- /
- Osoby
- /
- BEAUPRÉ Barbara
BEAUPRÉ Barbara
(1861-1943)
Pseudonimy i kryptonimy: B.B.; B….é; B. B….é; Barbara B….é, Quis.
Tłumaczka.
Urodzona 23 października 1861 w Krzemieńcu; córka Józefa Antoniego Beaupré, lekarza, działacza patriotycznego i społecznika, przyjaciela Juliusza Słowackiego, oraz Seweryny z Iwanowskich; siostra Antoniego Beaupré, dziennikarza i redaktora naczelnego krakowskiego „Czasu”. Język francuski prawdopodobnie przyswoiła w domu rodzinnym (jej dziadek, konfederat barski, był Francuzem). Po śmierci ojca w 1872 zamieszkała z rodziną w Krakowie, gdzie jej matka otworzyła pensjonat dla panien, głównie uczennic Wyższych Kursów dla Kobiet im. A. Baranieckiego, utrzymując jednocześnie bliskie kontakty z miejscową elitą naukowo-artystyczną. Okresowo, około 1900, przebywała w Warszawie, gdzie zabiegała o publikację swego debiutu translatorskiego – przekładu Hernaniego Victora Hugo (1900) i nawiązała współpracę z wydawnictwem Gebethnera i Wolffa, rozpowszechniającym jej tłumaczenie Dalekiej księżniczki Edmonda Rostanda (zamierzała przełożyć także jego dramat L’Aiglon). Po powrocie do Krakowa współpracowała od 1900 z Teatrem Miejskim (od 1909 Teatr im. J. Słowackiego), dla którego tłumaczyła sztuki współczesne z francuskiego, angielskiego i rosyjskiego. Utrzymywała kontakty z rodziną Estreicherów, konsultując tłumaczenia dramatów z prof. Karolem Józefem Teofilem Estreicherem, historykiem teatru. Od 1901 ogłaszała przekłady na łamach „Czasu” i „Życia i Sztuki”, dodatku do petersburskiego „Kraju”. W tym czasie zawarła umowę na publikację przekładów w lwowskim wydawnictwie Hermana Altenberga i zabiegała o jej podtrzymanie. Tłumaczenia ogłaszała też nakładem „Głosu Narodu”, w którym jej brat pracował w 1901-14 jako publicysta i redaktor. Była działaczką niepodległościową i założycielką schroniska dla legionistów, które od 1914 działało w Krakowie. W 1917 należała do założycielek krakowskiego Towarzystwa Pracy Narodowej Kobiet Polskich, powstałego po rozłamie w Lidze Kobiet Polskich, zbliżającej się do lewicy niepodległościowej. Okazjonalnie publikowała szkice literackie na łamach „Czasu” (1931-38). Zmarła w 1943 w Mszanie Dolnej; miejsce pochowania nieznane.
Lokalizacja archiwum tłumaczki nieznana. Jej pojedyncze listy są zdeponowane w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie i Bibliotece Narodowej w Warszawie. Zachowane egzemplarze teatralne jej przekładów znajdują się w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA
1. V. Hugo: Hernani. Dramat w 5 aktach. [Przełożyła B. Beaupré]. Powstanie przekładu ca 1900. Egzemplarz teatralny w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
Tytuł oryginału: Hernani, ou l’Honneur Castillan.
2. E.E.A. Rostand: Daleka księżniczka. Sztuka w 4 aktach wierszem. Tłumaczyła [B. Beaupré] B…é. Kraków: Drukarnia „Czasu” 1900, 12 s.
Tytuł oryginału: La Princesse lointaine.
Recenzja:
K. MORAWSKA. „Przegląd Polski” 1900/1901 t. 1.
3. P.A. Wing: Wesoły lord Quex. Komedia w 4 aktach. Tłumaczyła [B. Beaupré] B…é. Powstanie przekładu post 1900.
Tytuł oryginału: The gay lord Quex.
Egzemplarz teatralny w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
4. J.H. Arthur: Kłamcy. Komedia w 4 aktach. [Przełożyła B. Beaupré]. Powstanie przekładu post 1901.
Tytuł oryginału: The liars.
Egzemplarz teatralny m.in. w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
5. M. Gorki: I. Gordiejew; Bajka; Historia o srebrnych klamrach; Zwiastun burzy; Przed obliczem życia. [Nowele]. Tłumaczyła [B. Beaupré] B…é. Kraków: Księgarnia D.E. Friedlein, Warszawa: E. Wende 1902, 72 s.
