Broniewski Władysław

Urodzony 17 grudnia 1897 w Płocku; syn Antoniego Broniewskiego, kasjera bankowego, i Zofii z Lubowidzkich. Od 1906 uczył się w Gimnazjum Polskie Polskiej Macierzy Szkolnej w Płocku z wyjątkiem kilku miesięcy 1912, gdy uczęszczał do Gimnazjum męskie Emiliana Konopczyńskiego z polskim językiem wykładowym w Warszawie. Z gimnazjum wyniósł doskonałą znajomość języka rosyjskiego; już w V klasie próbował tłumaczyć utwory Aleksandra Puszkina i Nikołaja Gogola (z relacji kolegów szkolnych). Był członkiem Organizacji Młodzieży Niepodległościowej (Organizacja Młodzieży Niepodległościowej) i Ligi Młodzieży Antyklerykalnej (Liga Młodzieży Antyklerykalnej), współzałożycielem pierwszej w Płocku drużyny skautowej. W 1913 znalazł się w areszcie za działalność niepodległościową. Uczestniczył w pracy drużyn strzeleckich, redagował pismo „Młodzi Idą” (1914-15), w którym debiutował w  1914  wierszami i artykułami. W 1915, przerwawszy naukę, zaciągnął się do Legionów Polskich. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej w Kamieńsku walczył w 4 pułku piechoty (uczestniczył w bitwie pod Jastkowem). Od lipca do grudnia 1917 był internowany w obozie w Szczypiornie. W 1918 zdał jako ekstern egzamin maturalny i zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Warszawskiego. W końcu tegoż roku wstąpił do wojska i jako oficer 1 Pułku Piechoty Legionów brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Odznaczony został Krzyżem Virtuti Militari V klasy 9 i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. W latach wojennych pogłębił znajomość języka i literatury rosyjskiej. W 1921 w stopniu kapitana przeszedł do rezerwy i do 1924 kontynuował studia filozoficzne, których nie ukończył. W czasie studiów zbliżył się do lewicy rewolucyjnej, działał w Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Życie”, współpracował z Uniwersytetem Ludowym, nawiązał przyjaźnie z działaczami komunistycznymi, m.in. z Janem Hemplem, Witoldem Wandurskim i Stanisławem Ryszardem Standem, należącymi później do grona publicystów i twórców wypowiadających się na łamach polskich czasopism o kulturze rosyjskiej. Intelektualne i artystyczne dojrzewanie młodego poety sprzężone zostało z poznawaniem literatury, zwłaszcza poezji rosyjskiej. Zainteresowanie nią, równocześnie czytanie i przekładanie dyktowane było rytmem kształtowania się własnego światopoglądu i drogi twórczej. W 1919 podjął pierwsze poważniejsze kroki w pracy przekładowej, które odnotowywał w prowadzonym w 1918-22 pamiętniku, gdzie znajduje się m.in. tłumaczenie wiersza Wariat Aleksieja Apuchtina oraz utworów Jeana Arthura Rimbauda  i Charlesa Baudelaire’a. W tych latach rozwijał zainteresowanie literaturą obcą, zwłaszcza poezją francuską i rosyjską, m.in. Anny Achmatowej, Sergiusza Jesienina, Wadima Szerszeniewicza, Władimira Majakowskiego. Tłumaczył wówczas przede wszystkim wiersze Aleksandra Błoka, przekłady te nie zostały jednak opublikowane za życia poety. Jako tłumacz oficjalnie zadebiutował dopiero w 1924, ogłaszając na łamach „Nowej Kultury”, w której od grudnia 1923 był sekretarzem redakcji, przekład wiersza W. Majakowskiego pt. Poeta robotnik (nr 2); wiersze tego poety tłumaczył też w latach następnych.. W „Nowej Kulturze” ogłaszał także drobne recenzje i pierwsze przekłady z wojennej prozy rosyjskiej; pojedyncze tłumaczenia liryki rosyjskiej znalazły się także w „Bloku” (1924), „Skamandrze” (1925) i „Wieku Nowym” (1927). Od 1924 współpracował z „Wiadomościami Literackimi”; w 1925-36 był sekretarzem tego tygodnika, a równocześnie autorem licznych wierszy i artykułów, a także w latach dwudziestych recenzji przekładów beletrystyki radzieckiej, fragmentów przekładów tekstów współczesnych twórców radzieckich i rosyjskiej poezji porewolucyjnej. Jako sekretarz redakcji organizował wymianę książek z czasopismami radzieckimi; współpracował przy wydaniu specjalnego numeru poświęconego Rosji radzieckiej. Współpraca  ta pozwoliła mu nawiązać wiele kontaktów z przedstawicielami ówczesnej inteligencji radzieckiej, które zaowocowały tłumaczeniami oraz artykułami podejmującymi temat rosyjski. W 1926 ożenił się z Janiną Kunig, nauczycielką, późniejszą autorką książek dla dzieci i publicystką, z którą miał córkę Joannę, reżyserkę (1929-1954). W kwietniu 1927 poznał Majakowskiego w ambasadzie radzieckiej w Warszawie i wręczył mu swój tom Dymy nad miastem (tom z pamiątkowym wpisem znajduje się w Muzeum Majakowskiego w Moskwie). W drugiej połowie lat 20. i w latach 30.  rozwijał twórczość własną i translatorską. Ogłosił wówczas kilka tomów poetyckich i przełożył około dwudziestu powieści z klasyki rosyjskiej, niejednokrotnie wielotomowych (w sumie prawie 60 pozycji), a także zbiory reportaży i opowiadania. Przekłady poezji ogłaszał osobno, w obszernych antologiach, ale pojedyncze utwory zamieszczał także we współredagowanych pismach „Dźwignia” (1927-28) i „Miesięcznik Literacki” (od 1929). W 1931 został wraz z całym zespołem „Miesięcznika Literackiego” aresztowany i na dwa miesiące osadzony w Więzieniu Centralnym w Warszawie, gdzie czytał się klasyków rosyjskiej myśli filozoficznej i przekładał Borysa Pasternaka. W 1931 po raz pierwszy spotkał się z Borysem Pilniakiem, który w drodze do Ameryki Południowej zatrzymał się w Warszawie. Zawiązana wówczas przyjaźń zaowocowała kolejnymi tłumaczeniami jego prozy. W 1933 nawiązał romans z Ireną Hellman, studentką Uniwersytetu Warszawskiego. W 1934 odwiedził Moskwę, Charków i Leningrad, gdzie miał okazję spotkać działaczy rosyjskiej Polonii i rosyjskich przyjaciół, m.in. Borysa Pilniaka.  W 1936 brał udział w Zjeździe Pracowników Kultury we Lwowie. Od 1938 był związany z Marią Zarembińską (1 voto Kornacka), aktorką, pisarką. W 1938-39 był redaktorem technicznym pisma „Czarno na Białym”, zamieścił tu pojedynczy przekład z poezji hiszpańskiej. W 1939 otrzymał nagrodę Związku Zawodowego Literatów Polskich. Po wybuchu wojny jako ochotnik zgłosił się do wojska, otrzymał przydział do 28. Dywizji Piechoty w Zbarażu. Nie zdążył jednak wziąć udziału w walce. Po inwazji radzieckiej znalazł się we Lwowie, gdzie został kierownikiem literackim Teatru Polskiego. Aresztowany przez NKWD w styczniu 1940, przebywał 13 miesięcy w więzieniach na Zamarstynowie we Lwowie, na Łubiance w Moskwie, w Saratowie i Ałma-Acie, gdzie otrzymał zaoczny wyrok 5 lat zesłania w Kazachstanie. Dzięki umowie Sikorski-Majski (i interwencji Wandy Wasilewskiej) został zwolniony z zesłania i wyjechał do Moskwy; pół roku  pracował w Ambasadzie Rzeczpospolitej Polskiej w Kujbyszewie oraz do marca 1942 w redakcji czasopisma „Polska”, zamieszczając pojedyncze przekłady poezji rosyjskiej. W kwietniu 1942 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) i został przydzielony do 6. Dywizji Piechoty. W sierpniu razem z dywizją został ewakuowany na Bliski Wschód, i udał się do Persji, a następnie do Iraku, Bagdadu i Jerozolimy. W lutym 1943 przeszedł na długoterminowy urlop i otrzymał pracę w Polskim Centrum Informacji w Jerozolimie. W Palestynie uczestniczył w wielu spotkaniach z czytelnikami i wieczorach poetyckich. Do czerwca 1945 był redaktorem technicznym i współpracownikiem pisma „W Drodze”, w którym publikował swoje wiersze. Następnie po krótkim pobycie w Londynie powrócił do kraju w listopadzie 1945. Zamieszkał początkowo w Łodzi, a następnie w Warszawie. Po śmierci Marii Zarębińskiej w 1947, ożenił się z Wandą Burawską ze Szpitrejnów. Kontynuował twórczość poetycką i przekładową. W pracy translatorskiej dominowała  proza i dramat radziecki. Poezją rosyjską zajmował się już w mniejszym stopniu;  na łamach czasopism  ukazywały się głównie przedruki translacji przedwojennych. Tłumaczył również pojedyncze wiersze współczesnych poetów czeskich, bułgarskich, serbskich, tureckich, gruzińskich, ludową poezję afrykańską (w większości korzystając z pośrednictwa języka rosyjskiego). Podejmował też zlecenia na przekłady w celach zarobkowych. Od 1958  należał do Polskiego PEN Clubu. W lipcu 1960 z delegacją Związku Literatów Polskich udał się w trzytygodniową podróż do ZSRR, odwiedził m.in. Moskwę, Leningrad, Tbilisi, gdzie gościł u gruzińskiego poety Giorgi Leonidze. Otrzymał m.in. dwukrotnie Nagrodę Państwową I stopnia (1950 i 1955) oraz w 1961 nagrodę Polskiego PEN Clubu za twórczość przekładową. Odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1949) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1950).

