ROGOWICZ Wacław

1879-1960

Pseudonimy i kryptonimy: A.Pi.S.; R.; (R.); Wacław R.; Wł.R.; w.r.; W.R.; wr; zs.

Prozaik, dramatopisarz, tłumacz.

Urodzony 28 września 1879 w Warszawie; syn Jakuba Ignacego Rogowicza, lekarza, uczestnika powstania 1863, społecznika, filantropa, redaktora pism medycznych, i Marii z Zawadzkich; brat Jana Antoniego Rogowicza, przemysłowca, polityka i Stefana Rogowicza, architekta ogrodnictwa, publicysty naukowego. Ukończył rosyjskie V Rządowe Gimnazjum Filologiczne w Warszawie. W 1898 rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim (UW) (Uniwersytet Warszawski), po roku zamienił je na prawnicze, które porzucił po pół roku. Za swój właściwy debiut literacki uważał opowiadanie pt. De mortuis nil nisi bene. Szkic z teki podróżnej, zamieszczone w 1900 w tygodniku Wędrowiec (nr 32), choć w piśmie tym już rok wcześniej ogłaszał utwory prozatorskie (nr 46). W 1900-01 podróżował po Kaukazie i przebywał w Tyflisie. W 1906-09 był słuchaczem Faculté des Lettres na Sorbonie w Paryżu, skąd nadsyłał korespondencje do „Tygodnika Ilustrowanego” (Tygodnik Ilustrowany). We Francji poznał wielu francuskich i rosyjskich artystów i literatów (m.in. Auguste'a Rodina, Maksymiliana Wołoszyna, Aleksego Tołstoja, Konstantina Balmonta). W 1907 zgłosił gotowość wstąpienia do wolnomularstwa w loży „Les Rénovateurs” (Wielki Wschód Francji) w Paryżu. Po powrocie do Warszawy został recenzentem teatralnym i sekretarzem redakcji „Prawdy” (Prawda) (1910). Ożenił się z Wandą Fukierówną; miał z nią córkę Krystynę (po mężu Milewska) i syna Henryka (zmarł w młodym wieku). Współpracował z „Nową Gazetą” (Nowa Gazeta) (1908-14), w której dodatku „Literatura i Sztuka” zamieszczał szkice o literaturze rosyjskiej, i „Tygodnikiem Ilustrowanym” (1910-13). Działalność przekładową rozpoczął w 1911 tłumaczeniem Tragedii florenckiej Oskara Wilde’a, opublikowanym w „Miesięczniku Literackim i Artystycznym” (Miesięcznik Literacki i Artystyczny) (nr 4). W następnych latach dokonywał licznych przekładów głównie z literatury francuskiej, a także rosyjskiej. Były to przede wszystkim opowiadania, powieści, także pamiętniki, listy, eseje, monografie historyczne. Sporadycznie tłumaczenia ogłaszał w czasopismach, m.in. w „Bluszczu” (Bluszcz) (1913). W 1913-16 redagował miesięcznik Wieś i Dwór. W 1916-19 pracował jako urzędnik na UW, a następnie do 1922 był sekretarzem generalnym Teatrów Miejskich w Warszawie (Teatry Miejskie w Warszawie). W tym czasie zaczął pisać utwory dramatyczne. W 1920 wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego (Wojsko Polskie). Był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (Związek Zawodowy Literatów Polskich) (ZZLP; od 1920) oraz Polskiego PEN Clubu (Polski PEN Club). Współpracował z Polskim Radiem (Polskie Radio) jako prelegent i autor słuchowisk. W 1924-28 był referentem spraw literackich w Departamencie Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (Departament Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego). Podróżował po Francji (1925-26, 1930), Jugosławii i Grecji (1931). W 1936 został członkiem prezydium Komisji Literackiej przy Lidze Obrony Praw Człowieka i Obywatela w Polsce (Komisja Literacka przy Lidze Obrony Praw Człowieka i Obywatela w Polsce). W 1937 współzakładał i był działaczem warszawskiego Klubu Demokratycznego (Klub Demokratyczny),  należał do jego zarządu. Pełnił funkcję sekretarza Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy (Warszawska Kasa Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy) (tzw. Kasa Literacka). W 1939 wszedł do zarządu Oddziału Warszawskiego ZZLP (Związek Zawodowy Literatów Polskich (Warszawa)). Poślubił Stefanię primo voto Gajdzińską (zmarła ca 1946). Po wybuchu II wojny światowej wyjechał z Warszawy do Wilna i przebywał tam do 1940. Następnie wrócił do Warszawy, gdzie współpracował z prasą podziemną. Wstąpił do Armii Krajowej (Armia Krajowa). Po wojnie, w 1945 osiedlił się na krótko w Matejkowicach na Dolnym Śląsku, ale wkrótce znów zamieszkał w Warszawie. Był działaczem Stronnictwa Demokratycznego (Stronnictwo Demokratyczne) i w jego organie Kurier Codzienny redagował kolumnę pt. „Kurier literacki”. Brał aktywny udział w pracach Oddziału Warszawskiego ZZLP (od 1949 Związku Literatów Polskich); przewodniczył warszawskiej Sekcji Tłumaczy Związku. W 1946 był delegatem Polski na kongres PEN Clubów w Sztokholmie; następnie podróżował przez trzy miesiące po Szwecji. Wówczas także został wiceprezesem zarządu głównego Towarzystwa Polsko-Szwedzkiego (Towarzystwo Polsko-Szwedzkie). Był członkiem Rady Naczelnej Ogólnopolskiej Ligi do Walki z Rasizmem (Rada Naczelna Ogólnopolskiej Ligi do Walki z Rasizmem). Kontynuował prace przekładowe, spisywał wspomnienia. Tłumaczenia publikował m.in. w takich czasopismach jak: Nowa Epoka (1945), Odrodzenie (1947-49), Radio i Świat (1947-49), Przekrój (1948), Dziennik Polski (1949), Echo Krakowa (1949), Kuźnica (1949), Na Straży (1949),  Rzeczpospolita (1949),  Dziś i Jutro (1950), Twórczość (1951), Moda i Życie (1952), Świat i Życie (1952), Nowa Kultura (1953), Życie Warszawy (1953). W 1951 otrzymał nagrodę Polskiego PEN Clubu za całokształt pracy przekładowej. Został obrany honorowym prezesem sekcji tłumaczy PEN Clubu. Ożenił się z Wandą Grzegorzewską primo voto Drozdowską (zmarła 1986). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1946), Krzyżem Oficerskim (1952) i Krzyżem Komandorskim (1955) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955). Zmarł 8 marca 1960 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Archiwum tłumacza znajduje się w Archiwum PAN w Krakowie, Bibliotece Donacji Pisarzy Polskich w Warszawie, w Bibliotece Narodowej w Warszawie oraz w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. O. Wilde: Tragedia florencka. [Obraz sceniczny]. Przełożył W. Rogowicz. „Miesięcznik Literacki i Artystyczny” 1911 nr 4 s. 323-345. Wystawienie: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1920. Wydanie osobne z posłowiem W. Rogowicza. Warszawa: Ignis 1922, 54 s.

Tytuł oryginału: Florentine tragedy.

Maszynopis w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

Wystawienia następne zob. na stronie internetowej: https://www.encyklopediateatru.pl/

Adaptacja radiowa pt. Starość zwycięska (na podstawie Tragedii florenckiej O. Wilde'a i Miłości Don Perlimplina do Belisy w jego ogrodzie F. Garcii Lorki): Przekład: T. Jakubowicz, A. Leonhard, W. Rogowicz. Adaptacja i reżyseria: Z. Kopałko. Polskie Radio 1964.