Tytuły oryginałów: Foma Gordeev; Skazka; Pesnâ o burevestnike; Pered licom žizni.
6. M. Gorki: Byli ludzie. [Opowiadanie]. Tłumaczyła [B. Beaupré] B…é. Kraków: Księgarnia D.E. Friedlein; Warszawa: E. Wende 1902, 107 s.
Tytuł oryginału: Byvšye lûdi.
7. M. Gorki: W stepie; Pieśń o sokole; Czołkasz. [Opowiadania]. Przekład [i przedmowa] [B. Beaupré] B…é. Kraków: Księgarnia D.E. Friedlein, Warszawa: E. Wende 1902, 118 s.
Tytuły oryginałów: V stepi; Pesnâ o Sokole; Čelkaš.
8. M. Maeterlinck: Monna Vanna. Sztuka w 3 aktach. [Przełożyła B. Beaupré] B…é. Wystawienie: Reżyseria: J. Kotarbiński. Kraków, Teatr Miejski 1902.
Tytuł oryginału: Monna Vanna.
Według katalogu Biblioteki Teatru im. J. Słowackiego tłumaczką sztuki była Barbara Beaupré, a według repertuarów Jadwiga Beaupré.
9. M. Maeterlinck: Iozella. Przełożyła B. Beaupré. „Ateneum” 1903 z. 11/12 s. 111-154.; 1904, z. 1 s. 14-35.
Tytuł oryginału: Joyselle.
10. B.G. Shaw: Uczeń szatana. Sztuka w 3 aktach a 5 odsłonach. Przełożyła [B. Beaupré] B…é. Wystawienie: Reżyseria: T. Pawlikowski. Lwów, Teatr Miejski hr. Skarbka 1903.
Tytuł oryginału: The devil’s disciple.
Egzemplarz teatralny w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
Recenzja:
A. KRECHOWIECKI. „Gazeta Lwowska” 1903 nr 274.
11. F. Wedekind: Demon ziemi. Dramat w 4 aktach z prologiem. Przełożyła [B. Beaupré] B…é. Wystawienie: Reżyseria: J. Kotarbiński. Kraków, Teatr Miejski 1904.
Tytuł oryginału: Der Erdgeist.
Egzemplarz teatralny w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
12. O. Wilde: Kobieta bez znaczenia. Sztuka w 4 aktach. Przełożyła [B. Beaupré] B…é. Wystawienie: Reżyseria: J. Kotarbiński. Kraków, Teatr Miejski 1904. Wydanie: Brody: F. West; Warszawa: E. Wende 1908, 83 s.
Tytuł oryginału: A woman of no importance.
Egzemplarz teatralny w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
13. P. Verlaine: Wybór poezji w przekładzie B. Beaupré. Warszawa: J. Mortkowicz 1906; Lwów: Księgarnia H. Altenberga, 118 s.
Recenzje i omówienia:
1. H. GALLE. „Tygodnik Ilustrowany” 1906 nr 35.
2. T. GRABOWSKI. „Przegląd Polski” 1905/1906 t. 4.
3. W. JABŁONOWSKI. „Książka” 1906 nr 2.
4. A. DRZEWICKA: Cztery sylaby, czyli o trudności rzeczy najprostszych. „Teksty” 1976 nr 1.
14. A. Sutro: Mury Jerycha. Sztuka w 4 aktach. [Przełożyła B. Beaupré]. Powstanie przekładu post 1906.
Tytuł oryginału: The walls of Jericho.
Egzemplarz teatralny w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
15. H. Kistemaeckers: Instynkt. Sztuka w 3 aktach. [Przełożyła B. Beaupré]. Wystawienie: Reżyseria: L. Solski. Kraków, Teatr Miejski 1907.
Tytuł oryginału: L’Instinct.
Egzemplarz teatralny w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
16. E.A. Poe: Nowelle. Przełożyła i wstępem opatrzyła B. Beaupré. Kraków: Drukarnia „Głosu Narodu” 1909, 60 s.
Tytuły oryginałów: The Conversation of Eiros and Charmion; Masque od the red death; The assignation.
Zawartość: Rozmowa Ejrosa i Charmiony, czyli jak zginął świat; Maska czerwonej śmierci; Noc wenecka.
Recenzja:
A.E. BALICKI. „Przegląd Polski” 1909/1910 t. 4.