Zmarł 10 lutego 1962 w Warszawie; pochowany tamże w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach.

Archiwum poety znajduje się w Muzeum Władysława Broniewskiego, stanowiącym oddział Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ PRZEKŁADOWA

1. F. Dostojewski: Gracz. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Biblioteki Groszowej [1926], 190 s. Biblioteka Groszowa, 138. Wydania następne: wydanie 2 Warszawa: Książka i Wiedza 1973. Koliber, 6; Wrocław: Siedmioróg 1992. Biblioteka Klasyków; wyboru dokonał R. Śliwowski. Warszawa: Sz. Szymański [cop. 1992]. Arcydzieła Literatury Rosyjskiej; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 2005. Biblioteka Klasyki; [Warszawa]: MG 2019.

Przedruk w dziełach F. Dostojewskiego: Dzieła. Seria 7. [T. 2]. Warszawa 1929; Gracz. Opowiadania 1862-1869. Przełożył G. Karski, W. Broniewski, J. Tuwim. Warszawa 1964. Z pism F. Dostojewskiego; Dzieła wybrane. T. 2. Warszawa: 1984, wydanie 2 tamże 1987; Z dzieł Fiodora Dostojewskiego. T. 1. Londyn 1992.

Wydania elektroniczne:

Audiobook: Czyta K. Kołbasiuk. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe [1994], 5 kaset dźwiękowych; następne: tamże [ca 2005], 5 kaset dźwiękowych. Audioteka PWN; Johanneshov: MTM 2013, 1 płyta (CD-R) 

E-book: [Warszawa]: MG 2019, plik w formacie MOBI, EPUB.  

Tytuł oryginału: Igrok. Roman; Iz zapisok molodogo čeloveka. 

Adaptacje: teatralne: Reżyseria: J. Bunsch. Wystawienie: Wrocław, Teatr Polski 1995, – radiowe: Adaptacja: M. Broniewska. Reżyseria: J. Świderski. Polskie Radio 1968, – telewizyjne: Adaptacja: Z. Malanowicz. Reżyseria: B. Hussakowski. Telewizja Polska 1970.

2. F. Dostojewski: Skrzywdzeni i poniżeni. Powieść w 3 tomach. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1926], 155 + 156 + 148 s. Biblioteka Groszowa, 98-100. Przedruki w wydaniach dzieł F. Dostojewskiego: Dzieła. Seria 5, t. 3-4. Warszawa 1928; Z pism F. Dostojewskiego. Warszawa: 1957; Dzieła wybrane. T. 2. Warszawa 1984. Biblioteka klasyków, tamże: wydanie 2 T. 5. 1987; wydanie z podtytułem Powieść w 4 częściach z epilogiem. Przełożył W. Broniewski. Przejrzał i poprawił Z. Podgórzec. London: Puls 1992, 361 s. Z dzieł Fiodora Dostojewskiego, [T. 6]; wydanie osobne [Warszawa]: MG 2019,  396 s.

Wydanie elektroniczne:

E-book: [Warszawa]: MG 2019, plik w formacie MOBI, EPUB.  

Tytuł oryginału: Unižennye i oskorblennye. Roman v četyreh častâh s epilogom.

Adaptacje: teatralne: Scenariusz: K. Berwińska. Adaptacja: W. Wróblewska. Reżyseria: K. Berwińska, W. Wróblewska. Wystawienie: Warszawa: Teatr Ziemi Mazowieckiej 1963, – radiowe: Adaptacja: Z. Zawadzka. Reżyseria: J. Świderski. Polskie Radio 1971, – telewizyjne: Reżyseria i adaptacja: I. Cywińska. Telewizja Polska 1992. 

3. S. Jesienin: Pugaczow. Poemat dramatyczny. Warszawa: Skamander 1926, 43 s. Wystawienia: teatralne: Reżyseria: G. Błońska. Warszawa, Warsztat Teatralny przy Wydziale Sztuki Reżyserskiej Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej 1936. Wydanie następne: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 46 s. Przedruk w poz. 38 oraz w: Dwa wieki poezji rosyjskiej. Antologia. Warszawa 1947, tamże: 1951, 1954; poz. 35; S. Jesienin: Poezje. Warszawa 1960, tamże: 1967, 1971, 1973; S. Jesienin: Poezje wybrane. Warszawa 1968.

Tytuł oryginału: Pugačov.

Okładkę wydania z 1926 projektowała J. Konarska.

Wystawienia: teatralne: Reżyseria: W. Horzyca. Toruń, Teatr Ziemi Pomorskiej 1948, – telewizyjne: Adaptacja: Dż. Połtorzycka. Reżyseria: Z. Dybowska-Aleksandrowicz.  Telewizja Polska 1964, – radiowe pt. Wiatr żyto kołysze... Reżyseria: W. Maciejewski. Adaptacja: W. Maciejewska. Teatr Polskiego Radia 1964.

Recenzje:

1. A. STAWAR. Poemat o Pugaczowie. „Wiadomości Literackie” 1926 nr 33. 

2. J.P. [J. PRZYBOŚ]: Przekład „Pugaczowa” Jesienina. „Zwrotnica” 1927 nr 11.

4. F. Dostojewski: Białe noce. [Opowiadanie]. Wydanie łącznie z poz. 5 pt. Krokodyl. Niezwykłe zdarzenie albo wypadek w pasażu. Warszawa: Biblioteka Groszowa [ca 1927], s. 61-144. Wydanie osobne: z podtytułem Powieść sentymentalna. Ze wspomnień marzyciela. Warszawa: Książka i Wiedza 1967, 76 s. Koliber. Wydania następne: łącznie z Łagodna w tłumaczeniu G. Karskiego pt. Białe noce. Opowiadania. Warszawa: Książka i Wiedza 1986, 169 s. Koliber;  pt. Białe noce. Poznań: SAWW [ca 1995]. Arcydzieła Literatury Światowej.