2. A. Villiers de l’Isle: Wybór nowel. Przekład i wstęp W. Rogowicz.  Warszawa: S. Orgelbrand Synowie [1913], XX + 368 s. Muzy. Biblioteka literacko-artystyczna, 2. 

Tytuły oryginałów: Sagacité d’Aspasie; Les amants de Tolède; Les brigands; L’héroïsme du docteur Hallidonhill; Le navigateur sauvage; La reine Ysabeau; Le jeu des grâces; Les fantasmes de M. Redoux; Le secret de la belle Ardiane; Le tueur de cygnes; Catalina  L'Aventure de Tsë-I-la; L’inconnue; La Torture par l'espérance; Véra; Duke of Portland;  Virginie et Paul; La maison du bonheur; Sentimentalisme; Akëdysséril.

Zawartość: Przenikliwość Aspazji; Kochankowie z Toledo; Bandyci; Bohaterstwo Doktora Hallidonhila; Mąciwoda; Królowa Izabella; Stawka; Zachcianki Pana Redoux; Tajemnica Pięknej Ariadny; Morderca łabędzi; Catalina; Przygoda Tse-I-La; Nieznajoma; Tortura nadziei; Wera; Duke of Portland; Wirginia i Paweł; Dom szczęścia; Uczuciowość; Akedysseril. 

Tu także wstęp Villiers de l’Isle-Adam.

3. G. Flaubert: Trzy opowieści. Przekład i wstęp: W. Rogowicz. Warszawa: S. Orgelbrand [1914], XIX, 180 s.

Tytuły oryginałów: La Légende de Saint-Julien L'hospitalier; Un coeur simple; Hérodiade.

Zawartość: Legenda o św. Julianie Miłosiernym; Proste serce; Herodiada.

Tu także wstęp Gustawa Flauberta . 

4. B. Constant: Adolf. [Powieść]. Przełożył W. Rogowicz. „Bluszcz” 1917 nr 10-19, 21, 23-31, 33.

Tytuł oryginału: Adolphe.

5. Siedem opowieści miłosnych. Wybór, przekład i wstęp: W. Rogowicz. Warszawa: J. Sowicz 1918, 288 s. Wydanie następne tamże 1922.

Tytuły oryginałów: A. France: Le Leçon bien apprise; P. Gauguin: Noa Noa; R. de Gourmont: Nouvelles des iles infortunées; K. van Lerberghe: Mademoiselle Faucheux ou l'araignée bleue; H. de Régnier: Le Heurtoir vivant; M. Schwob: Les Milesiennes; O. Wilde: The woman covered with jewels.

Zawartość: A. France: Nauka nie poszła w las; P. Gauguin: Tehura; R. de Gourmont: Wieści z wysp niedoli; K. van Lerberghe: Niebieski pająk; H. de Régnier: Żywa kołatka; M. Schwob: Dziewice Miletu; O. Wilde: Święta kurtyzana.

Tu także wstęp W. Rogowicza pt. Siedem opowieści miłosnych s. 5-8.

Recenzja: 

A. LANGE. „Nowa Gazeta” 1918 nr 170.

6. D. Mereżkowski: Carewicz Aleksy. Tragedia w 5 aktach. Przekład [aktu IV] z rękopisu: W. Rogowicz. „Nowy Przegląd Literatury i Sztuki” 1920 t. 1 nr 3 s. 335-345. Wydanie osobne: Warszawa: Biblioteka Polska 1921, 122 s. Wystawienie: Reżyseria: S. Wysocka. Warszawa, Teatr Rozmaitości 1921.

Tytuł oryginału: Carevič Aleksej.  

Wystawienia następne zob. na stronie internetowej: https://www.encyklopediateatru.pl/

Recenzje: 

1. W. Zaw.: Dookoła teatru. „Kurier Polski” 1921 nr 104.

2. W. ROGOWICZ: Drastyczna rozmowa z Mereżkowskim. „Odrodzenie” 1948 nr 15 [dot. spotkania z D. Mereżkowskim m.in. w sprawie przekładu jego tragedii].

7. D. Mereżkowski: Józef Piłsudski. [Esej]. Z upoważnienia autora przełożył [W. Rogowicz] W.R. Warszawa: Biblioteka Żołnierza Polskiego 1920, 11 s. Przedruk z notą Z. Fedeckiego pt. Mereżkowski i Fiłosofow. „Twórczość” 1996 nr 4.

Tytuł oryginału: Iosif Pilsudskij. 

8. A. Villiers de l’Isle: Akedysseril. Przełożył W. Rogowicz. [Warszawa:] Ignis 1922, 95 s. Książki Ignisa, 3. Zob. poz. 2.

Tytuł oryginału: Akëdysséril. 

9. H. Bławatska: Dziwy Indii. Opracowanie i przekład: W. Rogowicz. Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych [1924], 173 s. Wydanie następne South Bendi, Indie 1961, 94 s., powielone.

Tytuł oryginału: Iz peŝer i debrej Indostana.

10. P. Gauguin: Noa Noa. [Pamiętnik]. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych 1925, 118 s. Biblioteka Dzieł Wyborowych, 2, t. 44 (ogólnego zbioru seria 2, tom 59).  Kronikę życia i twórczości P. Gauguina opracowała A. Kotula. Obwolutę i okładkę projektowała Z. Darowska. Kraków: Literackie 1959, 148 s.

Tytuł oryginału: Noa Noa.

11. R.A. Wilton: Ostatnie dni Romanowów. [Opowieść]. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych [1925], 146 s. Biblioteka Dzieł Wyborowych, 4. Wydanie następne: Wersja uwspółcześniona. Przedmowa: W. Modzelewski. Wrocław: Wektory 2016. 

Tytuł oryginału: The last days of the Romanovs.

12. [G.] J. Courteline: Rajskie żywoty. Powieść. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Wesoła Biblioteka 1926, 174 s.

Tytuł oryginału: Messieurs les ronds-de-cuir.

13. H. Duvernois: Serce na uwięzi. [Powieść]. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: W. Jakowicki 1926, 267 s.

Tytuł oryginału: Crapotte.

14. A. France: Powiastki Kuby Kręcirożna. Przełożył W. Rogowicz. [Opowiadania]. Warszawa: Życie [1926], 107 s. Przedruk w: A. France: Opowiadania. [Wybór:] J. Adamski. Warszawa 1957 s. 523-583. 

Tytuł oryginału: Les Contes de Jacques Tournebroche: Les Étrennes de mademoiselle de Doucine; Le Pâté de langues; Frère Joconde; La Picarde, La Poitevine, La Tourangelle, La Lyonnaise et La Parisienne; Le  Miracle de la pie; Le Gab d'Olivier; La Leçon bien apprise; Mademoiselle Roxane.

Zawartość: Podarunek noworoczny; Pasztet dla diabła; Brat Jukundus; Która więcej warta?; O tym, jak sroka sprawiła cud; Przechwałki Oliwiera; Nauka nie poszła w las; Panna Roksana.

Tu także wstęp W. Rogowicza: Sylweta mądrego człowieka s. 5-18.

Adaptacje radiowe: opowiadania Panna Roksana: Adaptacja: Z. Zawadzka. Reżyseria: J. Owidzki. Polskie Radio 1961; adaptacja całości? pt. Powiastki Kuby Kręcioroga: Adaptacja: E. Stocka-Kalinowska. Reżyseria A. Zakrzewski. Polskie Radio 1994.

Adaptacje następne zob. na stronie internetowej: https://pbl.ibl.poznan.pl/

15. A. Villiers de l’Isle: Przygoda Tse-I-La. [Powieść]. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1927], 159 s. Biblioteka Groszowa, 213. Zob. poz. 2.

16. P. Morand: Magia czarnych. [Powieść]. Przekład i wstęp: W. Rogowicz. Warszawa: Rój 1929, 209 s.

Tytuł oryginału: Magie noire.

