 1890 avec le poème O niej et un texte en prose intitulé Z pamiętników sceptyka, publiés dans une revue académique occasionnelle « Dla Głodnego Ludu ». Au début de 1981, il fonde la revue « Ruch Społeczny i Literacki », fermée aussitôt par la police autrichienne. Il est l’un des fondateurs du Parti socialiste polonais [Polska Partia Socjalistyczna] à Cracovie et contribue à son organe principal, la revue bihebdomadaire « Naprzód » (1892) où il publie des articles politiques et tient une chronique régulière. Il débute en tant que traducteur en 1892, avec sa traduction du poème W odpowiedzi écrit par un poète écossais de langue allemande John Henry Mackay (« Naprzód », no 24). Pour des raisons politiques, le poème qui porte sur la révolution et la liberté est publié anonymement, mais réimprimé à plusieurs reprises pendant les trois décennies suivantes, souvent sans nom d’auteur. Dans les années 1896-1897 il est co-rédacteur (avec Wilhelm Feldman) du journal « Dziennik Krakowski », où il publie des feuilletons ainsi que des recensions théâtrales et artistiques. En 1897, il co-fonde, avec Ludwik Szczepański, la revue littéraire « Życie ». C’est là qu’il publie une série d’articles intitulée Młoda Polska (1898, no 15-16, 18-19, 24-25, signée Quasimodo), considérée comme le manifeste d’un courant nouveau dans la littérature, l’art et la critique. Ayant confié la rédaction de « Życie » à Stanisław Przybyszewski en 1899, il devient conservateur à la Bibliothèque des Pawlikowski à Lvov. En 1905, il s’installe à Varsovie. Il donne des cours clandestins d’histoire de la littérature polonaise et contribue régulièrement à la revue « Tygodnik Ilustrowany » (1906-1914). En 1911, il séjourne à Paris. Il publie ses traductions dans de nombreuses revues, notamment: « Ateneum », « Chimera », « Krytyka », « Nowa Gazeta », « Ogniwo », « Myśl Polska », « Tęcza », « Sfinks », « Sztuka », « Marchołt ». Il est éditeur des Pisma de Juliusz Słowacki, des Dzieła wszystkie de Stanisław Brzozowski et des Pisma pośmiertne de Tadeusz Miciński, ainsi qu’initiateur et membre du comité de rédaction d’une édition, commanditée par la Diète de la République de Pologne, des œuvres d’Adam Mickiewicz dont il a traduit les ouvrages rédigés en français à partir des années 1930. En 1924, il est décoré par la Croix d’Officier et en 1927, par celle de Commandeur de l’Ordre Polonia Restituta. En 1935, il obtient le Laurier d’Or de l’Académie polonaise de littérature, et en 1938, le Prix littéraire national. Pendant la Deuxième guerre mondiale, il vit à Varsovie et participe à un mouvement de la résistance clandestin. Après l’échec de l’insurrection de Varsovie, il revient à Cracovie et s’installe, en 1945, à la Maison des gens de lettres [Dom Literatów]. En 1958, il rentre à Varsovie. En 1959, il se voit décerner le Prix littéraire W. Pietrzak. Marié avec Jadwiga née Pawlicka, avec qui il a deux enfants: une fille, Anna et un fils, Andrzej. Décédé le 7 décembre 1959 à Varsovie, il est enterré à Varsovie, au Cimetière de Powązki.

Les documents dispersés des archives du traducteur sont disponibles, entre autres, dans les Archives de l’Académie des Sciences polonaise [Archiwum Polskiej Akademii Nauk] à Varsovie, à la Bibliothèque Nationale [Biblioteka Nrodowa], au Musée de la littérature Adam Mickiewicz [Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza] à Varsovie, et dans d’autres institutions.