Przedruk zob. poz. 48 oraz w tomach F. Dostojewskiego: Dzieła. Seria 7. [T. 3]. [Warszawa] 1929;Białe noce i inne opowiadania: 1848-1859. Tłumaczenie: W. Broniewski, G. Karski, J. Jędrzejewicz. Warszawa 1963. Z pism F. Dostojewskiego; O miłości. Tłumaczyli: W. Broniewski, S. Pollak, M. Leśniewska. Kraków 1988; pt. Białe noce i inne utwory. Przełożyli: W. Broniewski, G. Karski, A. Stawar, Z. Podgórzec. London 1992. Z dzieł Fiodora Dostojewskiego, t. 5; 

Tytuł oryginału: Belye noči. Sentimental’nyj roman. Iz vospominanij mečtatelâ.

Adaptacje: telewizyjne: Reżyseria i adaptacja: M. Broniewska. Telewizja Polska 1960, – teatralne: Adaptacja: J. Zalewski. Reżyseria: W. Laskowska. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ateneum im. S. Jaracza 1963, – radiowe: Adaptacja: M. Komorowska. Reżyseria: N. Szydłowska. Polskie Radio 1968.

5. F. Dostojewski: Krokodyl. Niezwykłe zdarzenie albo wypadek w Passażu, prawdziwa opowieść o tym, jak pewien pan został w Passażu połknięty przez krokodyla żywcem, cały, bez reszty, i co z tego wynikło. Wydanie łącznie z poz. 4 Warszawa: Wydawnictwo Biblioteki Groszowej [1927],  s. 1-60. Biblioteka Groszowa.. Przedruk zob. poz. 48 oraz w tomach F. Dostojewskiego: Dzieła. Seria 7. [T. 3]. Warszawa 1929; Gracz. Opowiadania 1862-1869. Warszawa 1964; Paskudna historia i inne utwory.  London 1993.

Tytuł oryginału: Krokodil. Neobyknovennoe sobytie, ili Passaž w Passaže.  

Adaptacje: teatralne: łącznie z poz. 5, 11 oraz  Mąż pod łóżkiem: Adaptacja: R. Winiarski, F. Falk. Reżyseria: R. Winiarski, S. Mołek. Wystawienie: Częstochowa, Teatr im. A. Mickiewicza 1965; – radiowe: Adaptacja: B. Justynowicz. Reżyseria: M. Szczepkowska. Polskie Radio 1968. 

6. M. Gogol: Przygody Czyczykowa albo martwe dusze. [Powieść]. T. 1-2. Warszawa: J. Mortkowicz 1927, 180 + 169 s. Biblioteka Beletrystyczna Towarzystwa Wydawniczego, ks. 9. Wydania następne: Warszawa; Bydgoszcz: Książka 1946, 266 s.; Okładkę projektował L. Buczkowski. Warszawa: Książka i Wiedza 1949; pt. Martwe dusze: z podtytułem: Poemat. Wstęp i objaśnienia: A. Walicki. Wrocław: Ossolineum 1956, CXLIV, 338 s. Biblioteka Narodowa II, 101; Słowo wstępne: M. Dąbrowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962. Biblioteka Arcydzieł PIW. Najsłynniejsze Powieści Świata; Warszawa: Czytelnik 1968, tamże: 1971. Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej, 1985, 1987; Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej Współpraca 1987; wydanie 12 Posłowie: A. Drawicz. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1993. Biblioteka Klasyki, wyd. 2 tamże 1995; wydanie 2 zmienione Przełożyli W. Broniewski (t. 1), M. Leśniewska (t. 2). Opracował B. Galster. Wrocław: Ossolineum 1998, CLII, 458 s. Biblioteka Narodowa II, 101, wydanie 3 tamże 2008; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 2005. Biblioteka Klasyki; Kraków: Zielona Sowa 2005. Arcydzieła Literatury Światowej, tamże: 2008.

Przedruk w dziełach M. Gogola: Utwory wybrane. T. 2. Warszawa 1951. Złota Seria Literatury Rosyjskiej, wydanie 2 tamże 1953; Wybór pism. Warszawa 1954; pt. Martwe dusze z podtytułem: Powieść. Wstęp Z. Fedecki. Warszawa: Czytelnik 1957, 317 s. Pisma wybrane w 4 tomach. 

Wydanie elektroniczne:

Audiobook: Czyta A. Szczepkowski. Warszawa: Agencja Artystyczna MTJ 2011, 1 płyta CD. Klub Czytanej Książki.

Tytuł oryginału: Mёrtvye duši.

Adaptacje: teatralne: pt. Martwe dusze. Tłumaczenie W. Broniewskiego. Inscenizacja A. Milskiej. Wstęp: J. Pregierówna. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 72 s. Komisja Centralna Związków Zawodowych w Polsce. Biblioteczka Świetlicowa, 28, wydanie następne S.I.: s.n. 1956; Reżyseria: W. Hańcza. Wystawienie: Warszawa, Teatr Polski 1969; –  radiowe: Adaptacja: Z. Zawadzka. Reżyseria: B. Dardziński. Polskie Radio 1957; – telewizyjne: Martwe dusze. Adaptacja i reżyseria: Z. Hübner. Telewizja Polska 1966.

Recenzje: 

1. B. GIEROWSKI. „Język Polski” 1958 nr 2.

2. I. LEŚNIAKIEWICZ. „Wieści” 1971 nr 52.

7. Współczesna literatura rosyjska. Sejfulina - Iwanow - Kawierin - Brik - Pilniak. [Antologia opowiadań]. Przełożył W. Broniewski. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1927], 150 s. Biblioteka Groszowa, t. 601.

Zawiera: L. Sejfulina: Stara. List; W. Iwanow: Noc; W. Kawierin: Przyjaciel Mikada; O. Brik: Nie po drodze; B. Pilniak: Bratki [fragmenty].

Tytuły oryginałów: L. Sejfulina: Staruha; Pis'mo; W. Iwanow: Noč; W. Kawierin: Drug Mikado; O. Brik: Ne poputčica; B. Pilniak: Ivan-da-Mar'â.

8. L. Andrejew: Opowieść o siedmiu powieszonych. Warszawa: Biblioteka Groszowa [1928], 139 s. Biblioteka Groszowa. Przedruk w: L. Andrejew: Myśl. [Wybór opowiadań]. Wybór i wstęp: K. Pomorska. Przełożyli  W. Broniewski, J. Brzęczkowski, L. Flaszen. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959.

Tytuł oryginału: Rasskaz o semi povešennyh.

Adaptacja: radiowa: Adaptacja: I. Iredyński. Reżyseria: J. Markuszewski. Polskie Radio 1965.

9. B. Pilniak: Iwan Moskwa. Przekład z rosyjskiego [W. Broniewski]. [Opowiadania]. [Warszawa]: Alfa 1928, 178 s. Współczesna Beletrystyka Rosyjska, t. 4. Wydanie następne pt. Arina i inne opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1957, 212 s.

Tytuł oryginału: Ivan Moskva.

Zawiera: Autobiografia; Arktyka; Nad parowem; Iwan Moskwa; Arina.

Opowiadanie pt. Nad parowem przedruk w antologii: Królowa pocałunków. Opowiadania o miłości. Wyboru dokonał R. Śliwowski. Warszawa: Czytelnik 1975, s. 197-206.