17. A. Maurois: Klimaty. Powieść. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Rój 1930, 236 s. Wydania następne: Warszawa: Wiedza 1947; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, wydanie 3 [!] tamże 1973; wydanie 5 (1 w tej edycji) Warszawa: Artes 1992.

Tytuł oryginału: Climats.

Adaptacja telewizyjna: Scenariusz: M. Łazarkiewicz, K. Domagalik. Reżyseria: M. Łazarkiewicz. Telewizja Polska 1996. 

18. Sz. Asz: Warszawa. Powieść. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Rój 1931, 373 s.

Tytuł oryginału: Gorodok.

19. L. Bauer: Jutro znowu wojna. Badanie teraźniejszości – rzut oka w przyszłość. [Studium]. Przekład autoryzowany: W. Rogowicz. Warszawa: Alfa [1932], 238 s.

Tytuł oryginału: Morgen wieder Krieg. 

20. L.F. Céline: Podróż do kresu nocy. Powieść. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: J. Przeworski 1933, 659 s. Wydania następne: wydanie 2 T. 1-2 tamże 1934; przekład przejrzał i poprawił [K. Kamyszew] K. Flohr. Warszawa:  Krąg 1983, Przekład przejrzał i poprawił K. Kamyszew tamże 1990.

Tytuł oryginału: Voyage au bout de la nuit.

Recenzja:

Z. CZERNY: „Rocznik Literacki 1933” wyd. 1934.

Adaptacje: radiowa: Adaptacja: D. Jagła. Polskie Radio 1993, - teatralna: Podróż do kresu nocy - trzydzieści obrazów według Celine’a. Reżyseria: R. Nyczka. Łódź, Teatr Studyjny '83 im. J. Tuwima 1994. 

21. I. Bunin: Pan z San Francisco. [Opowiadania]. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: J. Przeworski 1934, 291 s.

Tytuły oryginałów: Bernard; Blagosklonnoe učastie; Gospodin iz San-Francisko; Grammatika lûbvi; Gribok; Ida; K rodu otcov svoih; Klaša; Legkoe dyhanie; Molodost'. (Student); O Tolstom. Očerk; Pervaâ lûbov'; Miniatûra; Pingviny; Podsnežnik; Podstoâlec; Roman gorbuna; Solnečnyj udar; Staryj port. (Sputnik); Stranstviâ; Strašnyj rasskaz; Syn.       

Zawartość: Bernard; Z łaskawym udziałem; Pan z San-Francisco; Gramatyka miłości; Grzyb; Ida; Do pokolenia ojców swoich; Klaudynka; Lekki oddech; Student; Tołstoj; Pierwsza miłość; Pingwiny; Pierwiosnek; Lokator; Romans garbusa; Porażenie słoneczne; Stary port; Wędrówki; Straszna opowieść; Syn.

Przedruk przekładu opowiadania Lekki oddech w antologii: Królowa pocałunków. Opowiadania o miłości. Warszawa: Czytelnik 1975 s. 377-384; wydanie następne Warszawa: Sz. Szymański 1992 s. 150-155.

Przedruk wybranych przekładów opowiadań W. Rogowicza w: 

I. Bunin: Czara życia i inne opowiadania. Warszawa 1957.

Tu w przekładzie W. Rogowicza: Pan z San-Francisco; Lekki oddech; Porażenie słoneczne; Pierwiosnek s. 254-302, 325-339.

I. Bunin: Gramatyka miłości i inne opowiadania. Warszawa 1972. Wydanie 2 skrócone tamże 1976. 

Tu w przekładzie W. Rogowicza: Gramatyka miłości; Bernard s. 265-275, 546-549.

I. Bunin: Ciemne aleje i inne opowiadania. Wyboru dokonała M. Leśniewska. Warszawa 1980 [i.e. 1981]

Tu w przekładzie W. Rogowicza: Gramatyka miłości; Lekki oddech; Syn; Porażenie słoneczne; Ida; Romans garbusa s. 112-139, 235-250, 298-299.

I. Bunin: Pamiętny bal i inne opowiadania. Wyboru dokonała M. Leśniewska. Kraków 1992. O miłości.

Tu w przekładzie W. Rogowicza: Lekki oddech; Syn; Porażenie słoneczne s. 66-82, 117-123.

22. E. Kisch: Oblicze Azji Sowieckiej. Przekład i słowo wstępne: W. Rogowicz. Warszawa: Księgarnia M. Fruchtman 1934, 255 s. Wydania następne: tamże 1935; pt. Azja odmieniona. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej 1959.

Tytuł oryginału: Asien gründlich veränert.

23. M. Szołochow: Cichy Don. [Powieść]. Przekład: W. Rogowicz, A. Stawar. T. 1-7. Warszawa: Rój 1934-1938, 278 + 292 + 262 + 307 + 238 + 238 + 223 s. Wydania następne: wydanie 2 tamże 1935; Warszawa: Czytelnik 1946-1947, tamże: wydanie 2 [!] 1948-1950, wydanie 3 1949, wydanie 4 1951, wydanie 5 1953, wydanie 6 1955, wydanie 7 poprawione 1958, wydanie 8 1959, wydanie 9 1962, wydanie 10 1966; wydanie 11 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967. Powieści XX wieku; wydanie 13 Warszawa: Czytelnik 1967, tamże: wydanie 14 1969, wydanie 15 1972, wydanie 16 1973, wydanie 17 1977; wydanie 18 Warszawa: Książka i Wiedza 1982, wydanie 19 tamże 1984; wydanie 20 Warszawa: Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej „Współpraca”; [Moskwa:] Wniesztorgizdat 1984; Warszawa: Interart 1994; Warszawa: Porozumienie Wydawców 2001. Kanon na koniec wieku.

Tytuł oryginału: Tihij Don. 

W wydaniu 1 w przekładzie W. Rogowicza t. 2, 5; od wydania 2 (t. 1-2 lub t. 1-4) brak informacji o autorstwie przekładów poszczególnych tomów.

Recenzje:

1. jas.: Ścisłość przekładu. „Tygodnik Powszechny” 1948 nr 44 [o błędach w przekładzie Cichego Donu].

2. M. SOŁOWICZ: O pervom perevodie „Tihowo Dona” na polskij âzyk. „Przegląd Rusycystyczny” 1982 nr 1/4 [dot. pierwszego przekładu A. Tołstoja: Cichy Don].

24. J. Romains: Donogoo-Tonka, czyli cuda wiedzy. Opowieść filmowa. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Wesoła Biblioteka [ca 1935], 138 s.

Tytuł oryginału: Donogoo-tonka ou les miracles de la science.

25. A. Malraux: Czas pogardy. Powieść. Przełożył W. Rogowicz. „Skamander” 1935 z. 63-65; 1936 z. 66. Wydanie osobne: Warszawa: Rój 1936, 176 s.

Tytuł oryginału: Le temps du mépris. 

Recenzje:

1. J. DOBRACZYŃSKI: Malraux i jego „czerwona” twórczość. „Prosto z Mostu” 1936 nr 44.

2. H. ELZENBERG. W: H. ELZENBERG. Próby kontaktu. Kraków 1966 s. 84-97.

26. A. Tołstoj: Czarne złoto. Powieść. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Rój 1935, 384 s. Wydanie następne Łódź: Książka 1947.

Tytuł oryginału: Èmigranty. Čёrnoe zoloto.  

27. L. Aragon: Dzwony Bazylei. Powieść. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: J. Przeworski 1936 [antydat. 1935], 413 s. Wydania następne: Warszawa: Wiedza 1947; wydanie 2 Warszawa: Czytelnik 1955; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958. Powieści XX wieku, tamże: wydanie 4 1964 [i.e. 1963]. Świat rzeczywisty, 1, wydanie 5 1966. Świat rzeczywisty. Biblioteka Powszechna, wydanie 6 1975.