Wydanie elektroniczne:
E-book: [b.t.]. Tłumaczenie B. Beaupré, Z. Niedźwiecki. Warszawa: Avia Artis 2017, pliki tekstowe w formacie EPUB, PDF.
Przedruk przekładów wierszy Izraefel, Ballada ślubna, Annabel Lee w: E.A. Poe: Miasto w morzu i inne utwory poetyckie. Ilustracje H. Steiner-Prag. Wybór i posłowie M. Płaza. Czerwonak 2018.
17. E.A. Poe: Kruk. Wybór poezji. Przełożyła B. Beaupré. Kraków: Drukarnia „Głosu Narodu” 1910, 95 s.
Tytuł oryginału: The raven.
Zawiera wstęp tłumaczki.
Recenzja:
A.E. BALICKI. „Przegląd Polski” 1909/1910 t. 4.
18. L. Tołstoj: Żywy trup. Dramat w 6 aktach. [Przełożyła B. Beaupré]. Wystawienie: Reżyseria: L. Heller. Lwów, Teatr Miejski hr. Skarbka 1911.
Tytuł oryginału: Živoj trup.
19. F. Dostojewski: Bracia Karamazow [Przekład B. Beaupré]. Cz. 1-6. Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych [1913]. 141 + 138 + 137 + 136 + 137 + 134 s. Biblioteka Dzieł Wyborowych, nr 799-804. Wydania następne: pt. Bracia Karamazow. Ich życie rodzinne, społeczne i religijne. Toledo, OH: A.A. Paryski [1919], 248 s.; Warszawa: Wydawnictwo MG 2014.
Wydania elektroniczne:
Audiobook: Czyta K. Plewako-Szczerbiński. Piaseczno: Storybox.pl, Warszawa: Wydawnictwo MG [2021], 2 płyty CD, pliki w formacie mp3.
E-book: Konin: Psychoskok 2016, pliki tekstowe w formacie EPUB, MOBI, PDF. Wydanie następne: Warszawa: Avia Artis 2017, pliki tekstowe w formacie PDF, EPUB.
Tytuł oryginału: Brat’a Karamazovy.
Adaptacja teatralna: Adaptacja i reżyseria W. Hołdys. Kraków, Teatr Mumerus 2018.
Omówienia:
1. K. ROZWADOWSKA: Polskie, czyli obce. O tłumaczeniach (nie)sławnego rozdziału Braci Karamazow Fiodora Dostojewskiego. „Forum Poetyki” 2018 nr 14.
2. K. ROZWADOWSKA: Przekład i władza. Polskie tłumaczenia Braci Karamazow Fiodora Dostojewskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2018, 260 s. Seria Translatio [m.in. o przekładzie B. Beaupré].
20. P. Gavault: Ciocia z Honfleur. [Przełożyła B. Beaupré]. Wystawienie: Reżyseria: M. Jednowski. Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1916.
Tytuł oryginału: Ma tante d’Honfleur.
Adaptacja radiowa zob. na stronie internetowej: www. encyklopediateatru.pl
Egzemplarz teatralny w Bibliotece Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.
21. H. Barbusse: W ogniu. Powieść. Przełożyła B. Beaupré. Warszawa: F. Hoesick 1920, 259 s.
Tytuł oryginału: Feu.
22. H.G. Wells: Janka i Piotr. Powieść współczesna. Tłumaczyła B. Beaupré. „Czas” 1920 nr 8-23, 25-31, 41-45, 47-70, 72-73, 76-82, 84-88, 90-94, 97-98, 118-122, 124-132, 135-138, 142-152. Wydanie osobne: T. 1-2. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza [1921], 264 + 229 s.
Tytuł oryginału: Joan and Peter.
Recenzja:
L. PIWIŃSKI. „Przegląd Warszawski” 1921 nr 106.
23. J. Conrad: Los. Tłumaczyła B. Beaupré. „Czas” 1921 nr 177-298.
Tytuł oryginału: Chance.
24. D.S. Mereżkowski: Dekabryści. Powieść. Tłumaczyła z rosyjskiego B. Beaupré. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza 1922, 399 s.
Tytuł oryginału: 14 dekabrâ.
PRACE NAUKOWE
Shaw. Profil literacki. „Dziennik Polski”, Lwów 26 XI 1903.
OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)
OMÓWIENIA
1. A. DRZEWICKA: Cztery sylaby, czyli o trudności rzeczy najprostszych. „Teksty” 1976 nr 1 [dot. przekładów poezji P. Verlaine’a].