Recenzja:

A. STAWAR: Pilniak. „Wiadomości Literackie” 1927 nr 45.

10. P. Romanow: Bies. [Opowiadania]. Przełożył z oryginału W. Broniewski. Warszawa: Rój 1929, 189 s. Biblioteka Powieściowa, 571.

Tytuł oryginału: Domovoj.

Zawartość: Bies; Prosiak; Dym; Kołnierz sobolowy; Gościnny lud; Głupie stado; Dobre miejsce; Dusza rosyjska; Włoska buchalteria; Trzy wieloryby; Łaciata krowa; Święta kobieta; Rybacy; Osiem pudów; Głos ludu; Mutra; Spekulantki; Pokój; Labirynt.

Recenzja:

L. POMIROWSKI. „Kurier Poranny” 1930 nr 106.

11. F. Dostojewski: Opowieści. Tłumaczyli J. Tuwim, W. Broniewski, M. Grabowska, J. Braun, A. Wat. T. 1-2. [Warszawa]: Rój 1929, 303 s. Dzieła. Seria VIII, t. 1-4. 

Tytuł oryginału: Dâdûškin son. Iz mordasovskih letopisej;  Čužaâ žena i muž pod krovat′û. Proisšestvie neobyknovennoe.

Tu w przekładzie W. Broniewskiego: Sen wujaszka; Cudza żona. Adaptacje teatralne: Sen wujaszka. 

Adaptacja i reżyseria: M. Boratyńska. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ateneum im. S. Jaracza 1996; Cudza żona. Adaptacja łącznie z Krokodyl [poz. 5]; Białe noce [poz. 4]: R. Winiarski, F. Falk. Reżyseria: R. Winiarski, S. Mołek. Wystawienie: Częstochowa, Teatr im. A. Mickiewicza 1965.

12. B. Brecht: Opera za trzy grosze. [Tłumaczył B. Winawer. Songi i ballady tłumaczył W. Broniewski. Muzyka: K. Weill]. Wystawienie: Reżyseria: L. Schiller. Warszawa, Teatr Polski 1929. Przedruk w: B. Brecht: Dramaty. Warszawa 1962.

Przedruk 7 songów w przekładzie W. Broniewskiego w powieści będącej przeróbką Opery za trzy grosze:  Powieść za 3 grosze. Z upoważnienia autora przełożył M. Tarnowski. Wiersze tłumaczył W. Broniewski. Warszawa: Księgarnia Popularna 1936 s. 288. Wydania następne: Warszawa: Okładkę projektowała M. Hiszpańska. Książka i Wiedza 1949. Tygodniowa Biblioteka Obiegowa; pt. Powieść za trzy grosze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, pt. Powieść za 3 grosze tamże, 1971. Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej, tamże pt. pt. Powieść za trzy grosze. 1979. Kolekcja Literatury Niemieckiej Republiki Demokratycznej.

Tytuł oryginału: Die Dreigroschenoper.

Wystawienie telewizyjne: Reżyseria: E. Dziewoński. Telewizja Polska 1976.

Recenzje:

1. J. LORENTOWICZ. „Dzień Polski” 1929 nr 124.

2. T. ŻELEŃSKI-BOY: Premiera w Teatrze Polskim. „Kurier Poranny” 1929 nr 127.

13. [A. Henschke] Klabund: Car Piotr. Powieść. Z upoważnienia autora przełożył: I. Berman i W. Broniewski. Warszawa: Rój 1930, 207 s.

Tytuł oryginału: Pjotr. Roman eines Zaren.

Recenzje:

1. L. POMIROWSKI. „Kurier Poranny” 1930 nr 265.

2. J.E. SKIWSKI: Syntetyczne powieści Klabunda. „Tygodnik Ilustrowany” 1930 nr 48.

14. J. Kalinnikow: Mnisi i kobiety. [Powieść]. Autoryzowany przekład z rosyjskiego [W. Broniewskiego] Jana Mańskiego. T. 1-4. Warszawa: Alfa [1931], 317 + 318 + 272 + 411 s.

Tytuł oryginału: Monahi i ženŝiny. Moŝi.

Na karcie tytułowej błędnie nazwisko autora: Kallinikow.

15. P. Romanow: Trzy pary jedwabnych pończoch. [Powieść]. Z rosyjskiego przełożył Władysław Broniewski. T. 1-2. Warszawa: Wydawnictwo Współczesne [ca 1930], 179 + 171 s. Premie Powieściowe „Świata”. Wydania następne: tamże [ca 1931]; Warszawa: Rój 1932 [i.e. 1931]; Warszawa: Biblioteka Groszowa [ca 1933].

Tytuł oryginału: Tri pary šelkoyh čulok.

Recenzja:

J. KADEN-BANDROWSKI: Moskiewski dom mieszkalny. „Gazeta Polska” 1932 nr 27-28.

16. B. Pilniak: Wołga wpada do Morza Kaspijskiego. Powieść o piatiletce. Przekład autoryzowany [W. Broniewskiego] Jana Mańskiego. Warszawa: Alfa [1932], 299 s. Wydanie następne: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 292 s.

Tytuł oryginału: Volga vpadaet v Kaspijskoe More.

Recenzje:

1. J. MIERNOWSKI. Etos wiary w człowieka. „Kurier Poranny” 1933 nr 197.

2. Dr M. KOR. „Przegląd Literacki” 1932 nr 115.

17. I. Erenburg: 10 HP (Życie auta). [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożył W. Broniewski. Warszawa: Rój 1933, 246 s.

Tytuł oryginału: 10 L.S. [Desât’ lošadnich sil]. Hronika našego vremeni.

Druk fragmentów przekładu w zmienionej redakcji w: I. Erenburg: Szkice,  wrażenia z podróży. Warszawa 1960. Dzieła wybrane, t. 5.

Recenzja: 

J. KORNACKI: Samochodem po prosperity. „Epoka” 1933 nr 5.

18. A. Nowikow-Priboj: Cuszima. [Powieść]. T. 1-3. Warszawa: Rój 1934, 247 + 200 + 239 s. Wydania następne: Księga 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1951, 415 + 520 s., wydanie nowe tamże 1952;  T. 1-2. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej 1956, tamże  T. 1. Wyprawa, T. 2. Bitwa. 1979, 394 +534 s. Bellona. 

Tytuł oryginału: Cusima.

Recenzje:

1. [W. ZAMBRZYCKI] Z. „Merkuriusz Polski Ordynaryjny” 1934 nr 24.

2. Z. BRONCEL: Remarque wojny 1905 r. „ABC” 1934 nr 344 dodatek „ABC Literacko-Artystyczne” nr 51

3. [b.a.]. „Naród i Wojsko” 1935 nr 3.
4. Z. GRABOWSKI. „Kurier Literacko-Naukowy” 1935 nr 23.

19. L. Muchanow, M. Goldberg, S. Dikowski [montażyści]: Czeluskin. Oparta na dokumentach opowieść o czeluskinowcach, o dwóch miesiącach życia odważnych sowieckich podróżników polarnych na dryfującej krze i o uratowaniu ich przez bohaterów Związku sowieckiego. Redakcja: konstruktor S. Tretjakow. Autoryzowany przekład Wł. Broniewskiego. Warszawa: Minerwa 1935, 231 s.

Tytuł oryginału: Tscheljuskin; ein Land rettet seine Söhne.

Zawartość: Przedmowa [Wydawnictwa i redaktorów]; Wstęp: Od „Vegi” do „Czeluskina”. – Cz. 1. Wielką drogą północną. Dziennik L. Muchanowa, Cz. 2. M. Goldberg: Obóz nad otchłanią, Cz. 3. S. Dikowski: Wielki plan ocalenia bohaterów.