Wydanie elektroniczne: 

Audiobook: Czyta K. Kaczmarczyk. [Warszawa]: [Stowarzyszenie Larix] 2022, 1 karta pamięci SDHC. 

Tytuł oryginału: Les cloches de Bâle.

Adaptacja radiowa: Adaptacja: S. Kubicki. Reżyseria: J. Owidzki. Polskie Radio 1982.  

Recenzja: 

J. KOTT: Aragon. „Pion” 1936 nr 16. 

28. Listy Napoleona do Marii Ludwiki. Przełożył W. Rogowicz. Komentarz opracował Ch. de la Roncière. Warszawa: J. Przeworski 1936, 275 s.

Tytuł oryginału: Les Lettres de Napoléon à Marie-Louise.

29. G. Bernanos: Pamiętnik wiejskiego proboszcza. [Powieść]. [Przełożył z języka francuskiego W. Rogowicz]. Warszawa: Rój 1937, 307 s. Wydania następne: Przedmowa: S. Stomma. Warszawa: Pax 1950, tamże: wydanie 2 1961, wydanie 3 1970, wydanie 4 1991. Biblioteka Dzieł Wyborowych Instytutu Wydawniczego „Pax”; Warszawa: Fronda PL 2011. Pan Cogito czyta. 

Tytuł oryginału: Journal d’un curé de campagne.

Recenzja:

J. DOBRACZYŃSKI: Przekłady z francuskiego. „Prosto z Mostu” 1937 nr 14.

30. Ch. Braibant: Marliza. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Rój 1937, 318 s.

Tytuł oryginału: Le roi dort. 

Recenzja:

J. DOBRACZYŃSKI: Pranie brudów. „Prosto z Mostu” 1937 nr 36.

31. H. Montherlant: Dziewczęta. Powieść. Z upoważnienia autora przełożył W. Rogowicz. T. 1-3. Warszawa: Rój1937 (t. 1-2)-1938 (t. 3), 284 + 239 + 261 s. 

Tytuł oryginału: Les jeunes filles.

T. 1. Dziewczęta.

Tytuł oryginału: Les jeunes filles.

T. 2. Litujmy się nad kobietami.

Tytuł oryginału: Pitié pour les femmes.T. 3. Demon dobra.

Tytuł oryginału: Le Démon du bien.

Recenzje:

1. J. DOBRACZYŃSKI: Dziewczęta. „Prosto z Mostu” 1937 nr 23.

2. J. DOBRACZYŃSKI: Litujmy się nad kobietami... „Prosto z Mostu” 1937 nr 43.

32. A. Maurois: Dzieje Anglii. [Monografia historyczna]. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: J. Przeworski 1938, 641 s. Wydania następne: Londyn: M.I. Kolin 1940; wydanie 2 Londyn: The Strand Publishing Co. for all Circle 1947; wydanie 2 [!] T. 1-2. Warszawa: Galster, Lauter, Rutkowski 1946; wydanie 3 Warszawa: Książka i Wiedza 1957; wyd. 3 [!] Komorów: Antyk – M. Dybowski 2010. 

Tytuł oryginału: Histoire d’Angleterre. 

33. J. Romains: Ludzie dobrej woli. [Powieść]. Cz. 3-4. Warszawa: Rój  1938-1939, 323 + 241 s. 

Tytuł oryginału: Les hommes de bonne volontéÉros de Paris. 

Cz. 3. Miłość chłopięca.

Tytuł oryginału: Les amours enfantines.  

Cz. 4. Eros paryski.

Tytuł oryginału: Éros de Paris. 

Cz. 1-2 przełożyła [S. Łazarska] S. Olgierd. 

34. H. Montherland: Życie bez kobiet. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Rój 1939, 285 s.

Tytuł oryginału: Les célibataires.

35. Podpalacze świata. [Eseje]. Praca zbiorowa ze wstępem W. Rogowicza. Przełożyli H. Kowalska, S. Pollak, W. Rogowicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1946, XII, 380 s.

Tytuły oryginałów tekstów tłumaczonych przez W. Rogowicza: R.J. Bloch: Petain. Die Geschichte eines gewissen Verrats; I. Erenburg: Pierre Laval; I. Leżniew: „Fuhrer”; P. Wieden: Herman Goering. 

Tu w przekładzie W. Rogowicza artykuły: R.J. Bloch: Petain. Dzieje pewnej zdrady; I. Erenburg: Pierre Laval; I. Leżniew: „Fuhrer”; P. Wieden: Herman Goering s. 1-142, 301-330.

Tu też wstęp W. Rogowicza: Rozum i sumienie świata s. V-XII.

36. A. Tołstoj: Droga przez mękę. [Powieść]. Cz. 3. Pochmurny ranek. Przekład: W. Rogowicz. Wydanie 2 [Warszawa:] Czytelnik 1949, 494 s. Wydanie następne: tamże: 1952, 1957, 1962, 1965, 1967, 1971, 1974, 1977. Kolekcja Literatury Radzieckiej; Warszawa: Książka i Wiedza 1983, tamże [wyd. 14] 1984; Warszawa: Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej „Współpraca” 1985.

Tytuł oryginału: Hoždenie po mukam. Trologiâ. Č. 3. Hmurnoe utro. 

Cz. 1-2 w przekładzie W. Broniewskiego.

Adaptacja teatralna: Przekład: W. Broniewski i W. Rogowicz. Adaptacja: J. Adamski. Reżyseria: J. Rakowiecki. Warszawa, Teatr Ludowy 1967.

37. G. Flaubert: Bouvard i Pecuchet. [Powieść]. Przekład i słowo wstępne: W. Rogowicz. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, VIII, 327 s. Wydania następne: Wstępem i przypisami opatrzył Z. Ryłko. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955; Z dodatkiem eseju A. Sygietyńskiego. Warszawa: Sic! 2012. 

Tytuł oryginału: Bouvard et Pecuchet.

38. G. Flaubert: Salambo. [Powieść]. Przełożył W. Rogowicz. Wydanie Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 364 s. Wydania następne: Wstępem opatrzył A. Sandauer. Przypisy opracował L. Kossobudzki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, wydanie 2 tamże 1978. Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej; Wstęp: W. Sadkowski. Wrocław: Siedmioróg 1992. Klasycy.

Tytuł oryginału: Salammbô.

Wydanie elektroniczne: 

Audiobook: Czyta K. Plewako-Szczerbiński. [b.m.]: Potop 2021, plik w formacie mp3.

39. L. Tołstoj: Zmartwychwstanie. Powieść. Przełożył W. Rogowicz. Cz. 1-2/3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy [1950]-1951, 287+367 s. Wydania następne tamże:  1954. Z Pism Lwa Tołstoja,  1957. Dzieła, t. 13, 1963, wydanie 5 1976. Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej, 1979. Dzieła Wybrane, t. 4; Warszawa: Książka i Wiedza 1986; Posłowie i przypisy: M. Kwietniewska-Talarczyk. Kraków: Zielona Sowa 2010. Złota seria. Literatura Obca.

Tytuł oryginału: Voskresenie.

Adaptacja teatralna: Przekład: W. Rogowicz, J. Frühling. Reżyseria: A. Hanuszkiewicz. Warszawa, Teatr Powszechny 1961, - radiowa: Adaptacja: B. Prządka Reżyseria: J. Warenycia. Polskie Radio 1990. 

Wystawienia następne zob. na stronie internetowej: https://www.encyklopediateatru.pl/, https://pbl.ibl.poznan.pl/

40. D. Diderot: Zakonnica. [Powieść]. Przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 210 s. Wydania następne: wydanie 5 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1985; Warszawa: Książka i Wiedza 1988. Koliber, 109; Warszawa: Kantor Wydawniczy SAWW 1993.