Recenzja:

J. KOROLEC. „Prosto z Mostu” 1935 nr 45.  

20. B. Pilniak: Sobowtóry. [Powieść]. Z upoważnienia autora przełożył Władysław Broniewski. Warszawa: Rój 1935, 385 s. Wydanie następne ze wstępem S. Pollaka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 283 s.

Tytuł oryginału: Dvojniki.

Powieść przełożona z rękopisu. Jest to połączenie trzech wcześniej napisanych utworów: Ivan Moskva, Zavoloč’e, Sed'maâ sovetskaâ.

Recenzje:

1. B. DUDZIŃSKI. „Naprzód” 1935 nr 113; „Robotnik” 1935 nr 113.

2. (es): [rec.]. „Sobowtóry”. „Myśl Narodowa” 1935 nr 33.

21. A. Tołstoj: Droga przez mękę. [Powieść]. Cz. 1-3.

Cz. 1. Siostry; Cz. 2. Rok osiemnasty. Autoryzowany przekład W. Broniewskiego. Warszawa: Wydawnictwo J. Przeworskiego 1935, 385 + 452 s. Wydanie następne: [Warszawa:] Czytelnik 1946, tamże 1949. Towarzystwo Bibliotek Obiegowych. 

Cz. 3. Pochmurny ranek. Tłumaczyli W. Broniewski (rozdział 1-10) i W. Rogowicz (rozdział 11-20). Warszawa: Czytelnik 1949, 494 s.

Wydanie łączne całości: Warszawa: Czytelnik 1952; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954; Warszawa: Czytelnik 1957, tamże: 1962, 1965, 1967, 1971, 1974; Warszawa: Książka i Wiedza 1983, tamże 1984; Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej Współpraca 1985.

Tytuł oryginału: Hoždenie po mukam. Kniga 1. Sёstry. Kniga 2. Vosemnadcatyj god. Kniga 3. Hmuroe utro.

Adaptacja: radiowa: Adaptacja: J. Skotnicka. Reżyseria: E. Płaczek. Polskie Radio 1976.

Recenzje:

1. Es.: „Siostry” Al. Tołstoja. „Myśl Narodowa” 1935 nr 51.

2. H. RADZIUKINAS. „Prosto z Mostu” 1935 nr 40.

3. Z. GRABOWSKI. „Kurier Literacko-Naukowy” 1936 nr 6.

4. B. DUDZIŃSKI. „Robotnik” 1936 nr 250.

5.  I. LEŚNIAKIEWICZ: „Wieści” 1971 nr 46.

22. W. Kirszon: Cudowny stop. Komedia w 4 aktach. Tłumaczyła H. Pilichowska. łTumaczenie tekstów piosenek: W. Broniewski. Wystawienie: Reżyseria: E. Chaberski. Warszawa, Teatr Letni 1935.

Tytuł oryginału: Čudesnyj splav.

Recenzja:

K. IRZYKOWSKI. „Pion” 1935 nr 50.

23. K. Czukowski: Bajki. Przełożył W. Broniewski. Rysunki W. Konaszwicza. Warszawa: J. Przeworski [1936], 115 s. Wydania następne: Bajki. Wolny przekład W. Broniewskiego. Jerozolima: Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 1945, 68 s. Szkolna Biblioteczka na Wschodzie, t. 90; Warszawa: Czytelnik 1947, tamże 1949; Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, tamże: 1957, 1965, 1984, 1987. Przedruk zob. poz. 35, 46.

Wydanie osobne bajki Limpopo zob.  poz. 29.

Tytuł oryginału: Skazki.

Zawartość: Limpopo; Czarny Piotr; Telefon; Myjdodziur; Karaluszysko; Strapienie Małgorzaty; Skradzione słońce; Muszka Złotobrzuszka.

Projekt okładki i ilustracje w wydaniu z 1945: Z. Kowalewski; wydania z 1947, 1949, 1953, 1957, 1965, 1984, 1987  ilustrowała O.A. Siemaszko.

Bajka pt. Myjdodziur przedruk: Opowieści domowe. Zebrała J. Papuzińska. Ilustrowała H. Krajnik. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1979, s. 13-17.

Recenzje:

1. B. DUDZIŃSKI. „Naprzód” 1936 nr 338.

2. T. BREZA: O różnych obrazkach i wierszykach dla dzieci. Poeto dla maluczkich szykuj swoją lirę. „Kurier Poranny” 1936 nr 278.

24. Flet zaczarowany. [Opowiadanie dla dzieci]. Według tekstu W. Disneya napisał W. Broniewski. Warszawa: J. Przeworski 1936, 70 s. Wydania następne: Warszawa: Wiedza 1947; Ilustrował M.P. Bocianowski. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1987; Ilustrowali I. Czesny i J. Stępień. Łódź: Bierkowski & ROK Corporation 1991.

Tytuł oryginału: Pied piper.

W wydaniu z 1936 i 1947 ilustracje: Studio Walta Disneya.

25. L. Grossman: Śmierć poety. (Zapiski d’Archiaca). [Biografia]. Pierwodruk pt. Zapiski d’Archiaca. Śmierć Puszkina. „Wiadomości Literackie” 1937 nr 32, 35, 37, 40, 41, 43, 49; 1938 nr 3, 18, 19, 20, 22, 28, 29, 32, 34, 37, 38. Wydanie pt. Śmierć poety. (Zapiski d’Archiaca). Warszawa: Europa [1939], 450 s. Wydania następne bez podtytułu: Warszawa: Wiedza 1946; Okładkę projektował I. Witz. Warszawa: Książka i Wiedza 1949.

Tytuł oryginału: Zapiski d’Aršiaka.

Zawiera tłumaczenie wierszy A. Puszkina.

Recenzje:

1. J. DĄBROWSKI: Pieśń wśród świstu knutów. „Naprzód” 1939 nr 15[6].

2. [b.a.]: „Robotnik”,Warszawa 1939 nr 150.

3. N. WIŚNIEWSKA: Odwet pokoleń. „Epoka” 1937 nr 19.

26. W. Majakowski: Kim chciałbym zostać. [Wiersz dla dzieci]. Ilustrował J.M. Szancer. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 24 s. Wydania następne: tamże 1951; Warszawa: Nasza Księgarnia 1962, 8 k.; tamże: 1965, 1967, 1969. Przedruk zob. poz. 46 a oraz w tomach W. Majakowskiego: Wiersze dla dzieci. Przełożyli W. Broniewski, A. Sandauer, A. Stern. Ilustrował A. Jurkiewicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 60 s.; Poezje. [Warszawa] 1957. 

Tytuł oryginału: Kem byt’.

Wydanie z 1951 ilustrował J.M. Szancer; wydanie z 1962, 1965, 1967, 1969 ilustrował Z. Rychlicki.

27. A. Tołstoj: Chleb. (Obrona Carycyna). [Powieść]. Warszawa: Prasa Wojskowa 1949, 312 s. Wydania następne: tamże 1950. Biblioteka „Gazety Robotniczej”, nr 1; Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej 1952; tamże: 1953. Biblioteka „Prasy”, z przedmową L. Marjańskiej 1954. Złota Biblioteka.

Wydanie osobne fragmentu pt. Obrona Carycyna. (Fragmenty powieści Chleb). Wydanie 2. Warszawa: Prasa Wojskowa 1950, 104 s.

Tytuł oryginału: Hleb. Oborona Caricina. Povest’.

W wydaniach z 1949 i 1950 okładkę projektował J.M. Szancer; ilustrował M. Kościelniak.

28. W. Majakowski: Co to znaczy dobrze i co to znaczy źle. [Wiersz dla dzieci]. Tłumaczył W. Broniewski. Ilustrował J.M. Szancer. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 15 s. Wydanie następne: tamże 1951. Przedruk poz. 46 oraz w tomach W. Majakowskiego: Wiersze dla dzieci. [Tłumaczyli z języka rosyjskiego. W. Broniewski, A. Sandauer i A. Stern]. Ilustrował A. Jurkiewicz. Warszawa 1956; Poezje. Warszawa 1957. 

Tytuł oryginału: Čto takoe horošo i čto takoe ploho.

29. K. Czukowski: Limpopo. [Bajka]. Tłumaczył W. Broniewski. Ilustrowała O. Siemaszkowa. Warszawa: Czytelnik 1950, 18 [k.]. Zob. poz. 25.

Tytuł oryginału: Limpopo.

Adaptacje: radiowe: pt. Doktor Ojboli. Adaptacja: A. Wolfowa. Polskie Radio 1967; – telewizyjne: Adaptacja: H. Antoszewski. Reżyseria: J. Koenig. Telewizja Polska, Teatrzyk Kieszonkowy 1967; – teatralne: Adaptacja i reżyseria: J. Łupinowicz. Wystawienie: Łódź, Teatr Lalek Arlekin 1988.

30. O. Kornijczuk: Zaginiona eskadra. [Sztuka w 3 a.]. Wystawienie pt. Zagłada eskadry: Reżyseria: R. Zawistowski i E. Żytecki. Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1952. Wydanie w: Teatr radziecki. Antologia. T. 2. Warszawa 1967 s. 313-386. Przedruk w: Świat z naszej woli. Materiały repertuarowe na obchody 60 rocznicy Rewolucji Październikowej. Wybór wierszy i wstęp W.B. Segal. Warszawa: COK 1977. 

Tytuł oryginału: Gibiel eskadry.

Adaptacja radiowa: Adaptacja: L K. Białek. Reżyseria: N. Szydłowska. Polskie Radio 1977.

31. O. Kornijczuk: Skrzydła. Sztuka w 4 aktach. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 142 s.

Tytuł oryginału: Krylâ.

Egzemplarz teatralny: Muzeum Teatralne w Warszawie (nr 2670).

32. J. Lisaszwili: Ich młode lata. [Powieść]. [Przełożył z rosyjskiego W. Broniewski].  Warszawa: Czytelnik 1955, 297 s.

Tytuł oryginału: Kecxoveli.

33. W. Łacis: Ku nowemu brzegowi. [Powieść]. Przełożyli W. Broniewski i W. Broniewska. Ilustrował A. Rudziński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy  1955, 666 s. Biblioteka Laureatów Nagrody Stalinowskiej.

Tytuł oryginału: K novomu beregu.

34. M. Szołochow: Opowiadania znad Donu. [Przełożył W. Broniewski]. Ilustrował J. Jaworowski.Warszawa: Czytelnik 1958, 407 s.

Tytuł oryginału: Donskie rasskazy.

Zawartość: Znamię, Pastuch, Komisarz żywnościowy, Nasienie szybałki, Serce Aloszki, Dozorca basztanów, Droga-dróżka, Znajda, Wir, Człowiek familijny, Przewodniczący Rewolucyjnej Rady Wojennej Republiki, Błędna ścieżka, Żona dwóch mężów, Śmiertelny wróg, Źrebak, Robaczywość, Lazurowy step, Parobcy, O Dońskim Komitecie Aprowizacyjnym i niepowodzeniach zastępcy dońskiego komisarza aprowizacyjnego towarzysza Pticyna, O Kołczaku, pokrzywie i innych rzeczach,  Obca krew.

Opowiadanie pt. Obca krew przedruk: Opowieści z tamtych lat. Fragmenty dzieł klasyki radzieckiej. [Wybrała M. Kwiatkowska. Ilustrował A. Chodorowski. Przypisy historyczne oprac. A. Olejarczuk]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1981, s. 200-223. 

Opowiadanie pt. Nasienie szybałki przedrukowane w antologii: Róża wiatrów. Opowiadania o miłości. Wyboru dokonał R. Śliwowski. Warszawa: Czytelnik 1977, s. 120-125.

Opowiadanie pt. Źrebak przedrukowane w antologii: Antologia opowiadań radzieckich. Wyboru dokonał R. Śliwowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977, s. 17-24.

Adaptacje telewizyjne: opowiadania pt. Źrebak.  Reżyseria: W. Siemion. Telewizja Polska 1959; – opowiadania pt. Obca krew. Adaptacja: J. Zalewski. Reżyseria: A. Konic. Telewizja Polska 1962.

35. Moje przyjaźnie poetyckie. [Przekłady wierszy]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy  1960, 222 s. Wydanie następne: tamże 1977. Przedruk zob. poz. 46.

Zawiera przekłady wierszy autorów: A. Puszkin, K. Balmont, W. Majakowski, S. Jesienin, B. Pasternak, P. Antokolski, S. Czikowani, M. Rylski, Ch. Botew, N. Wapcarow, B. Bożyłow, B. Brecht, F. Wolf, K. Biebl, N. Hikmet, K. Czukowski.

36. J. Prut: Pociąg pancerny „Książę Mścisław Udały”. [Dramat]. Tłumaczył W. Broniewski. Wystawienie pt. Książę Mścisław Udały: Reżyseria: R. Zawistowski, O. Axer. Warszawa, Teatr Polski 1960. 

Tytuł oryginału: Knâz’ Mstislav Udaloj.

37. S. Marszak: U progu życia. Kartki wspomnień. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 266 s.

Tytuł oryginału: V načale  žizni.

Recenzja:

F. NIEUWAŻNY. „Przyjaźń” 1961 nr 44.

38. B. Brecht: Matka Courage i jej dzieci. Przekład W. Broniewskiego 6 z 11 songów do sztuki powstał w 1961.

Wydanie: Dramaty. T. 2.  Warszawa 1962, s. ?. Przedruk zob. poz. 46.

Tytuł oryginału: Mutter Courage und ihre Kinder. Eine Chronik aus dem dreissigjährigen Krieg.

W. Broniewski zaczął tłumaczyć songi w 1961 na zamówienie Teatru Narodowego w Warszawie, przełożył 6 z 11, nie zostały one wykorzystane. W wydaniu z 1962 przekład sztuki i songów w tłumaczeniu S.J. Leca oraz w „Dodatku” songi w tłumaczeniu W. Broniewskiego.  

Wystawienie teatralne z wykorzystaniem przekładu 6 songów W. Broniewskiego: Przekład dramatu: S.J. Lec. Przekład songów: S.J. Lec, W. Broniewski. Reżyseria: K. Braun. Lublin: Teatr im. J. Osterwy 1968.

39. M. Priszwin: Łańcuch Kościeja. Księga 1-2. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1962, 365 + 472 s. Nike.

Tytuł oryginału: Kaŝeeva cep’.

Recenzje:

1. B. CZESZKO. „Przegląd Kulturalny” 1963 nr 19.

2. W. SADKOWSKI. „Nowe Książki” 1963 nr 13. 

3. A. SEMCZUK. „Przyjaźń” 1963 nr 8.

4. Z. STAROWIEYSKA-MORSTINOWA. „Tygodnik Powszechny” 1963 nr 4.

40. F. Dostojewski: Białe noce i inne opowiadania: 1848-1859. Tłumaczenie: W. Broniewski, G. Karski, J. Jędrzejewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, s. 603. Z pism F. Dostojewskiego.

41. F. Dostojewski: Gracz. Opowiadania 1862-1869. Przełożył G. Karski, W. Broniewski, J. Tuwim. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, s. 485. Z pism F. Dostojewskiego.

Tu w przekładzie W. Broniewskiego: Paskudna historia, Gracz [poz. 1], Krokodyl [poz. 5].

Paskudna historia przedr. zob. poz. 47.