Tytuł oryginału: La religieuse.

41. M. Lermontow: Bohater naszych czasów. [Powieść]. Przełożył W. Rogowicz. Posłowie: L. Gomolicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 188 s. Wydania następne: wydanie 2 tamże 1963. Biblioteka Powszechna; wydanie 3 Wstęp i objaśnienia: W. Jakubowski. Wrocław: Ossolineum 1966, LXII, 192 s. Biblioteka Narodowa II, 153; wydanie 3 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972. Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej, wydanie 4 tamże 1985; wydanie z posłowiem A. Drawicza Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1996. Biblioteka Klasyki; [Madryt]: Mediasat Group 2005. Biblioteka Gazety Wyborczej, 8 . Przedruk w: Nowela rosyjska XIX wieku. T. 1.  Warszawa 1954 s. 213-262; Opowiadania pisarzy rosyjskich dziewiętnastego wieku. T. 1. Warszawa 1967 s. 205-247.

Tytuł oryginału: Geroj našego vremeni.  

Adaptacja radiowa pt. W górach Kaukazu: Adaptacja: E. Marcinkowska. Reżyseria: M. Kulesza. Polskie Radio 1991.

Recenzja: 

J. PISARSKA: Polskie i anglosaskie przekłady „Bohatera naszych czasów” Michała Lermontowa. Katowice 2014. [Rozprawa doktorska, https://www.academia.edu/63526578/Polskie_i_anglosaskie_przek%C5%82ady_Bohatera_naszych_czas%C3%B3w_Michai%C5%82a_Lermontowa]

42. M. Ostrowski: Jak hartowała się stal. [Powieść]. Przełożył W. Rogowicz. Ilustrował A. Kobzdej. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 431 s. Wydania następne: wydanie 6 Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej 1956, tamże: wydanie 8 poprawione 1968 [właśc. 1967], wydanie 9 poprawione 1974; wydanie 10 Warszawa: Iskry 1977. Klasyka młodych; Warszawa: Książka i Wiedza; Moskwa: Raduga 1984. Biblioteka młodych. 

Tytuł oryginału: Kak zakalâlas' stal'. 

43. L. Tołstoj: Sonata Kreutzerowska i inne opowiadania. Przełożyli: W.  Rogowicz, J. Dmochowska, K. Truchanowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954 s. 5-175. Z pism L. Tołstoja. Przedruk w: L. Tołstoj: Opowieści i opowiadania. Warszawa 1957 s. 5-102, 103-175. Dzieła, t. 12. 

Tytuły oryginałów opowiadań w przekładzie W. Rogowicza: Krejcerova sonata; D'âvol; Frasuaza. Sestry; Dorogo stoit. Byl'.  

Tu w przekładzie W. Rogowicza: Sonata Kreutzerowska; Diabeł; Franciszka; Drogo kosztuje.

Przedruk przekładu opowiadania Sonata Kreutzerowska w: L. Tołstoj: Dzieła wybrane. T. 4. Warszawa 1979 s. 515-590.

Przedruk przekładu opowiadania Diabeł w: Królowa pocałunków. Opowiadania o miłości. Warszawa 1975 s. 189-247. Wydanie następne Warszawa  1992 s. 68-116.

Adaptacja teatralna: Sonata Kreutzerowska. Adaptacja i reżyseria: M.Z. Bordowicz. Warszawa, Teatr Ateneum im. S. Jaracza, Scena 61 1968; 

Reżyseria: M. Pasieczny. Kraków, Stary Teatr im. H. Modrzejewskiej 1993. 

44. I. Gonczarow: Zwykła historia. [Powieść]. Redakcja i przypisy: Z. Fedecki. Winiety i przerywniki: M. Kościelniak. Warszawa: Książka i Wiedza 1955, 332 s.

Tytuł oryginału: Obyknovennaâ istoriâ. 

Adaptacja radiowa pt. Przepaść: Adaptacja: A. Jasińska. Reżyseria: A. Łapicki. Polskie Radio 1964, – telewizyjna: Adaptacja i reżyseria: L. Komarnicki. Telewizja Polska 1973. 

45. [J. Bruller] Vercors: Milczenie morza. Przełożył W. Rogowicz. W: Vercors: Milczenie morza i inne opowiadania. Wybór i wstęp: J. Błoński. Przekład: J. Błoński i inni. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956 s. 11-44. Wydanie osobne pt. Milczenie morza. Ilustrowała E. Frysztak. Tamże 1966, 65 s.  Biblioteka „Jednorożca”.

Tytuł oryginału: Silence de la mer.

Adaptacja telewizyjna: Scenariusz i reżyseria: J. Antczak. Telewizja Polska 1964. 

Wystawienia następne zob. na stronie internetowej: https://www.encyklopediateatru.pl/

46. G. Flaubert: Listy. Wyboru dokonał i przełożył W. Rogowicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 362 s.

Tytuł oryginału: Lettres. 

47. A. Villiers de l’Isle: Tortura nadziei i inne opowiadania. Przekład: Z. Przesmycki (Miriam), W. Rogowicz. Ilustrowała M. Hiszpańska-Neumann. Okładkę i obwolutę projektowała D. Staszewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 84 s. Biblioteka Jednorożca. Wydanie następne pt. Tortura nadziei. Opowieści okrutne. Przekład: Z. Przesmycki, W. Rogowicz, M. Gawryś. Wrocław: Metrum 1993, 229 s.

Tytuły oryginałów opowiadań w przekładzie W. Rogowicza: Contes cruels: Les amants de Tolède; Le jeu des grâces; La Torture par l’espérance.

Tu w przekładzie W. Rogowicza z poz. 2: Kochankowie z Toledo; Stawka; Tortura nadziei, s. 5-42. 

Adaptacja telewizyjna opowiadania pt. Ban-ki-wa w programie 4 x reżyser: Reżyseria: J. Grządzielski, R. Nyczek, A. Hofman, W. Starostecki. Telewizja Polska 1991.

48. A. Villiers de l’Isle: Opowieści okrutne i inne utwory. Wybór i wstęp: J. Parvi. Przekład: Z. Przesmycki, W. Rogowicz, M. Gawryś. Warszawa: Czytelnik 1974, 377 s. 

Tytuły oryginałów opowiadań w przekładzie W. Rogowicza: Contes cruels: Véra; Duke of Portland; L’inconnue; Virginie et Paul; Les brigands; Catalina; L'Aventure de Tsë-I-la; Le secret de la belle Ardiane; L’héroïsme du docteur Hallidonhill; Les fantasmes de M. Redoux; La reine Ysabeau; La Torture par l'espérance; Les amants de Tolède; Le tueur de cygnes; Le navigateur sauvage.

Tu w przekładzie W. Rogowicza z poz. 2: Wera; Duke of Portland; Nieznajoma; Wirginia i Paweł; Bandyci; Catalina; Przygoda Tse I-la; Tajemnica pięknej Ariadny; Bohaterstwo doktora Hallidonhilla; Zachcianki pana Redoux; Królowa Izabella; Tortura nadziei; Kochankowie z Toledo; Morderca łabędzi; Mąciwoda s. 23-57, 130-134, 151-157, 219-265, 300-15, 329-332, 344-358.

PRACE DOTYCZĄCE LITERATUR, KTÓRYMI ZAJMOWAŁ SIĘ TŁUMACZ I KRYTYKA PRZEKŁADU

Książki

Miłość w dramatach Oskara Wilde’a. Warszawa: H. Siegenfeld 1922, 46 s.