Adaptacja telewizyjna opowiadania Paskudna historia: Adaptacja i reżyseria: J. Kondratiuk. Telewizja Polska 1986.

42. W. Majakowski: Poeta robotnik. [Wiersz]. Tłumaczył W. Broniewski. „Nowa Kultura” 1924 nr 2 s. 40-41. Wydanie osobne łącznie z przekładem W. Wandurskiego: Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1971, [8] s. Łódzkie Towarzystwo Przyjaciół Książki. Przedruk zob. poz. 46 oraz w tomach W. Majakowskiego: Wybór poezji. Warszawa 1927; Wiersze wybrane. Warszawa 1948; Wiersze i poematy. Warszawa 1949; Wybór wierszy. Warszawa 1953; Młodym. Wybór wierszy. [Warszawa] 1956; Poezje. [Warszawa] 1957.

Tytuł oryginału: Poèt rabočij.

Wydanie osobne to druk bibliofilski Łódzkiego Towarzystwa Przyjaciół Książki przeznaczony dla uczestników VI Ogólnopolskiego Festiwalu Poezji w Łodzi.

43. K. Czukowski: Muszka Złotobrzuszka. [Wiersz dla dzieci]. Przełożył z rosyjskiego W. Broniewski. Ilustrował O. Zotow. Moskwa: Małysz 1976, [16] s. Zob. poz. 23. Przedruk zob. poz. 35, 46.

Tytuł oryginału: Muha-Cokotuha.

44. K. Czukowski: Telefon. [Wiersz dla dzieci]. Przełożył z rosyjskiego W. Broniewski. Ilustrował W. Karpowicz. Moskwa: Małysz 1984, [12] s. Zob. poz. 23. Przedruk zob. poz. 35, 46.

Tytuł oryginału: Telefon.

45. S. Jesienin: Moja gwiazdo płoń. [Antologia przekładów]. Przełożyli z rosyjskiego: W. Broniewski, J. Brzechwa i T. Nowak. Wiersze wybrała M. Matyka. Ilustrowała J. Kamińska. Kraków: Miniatura 1991, 48 s. Przedruk przekładów W. Broniewskiego zob. poz. 46.

46. Przekłady poetyckie. W: W. Broniewski: Poezje zebrane. Opracowała F. Lichodziejewska. T. 4. Toruń: Algo 1997 s. 83-372.

Tu całość, ogłoszonego i rozproszonego, poetyckiego dorobku przekładowego W. Broniewskiego, m.in. poz. 25, 28, 30, 41, 43.

47. F. Dostojewski: Paskudna historia i inne utwory. Przełożył W. Broniewski i G. Karski. [Wybór i przypisy: Z. Podgórzec]. London: Puls 1993, 367 s. Z dzieł Fiodora Dostojewskiego. T. 11.

Tu w przekładzie W. Broniewskiego: Krokodyl [poz. 5], Paskudna historia [poz. 41], Cudza żona i mąż pod łóżkiem [poz. 11] , Sen wujaszka [poz. 11].

48. F. Dostojewski: Opowieści. Przełożył W. Broniewski. [Warszawa]: Wydawnictwo MG 2020, 286 s.

Zawartość: Białe noce [poz. 4], Cudza żona [poz. 11], Sen wujaszka [poz. 11], Krokodyl [poz. 5]. 

Wydanie elektroniczne:

E-book: Opowieści: Białe noce; Cudza żona; Sen wujaszka; Krokodyl. [Warszawa]: MG 2020, plik w formacie MOBI, EPUB.

PRZEKŁADY NIEOPUBLIKOWANE

M. Gorki: Jegor Bułyczow i inni. [Dramat]. Przekład powstał post 1932.

Tytuł oryginału: Egor Bulyčov i drugie.

Egzemplarz teatralny: Warszawa, Biblioteka Teatru Powszechnego.

PRACE NAUKOWE DOTYCZĄCE PRZEKŁADU ORAZ LITERATUR, KTÓRYMI ZAJMOWAŁ SIĘ TŁUMACZ I KRYTYKA PRZEKŁADU

Artykuły

1. [Włodzimierz Majakowskij. Obłok w spodniach]. „Nowa Kultura” 1924 nr 3 [recenzja: W. Majakowski: Obłok w spodniach. Przełożył J. Tuwim. Warszawa 1923].

W. Broniewski podpisany: b.

2. Co myślą bolszewicy o literaturze polskiej? Książka Żeromskiego sensacją dnia. Sześć przekładów rosyjskich „Przedwiośnia”. „Wiadomości Literackie” 1925 nr 39.

3. O twórczości Sergiusza Jesienina. Po zgonie znakomitego poety. „Wiadomości Literackie” 1926 nr 3.

4. Współczesna beletrystyka rosyjska. „Wiadomości Literackie” 1927 nr 18 [recenzja: W. Iwanow: Powrót Buddy. Zbiegła wyspa. Tłumaczył J. Barski. Warszawa 1927].

W. Broniewski podpisany: w.b.

5. Nowyj Lef. „Wiadomości Literackie” 1927 nr 10 [recenzja: czasopisma „Novyj lef”, redagowanego przez W. Majakowskiego].

W. Broniewski podpisany: w.b.

6. Rozmowa z Borisem Pilniakiem. Literatura w Rosji sowieckiej. „Wiadomości Literackie” 1931 nr 7.

7. Budownictwo socjalistyczne w powieści. „Wiadomości Literackie” 1931 nr 27 [omówienie powieści B. Pilniaka „Wołga wpada do Morza Kaspijskiego”].

W. Broniewski podpisany: z.c.

8. 50 dni w ZSRR. W drodze do Dnieprogesu. [Reportaż]. „Wiadomości Literackie” 1934 nr 25.

9. 50 dni w ZSRR. Kombinat Dnieprogesu i Dniepropietrowsk. [Reportaż] „Wiadomości Literackie” 1934 nr 27.

10. Poetycka podróż po ZSRR. [Reportaż]. „ Przyjaźń” 1960 nr 37.

11. ZSRR w oczach poety. [Reportaż]. „Kraj Rad” 1960 nr37.

12. W pracowniach. „Nowa Kultura” 1961 nr 2 [dot. przekładów książek M. Priszwina i S. Marszaka oraz planowanych tłumaczeń B. Wasiliewa i W. Korniłowa].

13. Przedmowa [przygotowana po wojnie do wyboru wierszy Majakowskiego dla wojska]. Muzeum W. Broniewskiego, teczka XVIII [rękopis].

14. О поэзии Едварда Шиманского. „Польша” [rosyjskie wydanie miesięcznika „Polska”] 1971 nr 11.

15. O twórczości Sergiusza Jesienina. Przełożył J. Szokalski. W: Есенин в Польше (1918-1939). Pецепция и интерпретация. Peд. Н.И. Шубникова-Гусева. Moсквa: Российская академия наук. Институт мировой литературы им. А. М. Горького 2019.

LISTY I MATERIAŁY W SPRAWACH PRZEKŁADOWYCH

1. List J. Bossaka z 12 stycznia 1951 [dot. przekładu wiersza J. Dołmatowskiego]. Muzeum Władysława Broniewskiego.

2. Listy Władysława Broniewskiego do Halszki Kamockiej. „Życie Literackie” 1962 nr 17, 18 i 19.

3. Listy Witolda Wandurskiego do Władysława Broniewskiego. „Miesięcznik Literacki” 1967 nr 3.

4. Korespondencja Władysława Broniewskiego z Bronisławem Sylwinem Kencbokiem. Oprac. F. Lichodziejewska. „Pamiętnik Literacki” 1971 z. 4.

5. List B. Pilniaka do Broniewskiego z 23 marca 1935. W: S. Pollak: Srebrny wiek i później. Szkice o literaturze rosyjskiej. Warszawa 1971.