Artykuły

1. Benedyktyn z Croisset, „Wiadomości Literackie” 1930 nr 346 [dot. twórczości  G. Flauberta].

2. Dwa oblicza antychrysta w Rosji. Lenin-Rozanow. „Kultura” 1932 nr 4 [m.in. o przygotowywanej książce W. Rogowicza o Rozanowie pt. Apis we wrotach cerkwi].

3. „Komunista” z willi Said. (W setną rocznicę urodzin Anatola France'a). „Kurier Codzienny” 1945 nr 1.

4. Niedokończone arcydzieło Aleksego Tołstoja. „Odrodzenie” 1945 nr 22.

5. Droga do siebie. (Sylweta Aleksego Tołstoja). „Życie Warszawy” 1945 nr 68.

6. Prezentacja poetów francuskich. „Nowiny Literackie” 1947 nr 19 [recenzja przekładów z „Antologii współczesnej poezji francuskiej” pod red. A. Ważyka].

7. Drastyczna rozmowa z Mereżkowskim. (Niedyskretne wspomnienia). „Odrodzenie” 1948 nr 15.

8. Fanatyk pracy literackiej. „Twórczość” 1955 nr 6 [szkic o G. Flaubercie w 75-lecie śmierci].

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

1. Ankieta dla IBL PAN ca 1953.

2. Teczka osobowa Wacława Rogowicza jako członka ZLP. Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich w Warszawie.

TŁUMACZ O SOBIE:

1. W. ROGOWICZ: Warszawa wydarta niepamięci. Kraków 1956.

2. W. ROGOWICZ: Kolorowe wspomnienia. Warszawa 1956 [zbiór obserwacji i notatek z licznych podróży, dygresje autobiograficzne].

WYWIAD

Przekłady Rogowicza. Rozmowa ze znakomitym literatem. Rozmawia B. Si. „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1935 nr 193.

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE

1. S. ŁOZA: Czy wiesz, kto to jest? Warszawa 1938.

2. R. SKRĘT. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 31. Wrocław 1988; hasło uzupełnione na stronie internetowej: https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/waclaw-jakub-rogowicz.

3. L. HASS W: Wolnomularze polscy w kraju i na świecie 1821-1999. Słownik biograficzny. Warszawa 1999.

4. [J. ZAWADZKA] J.Z. W: Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 7, 10 (Uzupełnienia [M. Sęczek] M.S.). Warszawa 2001, 2007.

OMÓWIENIA 

1. P. GRZEGORCZYK: Wacław Rogowicz. 1879-1960. „Znak” 1962 nr 7/8, przedruk w tegoż: Twórcy i badacze kultury zmarli w latach 1956-1967. Cz. 1. Warszawa 1986.

2. [A. BIERNACKI] Abe. „Twórczość” 1960 nr 6.

3. [T. SYGA] t.s. „Stolica” 1960 nr 13.

4. J. ZAGORSKI. „Kurier Pruski” 1960 nr 59.

5. P. ŚNIEDZIEWSKI: Gustave Flaubert w Polsce (dzieje recepcji od 1910 do 1939 roku). „Studi Slavistici” 2021 z. 2 [dot. m.in. W. Rogowicza jako tłumacza]. 

1879-1960

Pseudonyms and cryptonyms: A.Pi.S.; R.; (R.); Wacław R.; Wł.R.; w.r.; W.R.; wr; zs.

Prose writer, playwright, translator.

Born on 28 September 1879 in Russian-ruled Warsaw; son of Jakub Ignacy Rogowicz, who was a doctor, social activist, philanthropist, editor of medical journals and veteran of the 1863 Uprising, and Maria née Zawadzka; brother of the industrialist and politician Jan Antoni Rogowicz and of the landscape gardener and science journalist Stefan Rogowicz. He completed his schooling at the Russian State Philological Grammar School No. V in Warsaw. He started a degree in medicine at the University of Warsaw (UW) in 1898 before switching to law after one year and then abandoning that degree after six months. He considered the short story De mortuis nil nisi bene. Szkic z teki podróżnej [De mortuis nil nisi bene. A travel sketch] to be his debut proper as a writer. It was published in 1900 in the weekly Wędrowiec (no. 32), although he had published prose pieces in the same journal the previous year (no. 46). In 1900/01, he travelled around the Caucuses, spending time in Tbilisi. Between 1906 and 1909, he was an extramural student at the Faculté des Lettres at the Sorbonne in Paris. During this time, he submitted correspondence to the Tygodnik Ilustrowany. He encountered numerous French and Russian artists and writers in France, including Auguste Rodin, Maximilian Voloshin, Aleksey Tolstoy and Konstantin Balmont. In 1907, he announced his intention to join Les Rénovateurs (Grande Est) freemason lodge. After returning to Warsaw, he became a theatre reviewer and secretary to the editorial board of Prawda (1910). He married Wanda Fukierówna. They had a daughter, Krystyna (married name Milewska), and a son, Henryk (who died in childhood). He collaborated contributed to the Nowa Gazeta newspaper between 1908 and 1914, publishing short essays on Russian-language literature in its supplement Literatura i Sztuka. He also wrote for Tygodnik Ilustrowany between 1910 and 1913. He took up translation in 1911, with a Polish version of Oscar Wilde’s A Florentine Tragedy [Polish: Tragedia florencka], which appeared in the monthly Miesięcznik Literacki i Artystyczny (no. 4). In subsequently years, he produced numerous translations, primarily of French literature, as well as of some Russian texts, focusing on short stories and novels, as well as memories, letters, essays and historical monographs. He occasionally published translations in periodicals including Bluszcz (1913). Between 1913 and 1916, he was editor of the monthly Wieś i Dwór. From 1916 to 1919, he was employed as an administrator at UW before serving as secretary general of the Warsaw Municipal Theatres until 1922. He started writing plays during this period. He volunteered for the Polish Armed Forces in 1920.  He was a member of the Polish Writers’ Trade Union (ZZLP) from 1920 and also of the Polish PEN Club. He collaborated with Polish Radio as a presenter and author of radio plays. Between 1924 and 1928, he was head of the section for literary affairs at the Department of Art at the Ministry of Religious Affairs and Public Education. He visited France in 1925/26 and 1930, and Yugoslavia and Greece in 1931. He was appointed to the praesidium of the Literary Commission at the League for the Defence of Human and Civil Rights in Poland in 1936. In 1937, he co-founded the Warsaw Democratic Klub, where he was an activist and served on its board. He was secretary of the Warsaw Prudential and Aid Fund for Writers and Journalists [Warszawska Kasa Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy; also known as the Kasa Literacka – Literary Fund]. He joined the board of the Warsaw branch of the ZZLP in 1939. He married Stefania Gajdzińska (married name after her first husband). She died in 1946. Following the outbreak of World War II, he left Warsaw for Vilnius (Polish: Wilno), where he remained until 1940. He then returned to Warsaw, where he collaborated with the underground press. He joined the Home Army (AK). After the war, he briefly lived in Matejkowice in Lower Silesia before returning to Warsaw. He was an activist in the Democratic Party (SD) and its Kurier Codzienny newspaper, where he edited the regular column Kurier literacki (Literary courier). He was involved in the activities of the ZZLP (which became the Polish Writers’ Union, ZLP in 1949), chairing the Union’s Translators Section in Warsaw. In 1946, he was the Polish delegate at the congress of PEN Clubs, held in Stockholm. He subsequently spent three months in Sweden. During this period, he was appointed vice president of the executive board of the Polish-Swedish Society. He was a member of the Main Board of the Polish League against Racism [Liga do Walki z Rasizmem]. He remained active as a translator and wrote his memoirs. His translations appeared in periodicals including Nowa Epoka (1945), Odrodzenie (1947-49), Radio i Świat (1947-49), Przekrój (1948), Dziennik polski (1949), Echo Krakowa (1949), Kuźnica (1949), Na Straży (1949), Rzeczpospolita (1949), Dziś i Jutro (1950), Twórczość (1951), Moda i Życie (1952), Świat i Życie (1952), Nowa Kultura (1953), and Życie Warszawy (1953). He was awarded the Polish PEN Club prize in 1951 in recognition of his achievements as a translator. He was made honorary president of the translator’s section of the Polish PEN Club. He married Wanda Grzegorzewska (Drozdowska after her first husband). She died in 1986. He was awarded the Gold Cross of Merit (1946), the Officer’s Cross (1952) and the Commander’s Cross of the Order of Polonia Restituta (1955), and the 10th Anniversary Medal of People’s Poland (1955). He died on 8 March 1960 in Warsaw, where he is buried at the Powązki Cemetery.