6. Listy do Władysława Broniewskiego: N. Asejewa [list z 1955]; Czukowskiego [3 listy z 1956 i 1961]; A.S. Nowikowa-Priboja [2 listy z 1934 i 1935]; B. Pilniaka [list z 1935]. „Советское Славяноведение”, Moskwa 1973 nr 4 [wstęp i koment. T. P. Agapkiny: Переписка польских и советских писателей, s. 94-104].

7. List I. Erenburg do Władysława Broniewskiego. „Советское Славяноведение”, Moskwa 1975 nr 2 (list z 1933; z koment.: T.P. Agapkina: Письма русских корреспондентов в архивах польских писателей, s. 89-92).

8. Od bliskich i dalekich. Korespondencja do Władysława Broniewskiego [1915-1939]. T. 1. 1915-1930. Opracowała F. Lichodziejewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 562 s.

9. T. Agapkina, V.A. Chorev: Władysław Broniewski i Rosja. (Nieznane listy i inne archiwalia). Tł. z ros. J. Aulak. „Przegląd Humanistyczny” 2001 nr 6 [5 listów Marka Żywowa z 1934, 1936, 1952, 1954, 2 listy Kornieja Czukowskiego z 1956, 1961].

10. Broniewski w potrzaskuuczuć. Listy Władysława Broniewskiego i Ireny Helman. Wstęp, opracowanie i przypisy: D. Pachocki. Kraków: MG 2013, 221 s.

11. Zgubiłem okulary... Listy z lat 1947-1962.   [Autorzy:] Władysław i Wanda Broniewscy. Opracowanie z rękopisu, przypisy, wstęp i zakończenie: W. Bojda. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2016, 315 s.

Wydanie elektroniczne:

E-book: Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2016, plik w formacie PDF.

OPRACOWANIA OGÓLNE (wybór)

TŁUMACZ O SOBIE:

1. Co zawdzięczają pisarze polscy literaturom obcym? Odpowiedź na ankietę „Wiadomości Literackich”. „Wiadomości Literackie” 1927 nr 47, toż w języku francuskim: „Pologne Littéraire” 1927 nr 23/24.

2. O pracy przekładowej wielkiego poety. [Rozmawia K. Nowakowska]. „Przyjaźń” 1958 nr 22.

3. Do rosyjskiego czytelnika. „Trybuna Ludu” 1962 nr 48 [w artykule M. Łucki: „Poeta i jego tłumacz”; autobiografia napisana jako wstęp do wydania wyboru wierszy w języku rosyjskim]. Przedruk Z ineditów Władysława Broniewskiego. „Pamiętnik Literacki” 1964 nr 4.

4. Pamiętnik 1918-1922. Wybór i przedsłowie: W. Broniewska. Opracowanie z rękopisu, wstęp i komentarz: F. Lichodziejewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1984, 351 s. Wyd. 2 tamże 1987.

SŁOWNIKI I BIBLIOGRAFIE:

1. F. LICHODZIEJEWSKA: Twórczość Władysława Broniewskiego. Monografia bibliograficzna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 694 s.

2. F. LICHODZIEJEWSKA. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 1, 10 (Uzupełnienia K. Batora). Warszawa  1994, 2007.

OMÓWIENIA:

1. F. NIEUWAŻNY: Творчество Владислава Броневского и Маяковский. W:  Збїрник славїстичных праць Фїлологїчного Факультету. Київ 1958.

2. Z. ZBYROWSKI: Poezja Borysa Pasternaka w Polsce. „Slavia Orientalis” 1965 nr 1 [dot. m.in. przekładów W. Broniewskiego].

3. J. BRONIEWSKA: Maje i listopady. Warszawa: Iskry 1967, 244 s.

4. W. PIOTROWSKI: Jesienin a Broniewski. W tegoż: Sergiusz Jesienin w polskiej literaturze międzywojennej. Wrocław 1967, s. 67-95, passim..

5. W. BIELAJEW: Broniewski i Swietłow. Tłumaczył [A. Drawicz] A.D. „Współczesność” 1968 nr 23.

6. W. PARNIEWSKI: Władysław Broniewski i Włodzimierz Majakowski. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1969 nr 64.

7. S. POLLAK: Kształt poetyckich przyjaźni. „Poezja” 1970 nr 10. Przedr. W tegoż: Srebrny wiek i później. Szkice o literaturze rosyjskiej. Warszawa: Czytelnik 1971.

8. Владислав Бронєвський в Української РСР. Бібліографічний покажчик. Передмова І.М. Лозинський. Редакція Б.К. Дудикевич. Львів: [б. в.] 1971, 84 с.

9. F. LICHODZIEJEWSKA: Kontakty Broniewskiego z literaturą rosyjską w dwudziestoleciu międzywojennym. W: Po obu stronach granicy. Z powiązań kulturalnych polsko-radzieckich w XX-leciu międzywojennym. Wrocław 1972.

10. A. DRAWICZ: „...Kształtowanie tego, co nazywa się dziś: Władysław Broniewski” (Z radzieckiej perspektywy). „Poezja” 1972 nr 5.

11. W. CHORIEW: Władysław Broniewski i kultura radziecka; H. KARWACKA: Młodość literacka Władysława Broniewskiego; S. POLLAK: Broniewski w kręgu poezji rosyjskiej. W: Władysław Broniewski w poezji polskiej. Warszawa 1976.

12. J. POTOLKOV: Переводчики и переводы произведений В. Маяковского в Польше 20-тых годов. Rzeszów: Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1979, s. 191. [Tyt. okł.: Pierwsze polskie przekłady utworów Włodzimierza Majakowskiego].

13. E. Daskalova: Bronevskij, G. Milev i Blok. [Tł.] L. I. Rovnjakova. [W ks.:] Классическое наследие и современность. Leningrad 1981, s. 394-401.

1. H. TUMOLSKA: Młodzieńcze przekłady Władysława  Broniewskiego z Błoka. „Prace Polonistyczne” Seria 37: 1981.

15. V. MICHAŁEK: O sposobach tłumaczenia rosyjskich związków frazeologicznych na język polski („Martwe dusze” w przekładzie W. Broniewskiego). „Studia Polonistyczne” 1986/87.

16. G. OJCEWICZ: „Czarny człowiek” Sergiusza Jesienina w przekładzie Władysława Broniewskiego. „Acta Polono-Ruthenica” 2009 t. 14.

17. A. ДМИТРОВСКИЙ: Владислав Броневский, Александр Твардовский. Справительная поэтика двух дилогий. Ценостный аспект. . „Acta Polono-Ruthenica” 2011 t. 16.

18. G. GÖMÖRI: Młody Węgier u Władysława Broniewskiego. „Odra” 2012 nr 4.

19. В.А. ХОРЕВ:  В. Маяковский и С. Есенин в восприятии В. Броневского и Б. Ясенского. В: В.А. ХОРЕВ: Восприятие России и русской литературы польскими писателями (Очерки). Москва: Индрик 2012 , s. 137-170.

20. D. GOŁEK-SEPETLIEWA: „Hadżi Dimityr” Christo Botewa. Obce elementy kulturowe w polskich przekładach. „Między oryginałem a Przekładem” 2015 nr 1/4 [dot. przekładu W. Broniewskiego].

21. M. DOBROGOSZCZ: Oblicza Rosji w twórczości Władysława Broniewskiego. W: Między rusofobią a rusofilią. Poglądy, postawy i realizacje w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku. Gdańsk 2016.

22. E. CURKAN-DRÓŻKA: Метафора в творчестве Сергея Есенина и ее перевод на польский язык. Łódź: Uniwersytet Łódzki 2018, s. 197, passim.

Anna Sobieska