His archive is held in the collections of the Archive of the Polish Academy of Sciences (PAN) in Krakow, the Polish Writers’ Donations Library [Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich], the National Library in Warsaw, and the Ossolineum Library in Wroclaw.

1879-1960

Pseudonymes et cryptonymes : A.Pi.S. ; R. ; (R.) ; Wacław R. ; Wł.R. ; w.r. ; W.R. ; wr ; zs.

Prosateur, dramaturge, traducteur.

Né le 28 septembre 1879 à Varsovie, il est le fils de Jakub Ignacy Rogowicz, médecin, ancien combattant de l’insurrection de 1863, activiste social, philanthrope, rédacteur de revues de médecine, et de Maria, née Zawadzka ; il est aussi le frère de Jan Antoni Rogowicz qui deviendra un industriel et un homme politique et de Stefan Rogowicz qui deviendra un architecte de jardins et un vulgarisateur scientifique. Il termine le Gymnase d’état philologique numéro V à Varsovie. En 1898, il commence des études de médecine à l’Université de Varsovie (UW) pour entamer, une année plus tard, par des études de droit qu’il abandonnera après six mois. C’est le conte De mortuis nil nisi bene. Szkic z teki podróżnej, publié en 1900 dans la revue « Wędrowiec » (no 32), qu’il considère comme son début littéraire, bien qu’il ait publié d’autres textes dans cette revue une année plus tôt (no 46). Dans les années 1900-01, il voyage à travers le Caucase et vit un certain temps à Tiflis. Dans les années 1906-09, il suit des cours à la Faculté des Lettres de la Sorbonne, d’où il envoie des correspondances pour la revue « Tygodnik Ilustrowany ». En France, il rencontre de nombreux artistes et gens de lettres français et russes (notamment Auguste Rodin, Maximilian Volochine, Alexis N. Tolstoï, Constantin Balmont). En 1907, il se déclare prêt à rejoindre la loge maçonnique « Les Rénovateurs » (Le Grand Orient de France) à Paris. Après son retour à Varsovie, il devient critique théâtral et secrétaire de la rédaction de « Prawda » (1910). Il épouse Wanda Fukierówna ; de cette union naît leur fille Krystyna (nom d’épouse Milewska) et leur fils Henryk (mort jeune). Il collabore avec « Nowa Gazeta » (1908-14), en publiant des croquis sur la littérature russe dans son supplément « Literatura i Sztuka », et avec  « Tygodnik Ilustrowany » (1910-13). Il commence à traduire en 1911, avec la traduction de la pièce A Florentine Tragedy (Une tragédie florentine) d’Oscar Wilde publiée dans « Miesięcznik Literacki i Artystyczny » (no 4). Dans les années suivantes, il traduit beaucoup, surtout de la littérature française ou russe, des contes et des romans avant tout, mais aussi des mémoires, des lettres, des essais, des monographies historiques. À l’occasion, il place ses traductions dans des revues, entre autres dans « Bluszcz » (1913). Dans les années 1913-16, il dirige le mensuel « Wieś i Dwór ». Dans les années 1916-19, il est employé à l’Université de Varsovie au sein du personnel administratif ; plus tard, il devient secrétaire général des théâtres municipaux de Varsovie, fonction qu’il exerce jusqu’en 1922. C’est à cette époque qu’il commence à écrire des ouvrages dramatiques. En 1920, il s’engage comme volontaire dans l’Armée polonaise. À partir de 1920, il est membre de l’Union syndicale des gens de lettres polonais [Związek Zawodowy Literatów Polskich, ZZLP] et, plus tard, du PEN Club polonais. Il collabore avec la Radio polonaise en tant que conférencier et auteur des spectacles radiophoniques. Dans les années 1924-28, il est référent littéraire au département d’art du Ministère des cultes religieux et de l’instruction publique. Il voyage en France (1925-26, 1930), en Yougoslavie et en Grèce (1931). En 1936, il devient membre du directoire du Comité littéraire auprès de la Ligue de défense des droits de l’homme et du citoyen en Pologne. En 1937, il est cofondateur et activiste du Club démocratique de Varsovie ; il fait partie de sa direction. Il est secrétaire du Fonds d’aide et de la caisse d’épargne des gens de lettres et des journalistes [Kasa Literacka] à Varsovie. En 1939, il devient membre de la direction de la filiale de Varsovie de la ZZLP. Il épouse Stefania en premières noces Gajdzińska (qui meurt vers 1946). Après le déclenchement de la Seconde guerre mondiale, il quitte Varsovie pour Vilnius où il vit jusqu’en 1940. Il revient ensuite à Varsovie et collabore avec la presse clandestine. Il devient membre de l’Armée nationale [Armia Krajowa]. Après la guerre, en 1945, il séjourne brièvement à Matejkowice en Basse-Silésie, puis il rentre à Varsovie. Il est membre du Parti démocratique [Stronnictwo Demokratyczne] ; dans son organe « Kurier Codzienny », il dirige la colonne « Kurier literacki ». Il prend une part active aux travaux de la filiale de Varsovie de la ZZLP (devenue en 1949 l’Union des gens de lettres polonais, ZLP) ; il est président de la section des traducteurs de cette organisation. En 1946, il est délegué de la Pologne au congrès des PEN Clubs à Stockholm ; pendant trois mois, il voyage en Suède. Il devient le vice-président de la direction de la Société polono-suédoise. Il est membre du Conseil suprême de la Ligue nationale pour la Lutte contre le racisme. Il continue à traduire et rédige ses mémoires. Il publie ses traductions dans des revues telles que « Nowa Epoka » (1945), « Odrodzenie » (1947-49), « Radio i Świat » (1947-49), « Przekrój » (1948), « Dziennik Polski » (1949), « Echo Krakowa » (1949), « Kuźnica » (1949), « Na Straży » (1949), « Rzeczpospolita » (1949), « Dziś i Jutro » (1950), « Twórczość » (1951), « Moda i Życie » (1952), « Świat i Życie » (1952), « Nowa Kultura » (1953), « Życie Warszawy » (1953). En 1951, il est récompensé par le prix du PEN Club polonais pour son œuvre de traduction. Il est élu président honoraire de la section des traducteurs du PEN Club. Il épouse Wanda Grzegorzewska, en primères noces Drozdowska (qui meurt en 1986). Il est distingué par la Croix d’Or du Mérite (1946), la Croix d’Officier (1952) et la Croix de Commandeur (1955) de l’Ordre Polonia Restituta, la Médaille du 10e anniversaire de la Pologne populaire (1955). Il meurt le 8 mars 1960 à Varsovie ; il est enterré dans cette même ville, au cimetière de Powązki.

Les archives du traducteur se trouvent dans les institutions suivantes : Archiwum PAN à Cracovie, Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich à Varsovie, Biblioteka Narodowa à Varsovie et Zakład Narodowy im. Ossolińskich à Wrocław.

РОГОВИЧ Вацлав ROGOWICZ Wacław

1879-1960

Псевдонимы и криптонимы: A.Pi.S.; R.; (R.); Wacław R.; Wł.R.; w.r.; W.R.; wr; zs.

Прозаик, драматург, переводчик.

Родился 28 сентября 1879 в Варшаве [Warszawa]; сын Якуба Игнация Роговича [Jakub Ignacy Rogowicz], врача, участника восстания 1863, общественного деятеля, филантропа, редактора медицинских журналов, и Марии, урожденной Завадской [Maria z Zawadzkich]; брат промышленника, политика Яна Антония Роговича [Jan Antoni Rogowicz] и Стефана Роговича [Stefan Rogowicz], ландшафтного архитектора, научного публициста. Окончил Российскую V государственную гимназию с филологическим профилем [V Rządowe Gimnazjum Filologiczne] в Варшаве. В 1898 начал обучение медицине в Варшавском университете [Uniwersytet Warszawski]; через год перевелся на юридическое направление, но бросил учебу через полгода. Своим литературным дебютом считал рассказ под названием De mortuis nil nisi bene. Szkic z teki podróżnej [De mortuis nil nisi bene. Зарисовка из дорожного альбома], опубликованный в 1900 в еженедельнике „Wędrowiec” (№ 32), хотя годом ранее уже публиковал в этом журнале прозаические произведения (№ 46). В 1900-01 путешествовал по Кавказу и останавливался в Тифлисе [Tyflis] (ныне Тбилиси [Tbilisi], Грузия). В 1906-09 был вольнослушателем факультета словесности [фр. Faculté des Lettres] Сорбонны [фр. Sorbonne] в Париже, откуда посылал материалы в „Tygodnik Ilustrowany”. Во Франции познакомился со многими французскими и русскими художниками и писателями (в том числе с Огюстом Роденом [Auguste Rodin], Максимилианом Волошиным, Алексеем Толстым, Константином Бальмонтом).

В 1907 изъявил готовность присоединиться к масонству в ложе „Les Rénovateurs” (Великий Восток Франции [фр. Grand Orient de France]) в Париже. По возвращении в Варшаву стал театральным рецензентом и секретарем редакции еженедельника „Prawda” (1910). Женился на Ванде Фукерувне [Wanda Fukierówna]; у них родились дочь Кристина [Krystyna] (в замужестве Милевская [Milewska]) и сын Хенрик [Henryk] (умер в юном возрасте). Сотрудничал с изданиями „Nowa Gazeta” (1908-14), в приложении которой „Literatura i Sztuka” публиковал очерки о русской литературе, и „Tygodnik Ilustrowany” (1910-13). Переводческую деятельность начал в 1911 переводом Флорентийской трагедии [англ. A Florentine Tragedy, польск. Tragedia florencka] Оскара Уайльда [Oskar Wilde], опубликованным в журнале „Miesięcznik Literacki i Artystyczny” (№ 4). В последующие годы выполнил множество переводов, в основном французской литературы, но также и русской. В первую очередь это были рассказы и романы, а также мемуары, письма, эссе и исторические монографии. Спорадически публиковал свои переводы в печати, в том числе в издании „Bluszcz” (1913). В 1913-16 редактировал ежемесячник „Wieś i Dwór”. В 1916-19 служил на государственной должности в Варшавском университете, а затем до 1922 был генеральным секретарем Муниципальных театров Варшавы [Teatry Miejskie w Warszawie]. В это время начал писать драматические произведения. В 1920 году он добровольно вступил в польскую армию. Был членом Профессионального союза польских писателей [Związek Zawodowy Literatów Polskich, ZZLP] (с 1920) и Польского ПЕН-клуба [Polski PEN Club]. Сотрудничал с Польским радио [Polskie Radio] в качестве диктора и автора радиопьес. В 1924-28 был референтом по вопросам литературы в отделе искусств Министерства по делам религиозных культов и народного просвещения [Departament Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego]. Путешествовал по Франции (1925-26, 1930), Югославии и Греции (1931). В 1936 стал членом президиума Литературной комиссии польской Лиги защиты прав человека и гражданина [Liga Obrony Praw Człowieka i Obywatela]. В 1937 стал одним из основателей и активным участником варшавского Демократического клуба [Klub Demokratyczny], был членом его правления. Занимал пост секретаря Варшавской кассы поддержки и помощи для писателей и журналистов [Warszawska Kasa Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy] (так называемой Литературной кассы [Kasa Literacka]). В 1939 вошел в состав правления варшавского отделения ZZLP. Женился на Стефании Гайдзиньской [Stefania primo voto Gajdzińska] (фамилия по первому браку; умерла около 1946). После начала Второй мировой войны уехал из Варшавы в Вильно [Wilno] (ныне Вильнюс [лит. Vilnius], Литва] и оставался там до 1940 года, затем вернулся в Варшаву, где сотрудничал с подпольной прессой. Вступил в Армию Крайову [Armia Krajowa]. После войны в 1945 ненадолго поселился в селе Матейковице [Matejkowice] (ныне Пшесека [Przesieka], до 1945 употреблялось немецкое название Хайн [Hain]) в Нижней Силезии [Dolny Śląsk], но вскоре вернулся в Варшаву. Был активным деятелем Демократической партии [Stronnictwo Demokratyczne] и вел колонку под названием „Kurier literacki” [«Литературный курьер»] в ее печатном органе „Kurier Codzienny”. Принимал активное участие в работе варшавского отделения ZZLP (с 1949 - Союз польских писателей [Związek Literatów Polskich]); возглавлял варшавскую секцию переводчиков [Sekcja Tłumaczy] cоюза. В 1946 был делегатом от Польши на конгрессе ПЕН-клубов в Стокгольме; затем в течение трех месяцев путешествовал по Швеции. В это время также стал вице-президентом главного правления Польско-шведского общества [Towarzystwo Polsko-Szwedzkie]. Был членом Генерального совета Всепольской лиги по борьбе с расизмом [Ogólnopolska Liga do Walki z Rasizmem]. Продолжал заниматься переводами и писал мемуары. Переводы публиковал, среди прочего, в таких изданиях, как: „Nowa Epoka (1945), „Odrodzenie (1947-49), „Radio i Świat” (1947-49), „Przekrój” (1948), „Dziennik Polski” (1949), „Echo Krakowa” (1949), „Kuźnica” (1949), „Na Straży” (1949),  „Rzeczpospolita” (1949),  „Dziś i Jutro” (1950), „Twórczość” (1951), „Moda i Życie” (1952), „Świat i Życie” (1952), „Nowa Kultura” (1953), „Życie Warszawy” (1953). В 1951 получил премию польского ПЕН-клуба за достижения в переводческой деятельности. Был избран почетным председателем секции переводчиков ПЕН-клуба. Был женат на Ванде Гжегожевской, в первом браке Дроздовской [Wanda Grzegorzewska primo voto Drozdowska] (умерла в 1986). Награжден знаком отличия «Золотой Крест Заслуги»  [Złoty Krzyż Zasługi] (1946), Офицерским крестом [Krzyż Oficerski] (1952) и Командорским крестом [Krzyż Komandorski] (1955) ордена Возрождения Польши [Order Odrodzenia Polski], медалью «10-летие Народной Польши» [Medal 10-lecia Polski Ludowej] (1955). Умер 8 марта 1960 в Варшаве; похоронен там же на кладбище Повонзки [Cmentarz Powązkowski].

Архив переводчика находится в Архиве Польской академии наук [Archiwum PAN] в Кракове, Библиотеке даров польских писателей [Biblioteka Donacji Pisarzy Polskich] в Варшаве, Национальной библиотеке [Biblioteka Narodowa] в Варшаве и Национальной библиотеке им. Оссолинских [Zakład Narodowy im. Ossolińskich] во Вроцлаве.